Thiên hà siêu khuếch tán cực hiếm trong vũ trụ không có vật chất tối

Thanh Hà |

Phép đo khoảng cách chính xác nhất từ ​​trước đến nay của thiên hà siêu khuếch tán (UDG) NGC1052-DF2 (DF2) khẳng định thiên hà này đang thiếu vật chất tối.

Khoảng cách mới đo được của thiên hà DF2 là 22,1+/-1,2 megaparsec do một nhóm nghiên cứu quốc tế với sự dẫn dắt của Zili Shen và Pieter van Dokkum của Đại học Yale và Shany Danieli - nghiên cứu sinh tại Viện Nghiên cứu Cao cấp (Institute for Advanced Study), Mỹ - thực hiện.

“Việc xác định khoảng cách chính xác tới DF2 là chìa khóa quan trọng trong hỗ trợ các kết quả trước đó của chúng tôi. Phép đo mới được báo cáo trong nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng trong ước tính các đặc tính vật lý của thiên hà, do đó xác nhận việc thiên hà thiếu vật chất tối" - Danieli nói.

Thiên hà siêu khuếch tán DF2. Ảnh: Institute for Advanced Study
Thiên hà siêu khuếch tán DF2. Ảnh: Institute for Advanced Study

Kết quả nghiên cứu công bố trên tạp chí Astrophysical Journal Letters dựa trên 40 quỹ đạo của kính thiên văn Hubble của NASA.

Ngoài việc xác nhận những phát hiện về khoảng cách trước đó, kết quả của Hubble chỉ ra rằng, các thiên hà nằm xa hơn một chút so với suy nghĩ trước đây, củng cố trường hợp chúng chứa ít hoặc không chứa vật chất tối.

Nếu DF2 gần Trái đất hơn, như một số nhà thiên văn học tuyên bố, thì về bản chất, thiên hà này sẽ mờ hơn và ít khối lượng hơn, đồng thời thiên hà sẽ cần vật chất tối để tính đến các hiệu ứng quan sát được của tổng khối lượng.

Vật chất tối được coi là thành phần thiết yếu của các thiên hà, nhưng nghiên cứu này cung cấp thêm bằng chứng cho thấy sự hiện diện của vật thể bí ẩn nhất trong vũ trụ có thể không chắc chắn. Vật chất tối vẫn chưa được quan sát trực tiếp nhưng ảnh hưởng hấp dẫn của vật chất tối giống như một chất keo giữ các thiên hà lại với nhau và chi phối chuyển động của vật chất nhìn thấy được.

Thiên hà siêu khuếch tán Dragonfly 44 và môi trường xung quanh nó. Thiên hà gần như hoàn toàn bằng vật chất tối và có một vẻ ngoài đáng chú ý: Một vật thể hình cầu có độ sáng bề mặt thấp với các nguồn nhỏ, mờ rải rác. Ảnh minh họa. Ảnh: Đài quan sát Gemini
Thiên hà siêu khuếch tán Dragonfly 44 và môi trường xung quanh gần như hoàn toàn bằng vật chất tối. Ảnh minh họa. Ảnh: Đài quan sát Gemini

Trong trường hợp của thiên hà DF2 và cũng như thiên hà siêu khuếch tán lân cận được quan sát năm 2019 NGC1052-DF4 (DF4), các nhà nghiên cứu đã có thể tính toán chuyển động của các ngôi sao chỉ dựa trên khối lượng sao, cho thấy sự thiếu hoặc không có vật chất tối. Việc phát hiện ra các thiên hà thiếu vật chất tối có thể giúp tiết lộ bản chất khó hiểu của nó và cung cấp những hiểu biết mới về sự tiến hóa của thiên hà.

Thiên hà siêu khuếch tán DF2 và DF4 đều có kích thước tương đương với Dải Ngân hà nhưng tổng khối lượng của chúng chỉ bằng khoảng 1% khối lượng thiên hà có chứa Trái đất. Những thiên hà siêu khuếch tán này cũng có một số lượng lớn các cụm sao cầu đặc biệt phát sáng.

Nghiên cứu dữ liệu Hubble xác nhận các thiên hà thiếu vật chất tối vừa công bố thu hút rất nhiều sự quan tâm của giới học thuật, cũng như tranh luận sôi nổi giữa những người ủng hộ các lý thuyết thay thế cho vật chất tối. Tuy nhiên, với những phát hiện gần đây nhất của nhóm - bao gồm cả khoảng cách tương đối của hai thiên hà siêu khuếch tán tới NGC1052 - những lý thuyết thay thế dường như ít xảy ra hơn.

“Có một câu nói rằng những tuyên bố phi thường đòi hỏi bằng chứng đặc biệt và phép đo khoảng cách mới hỗ trợ mạnh mẽ cho phát hiện trước đây của chúng tôi rằng DF2 đang thiếu vật chất tối. Bây giờ đã đến lúc vượt ra ngoài cuộc tranh luận về khoảng cách và tập trung vào việc những thiên hà như vậy đã tồn tại như thế nào" - nhà nghiên cứu Zili Shen nhấn mạnh.

Trong tương lai, nhóm nghiên cứu sẽ tiếp tục tìm kiếm thêm những thiên hà kỳ lạ đồng thời xem xét một số câu hỏi như: Các thiên hà siêu khuếch tán hình thành thế nào? Chúng cho chúng ta biết gì về các mô hìnhvũ trụ tiêu chuẩn? Mức độ phổ biến của những thiên hà này và chúng có những đặc tính độc đáo nào khác? Sẽ cần đến nhiều thiên hà không chứa vật chất tối hơn nữa để giải quyết những bí ẩn này cũng như trả lời câu hỏi cuối cùng vật chất tối thực sự là gì.

Thanh Hà
TIN LIÊN QUAN

3 thiên hà hợp nhất hiếm thấy có ít nhất 2 hố đen siêu khối lượng

Thanh Hà |

Nhóm nghiên cứu Đại học Maryland, Mỹ tìm thấy cụm 3 thiên hà hợp nhất có khả năng có 2 hố đen siêu khối lượng đang hoạt động.

Thủ phạm khiến thanh thiên hà của Dải Ngân hà quay chậm đi đáng kể

Thanh Hà |

Tốc độ quay thanh thiên hà của Dải Ngân hà, vốn được tạo thành từ hàng tỉ ngôi sao, đã chậm đi khoảng 1/4 kể từ khi hình thành.

Phát lộ những cây cầu ẩn nối các thiên hà trong vũ trụ

Thanh Hà |

Bản đồ vật chất tối trong vũ trụ cho thấy một số cấu trúc dạng sợi chưa từng được khám phá - những cây cầu ẩn - kết nối các thiên hà.

Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã có nhiều giải pháp hỗ trợ người lao động mất việc

PHƯƠNG NGÂN - CHÂN PHÚC |

TPHCM - Tại LĐLĐ quận Bình Thạnh, sáng ngày 17.1, ông Trần Thanh Hải - Phó Chủ tịch Thường trực Tổng LĐLĐ Việt Nam đã đến thăm, động viên và trao quà Tết cho người lao động có hoàn cảnh khó khăn đang làm việc trên địa bàn. Đồng thời, ông Trần Thanh Hải cũng đã thông tin một số giải pháp nhằm hỗ trợ người lao động bị mất việc, giảm việc.

Khoảnh khắc AFF Cup: Khép lại hành trình của ông Park Hang-seo

NHÓM PV |

Bản tin Khoảnh khắc AFF Cup ngày 17.1. AFF Cup 2022 kết thúc, khép lại hành trình của huấn luyện viên Park Hang-seo với bóng đá Việt Nam.

Hệ luỵ từ vụ Công đoàn ACB mua chui cổ phiếu bị xử phạt 3 tỉ đồng

Lan Hương |

Thông tin Công đoàn ngân hàng ACB mua chui cổ phiếu ACB đã thu hút sự quan tâm đặc biệt. Động thái trên đã ảnh hưởng đến sự minh bạch của thị trường chứng khoán Việt Nam trong bối cảnh niềm tin của nhà đầu tư vào thị trường chứng khoán đang bị ảnh hưởng nặng nề.

Rung lắc thượng tầng tại Eximbank: Thập kỷ rối ren chưa kết thúc

Đức Mạnh |

Cơ cấu thượng tầng tại Ngân hàng Eximbank đã có nhiều biến động mạnh. Cổ đông ngoại gắn bó 16 năm đã chuyển nhà, thế chân bởi nhân tố bí ẩn liên quan đến Tập đoàn Bamboo Capital.

Cha đẻ của mèo AI mà cư dân mạng nhầm tưởng ở Ninh Thuận lên tiếng

Hữu Long |

Nguyễn Lê Thái Nguyên vẽ mèo Tết bằng công nghệ AI rồi chia sẻ lên trang cá nhân. Những hình ảnh tuyệt đẹp về mèo nhận được vô số lời khen từ nhiều người bạn. Có không ít người đến nay vẫn nhầm lẫn đây là mèo Tết có nguồn gốc từ Ninh Thuận.

3 thiên hà hợp nhất hiếm thấy có ít nhất 2 hố đen siêu khối lượng

Thanh Hà |

Nhóm nghiên cứu Đại học Maryland, Mỹ tìm thấy cụm 3 thiên hà hợp nhất có khả năng có 2 hố đen siêu khối lượng đang hoạt động.

Thủ phạm khiến thanh thiên hà của Dải Ngân hà quay chậm đi đáng kể

Thanh Hà |

Tốc độ quay thanh thiên hà của Dải Ngân hà, vốn được tạo thành từ hàng tỉ ngôi sao, đã chậm đi khoảng 1/4 kể từ khi hình thành.

Phát lộ những cây cầu ẩn nối các thiên hà trong vũ trụ

Thanh Hà |

Bản đồ vật chất tối trong vũ trụ cho thấy một số cấu trúc dạng sợi chưa từng được khám phá - những cây cầu ẩn - kết nối các thiên hà.