Lần nâng lãi suất lớn nhất trong hơn 2 thập kỷ
Ông Jerome Powell - Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang - cho biết: “Lạm phát quá cao và chúng tôi hiểu những khó khăn mà nó đang gây ra và chúng tôi đang khẩn trương khắc phục". Nâng lãi suất là động thái quan trọng để chống lại lạm phát đang ở mức cao nhất trong 40 năm và sẽ bắt đầu quá trình tăng lãi suất với thẻ tín dụng, các khoản thế chấp và các khoản vay khác. Dù việc tăng lãi suất được thiết kế để kiềm chế lạm phát nhưng ông Powell thừa nhận dự kiến lạm phát ở mức cao trong suốt phần còn lại của năm 2022.
CNET chỉ ra, lạm phát cao có nghĩa là đồng USD có sức mua ít hơn, khiến mọi thứ người tiêu dùng Mỹ mua đắt hơn. Trên thực tế, ngày càng nhiều người Mỹ sống bằng tiền lương và tiền lương không theo kịp tỉ lệ lạm phát. Lạm phát tăng mạnh vào tháng 3, tăng 8,5% trong 12 tháng qua và đạt mức cao nhất kể từ tháng 12.1981, theo Cục Thống kê Lao động Mỹ. Giá xăng cũng đạt mức trung bình cao nhất được ghi nhận là 4,31 USD/gallon vào tháng trước, với giá hàng tạp hóa cũng theo đó, đạt mức tăng cao nhất kể từ tháng 4.2020.
Dù những tác động tức thời của COVID-19 với nền kinh tế Mỹ đang giảm bớt nhưng tình trạng mất cân bằng cung và cầu vẫn tiếp diễn, là một trong những nguyên nhân chính làm tăng giá. Chiến sự Nga - Ukraina đe dọa sự ổn định chính trị và kinh tế trên toàn thế giới, là một động lực chính khác khiến giá khí đốt tăng chóng mặt. Chi phí nhiên liệu biến động dẫn tới chiếm gần 1/3 mức tăng giá chung của tháng hai.
Lạm phát đang tệ như vậy bởi đại dịch COVID-19. Tháng 3.2020, sự xuất hiện của COVID-19 khiến nền kinh tế Mỹ đóng cửa. Hàng triệu người lao động bị sa thải, nhiều doanh nghiệp phải đóng cửa và chuỗi cung ứng toàn cầu đột ngột bị tạm dừng. Theo Pete Earle, chuyên gia kinh tế tại Viện Nghiên cứu Kinh tế Mỹ, điều này khiến dòng hàng hóa vận chuyển vào Mỹ ngừng hoạt động ít nhất 2 tuần và trong nhiều trường hợp lên tới vài tháng.
Giảm nguồn cung xảy ra vào thời điểm nhu cầu tăng bởi người Mỹ bắt đầu mua hàng hóa lâu bền để thay thế các dịch vụ mà họ sử dụng trước đại dịch, ông Josh Bivens - Giám đốc nghiên cứu tại Viện Chính sách Kinh tế - chỉ ra. Nhu cầu tăng kết hợp với các trục trặc của chuỗi cung ứng đã gây ra lạm phát, vốn đã kéo dài kể từ khi nền kinh tế mở cửa trở lại năm 2021.
Fed trấn an
Với việc lạm phát cao kỷ lục, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ đã chịu rất nhiều sức ép từ các nhà hoạch định chính sách và người tiêu dùng trong việc kiểm soát tình hình. Một trong những nguyên lý chính của FED là thúc đẩy ổn định giá cả và duy trì lạm phát ở mức 2%. Để chống lạm phát tăng vọt, FED đã tăng lãi suất quỹ liên bang thêm 0,5%.
Lãi suất quỹ liên bang là lãi suất mà các ngân hàng tính phí cho nhau khi đi vay và cho vay. Bằng cách tăng lãi suất quỹ liên bang, FED sẽ thúc đẩy tăng lãi suất trong nền kinh tế Mỹ một cách hiệu quả. Tăng lãi suất giúp làm nền kinh tế chậm lại khi việc cho vay trở nên đắt đỏ hơn. Từ đó, người tiêu dùng, nhà đầu tư và doanh nghiệp tạm dừng đầu tư, dẫn đến nhu cầu kinh tế giảm và tác động tới giá cả. Do vậy, cung và cầu được cân bằng. Việc tăng lãi suất khiến việc vay vốn của cả doanh nghiệp và người tiêu dùng đắt hơn. Với người tiêu dùng bình thường, điều đó có nghĩa là mua ôtô hoặc nhà ở đắt hơn vì sẽ phải trả nhiều tiền lãi hơn.
Trong hai năm qua, lãi suất đã ở mức thấp lịch sử, một phần là do FED cắt giảm lãi suất vào năm 2020 để giữ cho nền kinh tế Mỹ trụ vững khi phong tỏa. Kể từ đó, FED đã giữ lãi suất gần bằng 0, động thái chỉ được thực hiện một lần trước đó, trong cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. Trước khi FED tăng lãi suất ngày 4.5, lãi suất đã bắt đầu tăng trong năm 2022. Tăng lãi suất có thể gây khó khăn hơn trong việc tái cấp vốn cho các khoản vay thế chấp hoặc các khoản vay sinh viên với lãi suất thấp hơn. Hơn nữa, động thái của FED cũng sẽ làm tăng lãi suất với thẻ tín dụng, kéo theo đó là các khoản thanh toán tối thiểu.
Dù lần tăng lãi suất này được kỳ vọng sẽ giúp giảm lạm phát, vẫn còn đó một mối lo ngại bởi dự kiến có 5 đợt tăng lãi suất nữa trong năm nay. Nếu FED phản ứng mạnh mẽ bằng cách tăng lãi suất quá cao có thể gây ra suy thoái kinh tế, hoặc tệ hơn, gây ra suy thoái. Việc tăng lãi quá nhanh có thể cản trở quá lớn nhu cầu của người tiêu dùng và kìm hãm quá mức tăng trưởng kinh tế, có khả năng khiến các doanh nghiệp sa thải lao động hoặc ngừng tuyển dụng. Điều này có thể làm tăng tỉ lệ thất nghiệp.
Nhưng với tình trạng lạm phát vẫn tiếp diễn và có nguy cơ tiếp tục với nền kinh tế Mỹ, ông Powell thừa nhận rằng FED sẽ tăng lãi suất mạnh mẽ hơn nếu cần. “Ủy ban quyết tâm thực hiện các biện pháp cần thiết để khôi phục sự ổn định giá cả. Nền kinh tế Mỹ rất mạnh và ở vị thế tốt để xử lý chính sách tiền tệ siết chặt hơn" - ông nói.
