Theo phân tích của Al Jazeera, sự hiện diện quân sự của Mỹ tại Afghanistan trong thời gian qua đã khiến nước này rơi vào “vũng lầy Trung Đông” và chịu thiệt hại hết sức nặng nề. Do vậy, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã quyết định hoàn tất việc rút quân khỏi Afghanistan trước ngày 11.9.2021, đồng thời đưa ra mục tiêu chiến lược mới đối với khu vực này.
Tờ Al Jazeera cho rằng, quyết định rút quân khỏi Afghanistan của Tổng thống Biden là bước đi thể hiện sự chuyển biến về chính sách can thiệp vào các nước của Mỹ, và nhằm thực hiện định hướng chiến lược mới, trong đó bao gồm cả việc rà soát, đánh giá lại tình hình bố trí lực lượng quân đội Mỹ trên toàn thế giới.
Việc rút quân khỏi Afghanistan chỉ là sự khởi đầu...
Một nghiên cứu do Viện Quincy/Washington/Mỹ công bố mới đây cho thấy, việc thực hiện chiến lược rút quân khỏi Afghanistan của Mỹ dựa trên ba nền tảng cụ thể.
Thứ nhất, rút đi lực lượng quân đội, để lại quan chức ngoại giao. Nếu quân đội Mỹ tiếp tục ở lại Afghanistan, Mỹ tuy vẫn là “người bảo đảm an ninh”, nhưng cũng sẽ tiếp tục là ngòi dẫn cho các xung đột tại nước này. Trong khi đó, không rút quân ra khỏi Afghanistan thì mọi nỗ lực đạt được cho tiến trình hòa giải tại khu vực này sẽ mất đi, vì lợi ích của Mỹ và Afghanistan, Taliban đều có sự mâu thuẫn. Do vậy, việc rút quân khỏi Afghanistan và duy trì ngoại giao, viện trợ cho Afghanistan là một bước đi khó khăn nhưng cần thiết đối với Mỹ hiện nay.
Thứ hai, Mỹ thúc đẩy giải quyết bất đồng giữa các bên thông qua đối thoại. Mỹ nhận thức được sức ảnh hưởng của Mỹ tại Afghanistan còn rất hạn chế, vì những nỗ lực trước đây của Mỹ đều đã thất bại. Sự lựa chọn tốt nhất hiện nay là thúc đẩy các cuộc đàm phán hòa bình nhằm đạt được sự đồng thuận để chấm dứt cuộc nội chiến kéo dài 40 năm qua.
Thứ ba, Mỹ coi cuộc chiến chống khủng bố là vấn đề riêng của khu vực và Afghanistan, chứ không phải là một cơ chế can thiệp của Mỹ vào các nước này. Giới chức Mỹ cho rằng, ngoài bất ổn chính trị, Afghanistan còn đang tiếp tục phải đối mặt với nguy cơ khủng bố. Do đó, hợp tác an ninh khu vực và tăng cường lực lượng chống khủng tại chỗ sẽ tiết kiệm chi phí hơn và làm giảm rủi ro cho Mỹ khi duy trì lực lượng tại Afghanistan.
Các nền tảng trên sẽ không chỉ giới hạn áp dụng riêng cho Afghanistan. Đây sẽ là cơ sở quan trọng để Mỹ thực hiện chiến lược mới đối với khu vực Trung Đông cũng như các khu vực khác trên thế giới.
Kinh nghiệm của Tổng thống Joe Biden: Học hỏi từ thất bại của những người đi trước
Với nhiều năm kinh nghiệm làm việc tại Nhà Trắng, Tổng thống Joe Biden có cơ hội học hỏi, đúc rút kinh nghiệm từ những thành công, thất bại đối với vấn đề Trung Đông của những người tiền nhiệm.
Trước đó, 3 cựu Tổng thống Mỹ là George Bush, Barack Obama và Donald Trump đã không thực hiện lời hứa rút quân khỏi Afghanistan. Đặc biệt, dưới thời cựu Tổng thống Obama, Mỹ đã tăng cường lực lượng quân sự hiện diện tại Afghanistan. Tại thời điểm đó, trên cương vị phó tổng thống, ông Biden đã phản đối kế hoạch này và liên tục đưa ra quan điểm hoài nghi về quyết định này của ông Obama khi chiến sự tại Afghanistan trở nên căng thẳng.
Tổng thống Joe Biden nhận thức rõ rằng, các mục tiêu đầy tham vọng của những người tiền nhiệm đối với nước ngoài không những không mang lại lợi ích cho Mỹ, mà ngược lại đã khiến Mỹ sa lầy vào các cuộc chiến đẫm máu với thời gian kéo dài. Trong nhiệm kỳ lãnh đạo nước Mỹ, Tổng thống Joe Biden quyết tâm không để Mỹ tiếp tục có những thiệt hại to lớn như trước đây.
Trên cương vị là tổng thống Mỹ đương nhiệm, ông Biden có cơ hội thực hiện các chiến lược của mình đối với khu vực Trung Đông. Với kinh nghiệm làm việc trong Ủy ban Đối ngoại Thượng viện gần 30 năm, ông Biden nhận thức rõ sự phức tạp của việc ra quyết định đối ngoại, cũng như cái giá phải trả của việc không đưa ra những quyết định đúng đắn; hiện các mối đe dọa và thách thức của năm 2021 hoàn toàn khác so với năm 2001. Vì vậy, Mỹ cần tập trung sức lực và nguồn lực để đối phó với những thách thức gay gắt hơn.
Quyết định rút quân khỏi Afghanistan cho thấy mức độ ưu tiên trong vấn đề an ninh của chính quyền ông Biden đối với khu vực Trung Đông đã có sự giảm sút. Tuy nhiên, chương trình hạt nhân của Iran không được đưa vào, Mỹ vẫn dành sự quan tâm đầy đủ cho chương trình này.
Rút quân sẽ mang lại 3 lợi ích mang tính chiến lược cho Mỹ
Chuyên gia phân tích an ninh thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế Mỹ Anthony Cordesman nhận định, Mỹ sẽ có được những lợi ích chiến lược to lớn nếu rút quân khỏi khu vực mà Mỹ chưa từng nhận được bất kỳ lợi ích thực chất nào. Rút quân là điều đúng đắn, sẽ mang lại cho Mỹ 3 lợi ích như sau:
Thứ nhất, trút bỏ gánh nặng phải chịu tại Afghanistan để tập trung giải quyết các hoạt động cực đoan bên ngoài lãnh thổ nước này.
Thứ hai, giải phóng và phát huy tốt hơn các nguồn lực mà Mỹ đang tập trung tại Afghanistan.
Thứ ba, việc rút quân khỏi Afghanistan sẽ trở thành tiền lệ của Mỹ và sau này các hoạt động hỗ trợ cùng các khoản viện trợ cho các nước kể trên sẽ là công cụ để Mỹ tạo sức ép đối với các nước này.
