Theo ABC News, các điều khoản luận tội là danh sách các cáo buộc được soạn thảo chống lại tổng thống. Phó tổng thống và tất cả các quan chức dân sự của Mỹ cũng có thể phải đối mặt với luận tội.
Hạ viện Mỹ
Quy trình luận tội bắt đầu tại Hạ viện Mỹ, nơi bất kỳ thành viên nào cũng có thể đưa ra đề xuất khởi động luận tội. Sau đó, Chủ tịch Hạ viện Mỹ sẽ quyết định có nên tiến hành cuộc điều tra về hành vi bị cáo buộc là sai trái hay không.
Hạ viện tiến hành bỏ phiếu để thông qua nghị quyết về luận tội. Để thông qua nghị quyết, cần ít nhất 50% số phiếu cộng với 1, tương đương 218 phiếu.
Trong diễn biến mới nhất, ngày 13.1, Đảng Dân chủ tại Hạ viện đã thông qua nghị quyết luận tội Tổng thống Donald Trump với tỉ lệ 232 phiếu ủng hộ so với 197 phiếu chống.
Luận tội tổng thống trong trường hợp nào?
Điều khoản 2 Hiến pháp Mỹ (đoạn 4) nói rằng "tổng thống, phó tổng thống, và các viên chức dân sự khác của Mỹ sẽ bị phế truất dựa trên sự luận tội vì bị kết án là phản quốc, hối lộ hay các tội nặng, nhẹ khác".
ABC News dẫn lời giáo sư luật Suzanna Sherry tại Đại học Vanderbilt chuyên về luật hiến pháp, cho hay, "không ai biết" những gì cụ thể được bao gồm hoặc không được bao gồm trong định nghĩa của Hiến pháp về "các tội nặng, nhẹ”, do đó mục này khá mơ hồ.
Thượng viện vào cuộc ở đâu?
Hạ viện là nơi có quyền duy nhất luận tội trong khi đó Thượng viện Mỹ là nơi duy nhất có quyền xét xử tất cả những vụ luận tội. Việc truất phế các viên chức bị luận tội là tự động nếu bị xét xử là có tội tại Thượng viện.
Để phế truất một tổng thống khỏi nhiệm sở, 2/3 thành viên Thượng viện phải bỏ phiếu ủng hộ - hiện tại là cần 67 phiếu.
Nếu Thượng viện không kết tội, tổng thống không bị cách chức, như trường hợp của cả cựu Tổng thống Bill Clinton vào năm 1998 và Andrew Johnson năm 1868.
Mặc dù phiên tòa của Thượng viện có quyền phế truất một tổng thống và cấm người đó tranh cử các chức vụ trong tương lai, nhưng không có quyền đưa một tổng thống vào tù.
Việc bãi nhiệm một tổng thống Mỹ là chưa từng có trong lịch sử nước này. Tuy nhiên, trong trường hợp một tổng thống Mỹ bị bãi nhiệm, phó tổng thống sẽ đảm nhiệm chức vụ tổng thống theo Tu chính án 25, được phê chuẩn vào năm 1967. Sau đó, tổng thống mới sẽ đề cử một phó tổng thống mới, người sẽ phải được đa số cả hai viện xác nhận.
Lịch sử luận tội tổng thống Mỹ
Ngày 24.2.1868, Tổng thống thứ 17 Andrew Johnson trở thành tổng thống đầu tiên trong lịch sử bị luận tội của Mỹ. Tuy nhiên, 3 tháng sau, ông đã được Thượng viện tha bổng.
Ngày 9.8.1974, Tổng thống thứ 37 Richard Nixon từ chức khi biết chắc chắn rằng mình sắp bị luận tội khi Ủy ban Tư pháp Hạ viện Mỹ đã chấp thuận việc luận tội ông trước đó.
Ngày 19.12.1998, Tổng thống thứ 42 Bill Clinton bị Hạ viện bỏ phiếu luận tội do khai man và ngăn cản công lý. Tuy nhiên, ngày 12.2.1999, ông được Thượng viện tha bổng.
Ngày 18.12.2019, Tổng thống thứ 45 Donald Trump bị Hạ viện bỏ phiếu luận tội do lạm quyền và cản trở Quốc hội. Tuy nhiên, ngày 5.2.2020, ông được Thượng viện tha bổng.
Ngày 13.1.2021, Tổng thống thứ 45 Donald Trump bị Hạ viện bỏ phiếu luận tội lần hai, chỉ 7 ngày trước khi ông rời nhiệm sở.
Luận tội có ý nghĩa gì đối với một tổng thống đương nhiệm và một cựu tổng thống?
Một tổng thống có thể tiếp tục cầm quyền ngay cả sau khi bị Hạ viện luận tội. Ông Donald Trump tiếp tục cầm quyền sau khi bị luận tội vào tháng 12.2019 và tất nhiên, ra tranh cử lại vào năm 2020.
Mặc dù ông Donald Trump sẽ rời nhiệm sở vào ngày 20.1, nhưng ông có thể phải đối mặt với các hình phạt nghiêm khắc ảnh hưởng đến tương lai chính trị, chẳng hạn có thể bị cấm tranh cử, nếu Thượng viện có động thái kết tội.
Tuy nhiên, lãnh đạo đảng Cộng hoà tại Thượng viện Mỹ Mitch McConnell cho rằng, không cách nào có thể kết thúc phiên luận tội ông Donald Trump công bằng hoặc nghiêm túc trước khi ông rời nhiệm sở.
“Với các quy tắc, thủ tục và tiền lệ của Thượng viện liên quan đến các phiên tòa luận tội tổng thống, đơn giản là không có khả năng một phiên tòa công bằng hoặc nghiêm túc có thể kết thúc trước khi Tổng thống đắc cử Joe Biden tuyên thệ vào tuần tới. Thượng viện đã tổ chức ba phiên tòa luận tội tổng thống. Chúng kéo dài lần lượt là 83 ngày, 37 ngày và 21 ngày. Ngay cả khi quy trình của Thượng viện bắt đầu trong tuần này và tiến hành nhanh chóng, sẽ không có phán quyết cuối cùng nào được đưa ra cho đến khi Tổng thống Donald Trump rời nhiệm sở” - ông McConnell cho hay.
