Thưa Phó Thủ tướng, ông đánh giá thế nào thành tựu của ASEAN trong 50 năm qua?
- Trong 50 năm hình thành và phát triển, ASEAN đã đạt được nhiều thành tựu to lớn. ASEAN vốn là tập hợp phần lớn các nước nghèo, lạc hậu, đã trở thành cộng đồng kinh tế năng động nhất trong khu vực Châu Á - TBD, tạo ra thị trường gồm 630 triệu dân, với tổng sản phẩm quốc nội GDP 3.000 tỉ USD và mức tăng trưởng 4,7%/năm - mức cao trong khu vực và trên thế giới.
Đặc biệt, ASEAN có sức hấp dẫn đối với tất cả các nước có quan hệ kinh tế khi tạo được liên kết về kinh tế thông qua các hiệp định thương mại tự do, tạo dựng thị trường liên kết hơn 3 tỉ dân, và GDP 20.000 tỉ USD. Đây là mối quan hệ kinh tế mà các tiểu khu vực khác khó có thể đạt được.
ASEAN đã tạo được vị thế quan trọng. Đó là sự gắn kết không chỉ trong nội bộ ASEAN mà còn có các cơ chế chính trị, an ninh, quốc phòng với sự tham gia của các nước lớn trên thế giới. Đây là đặc trưng riêng của ASEAN, là giá trị không những của khu vực mà còn trên thế giới.
Nhận định của Phó Thủ tướng về những thách thức đối với ASEAN?
- Phải nhìn nhận rằng 50 năm qua, ASEAN cũng có nhiều thách thức. Trình độ phát triển kinh tế các nước ASEAN không đồng đều. Với sự khác biệt trong lợi ích của các nước, ASEAN đang cố gắng tạo ra điểm đồng để tạo dựng tổ chức.
Thách thức thứ 2 là với vai trò địa chính trị quan trọng, ASEAN có sự cạnh tranh của các nước lớn. Do đó, ASEAN phải xử lý thách thức này.
Ngoài ra, ASEAN cũng phải đối phó với những thách thức an ninh truyền thống - phi truyền thống, vấn đề bạo lực, khủng bố…
Xin Phó Thủ tướng cho biết, hình dung về Cộng đồng ASEAN trong tương lai sẽ như thế nào?
- ASEAN đã xây dựng tầm nhìn đến năm 2025. Với tầm nhìn này, mục tiêu của ASEAN là tiếp tục xây dựng cộng đồng gắn kết về chính trị, liên kết về kinh tế, chia sẻ trách nhiệm xã hội, có nghĩa là lấy người dân làm trọng tâm trong chính sách, lấy luật pháp làm nền tảng hoạt động. ASEAN đã xây dựng Hiến chương - nền tảng cho các hoạt động của ASEAN. Một lĩnh vực mà ASEAN hết sức quan tâm trong thời gian tới là xây dựng cộng đồng tự lực phát triển đồng thời đóng vai trò trung tâm, vai trò đoàn kết trong ASEAN. Đoàn kết là nhân tố hết sức quan trọng đối với sự sống còn của Cộng đồng ASEAN, bởi đó là mẫu số chung lớn nhất của các lợi ích của các nước ASEAN. Duy trì được đoàn kết để duy trì vai trò trung tâm của ASEAN.
Phó Thủ tướng đánh giá như thế nào về vai trò, đóng góp của Việt Nam trong 22 năm là thành viên ASEAN?
- Từ khi gia nhập năm 1995, với vai trò thành viên của ASEAN, Việt Nam đóng góp hết sức tích cực, có trách nhiệm. Chúng ta đóng góp trong những lĩnh vực như trong việc mở rộng ASEAN, đưa ASEAN từ 5 nước trở thành cộng đồng ngày nay là 10 nước. Cộng đồng ASEAN thành lập năm 2016 là sự đóng góp của các nước thành viên trong đó có Việt Nam, thông qua các sáng kiến, đề xuất như Chương trình Hành động Hà Nội năm 2010. Chúng ta xây dựng và quan trọng là thực hiện các mục tiêu, chỉ tiêu thành lập Cộng đồng ASEAN. Cho đến nay, Việt Nam là một trong số những nước đi đầu khi đạt được tới 95% trong thực hiện các mục tiêu của Cộng đồng ASEAN.
Việt Nam đóng vai trò điều phối, đóng góp vào việc kết nối, mở rộng, làm sâu sắc hơn quan hệ, quan hệ chiến lược giữa ASEAN với các đối tác bên ngoài như Trung Quốc, Ấn Độ.
Việt Nam có những sáng kiến như: Mở rộng thành viên của Hội nghị Cấp cao Đông Á bằng việc kết nạp Nga, Mỹ tại ASEAN-10, năm 2010 tại Hà Nội… Đó là những cơ chế tạo ra vị thế không chỉ trong nội bộ mà giữa ASEAN với các nước.
Chúng ta thành công trong vai trò Chủ tịch ASEAN 2 lần vào năm 1998 và 2010 với những đóng góp, sáng kiến hết sức cụ thể. Với những thách thức của ASEAN, Việt Nam cũng đóng góp hết sức tích cực như trong vấn đề các nước ASEAN xây dựng Tuyên bố về Ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), đóng góp vào việc duy trì hòa bình, ổn định tại khu vực.
