Khó khăn
Tổng thống Mỹ Joe Biden và Chủ tịch Hạ viện Mỹ thuộc đảng Cộng hòa Kevin McCarthy đạt được thỏa thuận sơ bộ để nới trần nợ công, tránh tình trạng vỡ nợ của Mỹ vào tối 27.5 (sáng 28.5 giờ Hà Nội).
Ông McCarthy cho hay, Hạ viện sẽ bỏ phiếu về thỏa thuận vào ngày 31.5, cho Thượng viện thời gian để phê chuẩn trước ngày 5.6, ngày mà Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen cho biết, Chính phủ Mỹ sẽ hết tiền chi trả các khoản nợ đến hạn nếu các nhà lập pháp không hành động kịp thời.
Ngày 29.5, một số nhà lập pháp cứng rắn của đảng Cộng hòa tuyên bố sẽ phản đối thỏa thuận - dấu hiệu cho thấy thỏa thuận lưỡng đảng có thể phải đối mặt với quá trình phê duyệt khó khăn tại Quốc hội, theo Reuters.
Thống đốc bang Florida, ông Ron DeSantis, ứng cử viên cho đề cử tổng thống năm 2024 của đảng Cộng hòa, cho biết, thỏa thuận không đủ để thay đổi quỹ đạo tài khóa. “Sau thỏa thuận này, đất nước chúng ta vẫn sẽ tiến tới vỡ nợ” - Thống đốc DeSantis nói trên Fox News.
Một phép thử quan trọng đầu tiên diễn ra vào ngày 30.5 (giờ Mỹ) khi Ủy ban Quy tắc Hạ viện bỏ phiếu về thỏa thuận, bước đầu tiên trước khi bỏ phiếu tại Hạ viện.
"Mặc dù ủy ban này thường liên kết chặt chẽ với lãnh đạo Hạ viện, song một trong những người bảo thủ, hạ nghị sĩ Chip Roy tuyên bố không ủng hộ thỏa thuận bởi "đó không phải là một dự luật tốt và không có cải cách chính sách nghiêm túc đáng kể nào" - ông Roy viết trên Twitter.
Tại Thượng viện, thượng nghị sĩ Mike Lee thuộc đảng Cộng hòa cũng phản đối dự luật, báo hiệu một cuộc bỏ phiếu khó khăn ở Thượng viện, nơi bất kì thành viên nào cũng có quyền trì hoãn hành động trong nhiều ngày. Đảng Cộng hòa kiểm soát Hạ viện với tỉ lệ 222-213, trong khi đảng Dân chủ kiểm soát Thượng viện với tỉ lệ 51-49.
Ông McCarthy dự đoán thỏa thuận sẽ nhận được sự ủng hộ của hầu hết đảng viên Cộng hòa tại Hạ viện. Trong khi đó, lãnh đạo đảng Dân chủ tại Hạ viện Hakeem Jeffries cho biết, ông mong đợi sự ủng hộ từ phe của mình - mặc dù nhiều người ở phe cánh tả cũng có thể bỏ phiếu chống.
Nội dung của thỏa thuận
Thỏa thuận dài 99 trang nâng giới hạn nợ 31,4 nghìn tỉ USD trong 2 năm, đến ngày 1.1.2025, cho phép các nhà lập pháp gạt vấn đề rủi ro chính trị sang một bên cho đến sau cuộc bầu cử tổng thống tháng 11.2024.
Hạ nghị sĩ Raul Grijalva của đảng Dân chủ viết trên Twitter rằng, những thay đổi của thỏa thuận đối với các quy tắc môi trường là "đáng lo ngại và vô cùng thất vọng", đề cập đến một điểm của thỏa thuận là đẩy nhanh quá trình cấp phép cho một số dự án năng lượng.
Thỏa thuận sẽ có những thay đổi được thực hiện lần đầu tiên trong gần 40 năm đối với Đạo luật chính sách môi trường quốc gia. Theo đó, một cơ quan sẽ được chỉ định để đưa ra các đánh giá về môi trường.
Thỏa thuận cũng giúp thu hồi khoảng 30 tỉ USD tiền cứu trợ chưa sử dụng trong đợt dịch COVID-19 mà Quốc hội đã thông qua trước đó, đồng thời thắt chặt các yêu cầu đối với các chương trình hỗ trợ lương thực cho người Mỹ nghèo.
Phản ứng ban đầu là tích cực từ các thị trường tài chính - thị trường sẽ rơi vào hỗn loạn nếu Mỹ vỡ nợ. Nhưng một số nhà đầu tư cảnh giác rằng việc cắt giảm chi tiêu do ông McCarthy đảm bảo có thể ảnh hưởng đến tăng trưởng của Mỹ. Các nhà đầu tư cũng đang chuẩn bị cho sự biến động tiềm tàng trên thị trường trái phiếu Mỹ.
Các đảng viên Cộng hòa đã lập luận rằng, việc cắt giảm mạnh chi tiêu là cần thiết để hạn chế gia tăng nợ công, ở mức 31,4 nghìn tỉ USD, tương đương với sản lượng hàng năm của nền kinh tế Mỹ.
Theo dự báo của chính phủ, các khoản thanh toán lãi cho khoản nợ đó được dự đoán sẽ chiếm một phần ngày càng tăng trong ngân sách trong những thập kỷ tới khi dân số già đi đẩy chi phí y tế và hưu trí tăng cao.
Thỏa thuận sẽ không làm bất cứ điều gì để kiềm chế những chương trình đang phát triển nhanh chóng này. Hầu hết các khoản tiết kiệm sẽ đến từ việc giới hạn chi tiêu cho các chương trình trong nước như nhà ở, kiểm soát biên giới, nghiên cứu khoa học và các hình thức chi tiêu "tùy ý" khác. Chi tiêu quân sự sẽ được phép tăng trong 2 năm tới.
Tuy nhiên, những người ủng hộ dự đoán Quốc hội sẽ thông qua thỏa thuận trước khi Chính phủ Mỹ hết tiền để thanh toán các hóa đơn.
"Thỏa thuận chắc chắn sẽ được thông qua. Không nghi ngờ gì về điều đó" - hạ nghị sĩ Dusty Johnson của đảng Cộng hòa cho biết, sau khi nói chuyện với hàng chục nhà lập pháp đồng nghiệp. Tổng thống Joe Biden cũng bày tỏ tin tưởng thỏa thuận sẽ được thông qua.
