Tàu thám hiểm sao Hỏa Mars Express của Cơ quan Vũ trụ Châu Âu đã chụp được những hình ảnh ấn tượng về lưu vực Holden trên hành tinh đỏ - một phần của khu vực trọng điểm trong quá trình tìm kiếm sự sống trên sao Hỏa. Những hình ảnh và cuộc điều tra sâu hơn về khu vực có thể giúp tiết lộ cách nước từng chảy qua bề mặt sao Hỏa.
Hình ảnh cận cảnh của lưu vực Holden - được máy ảnh âm thanh nổi độ phân giải cao (HRSC) của Mars Express chụp vào ngày 24.4.2022 - cho thấy các đặc điểm địa chất của hồ chứa nước trước đây gần rộng gần 150km ở miệng núi lửa Holden.
Lưu vực Holden tạo thành một phần của chuỗi các kênh và vực chìm bao trùm hệ thống dòng chảy Uzboi-Ladon-Morava (ULM) trên bán cầu nam của sao Hỏa. Hệ thống này đã trở thành mục tiêu quan trọng của các tàu quỹ đạo sao Hỏa như Mars Express vì các nhà khoa học cho rằng nó có thể đã từng hút hết 9% lượng nước của hành tinh đỏ.
Trước khi sao Hỏa mất nước khoảng 4 tỉ năm trước, có thể do bầu khí quyển của sao Hỏa bị bức xạ mặt trời khắc nghiệt làm cho hơi nước “rò rỉ” vào không gian, nước lỏng sẽ chảy qua các kênh dẫn vào đồng bằng Argyre Planitia.
Từ đồng bằng có chiều rộng 1.770km, sâu tới 5,2km này, nước sẽ chảy qua thung lũng Uzboi Vallis ở khu vực hiện là miệng núi lửa Holden.
Nước sau đó sẽ được thu thập trong lưu vực Holden trước khi chảy qua Ladon Valles - một hệ thống thung lũng sông cổ dẫn đến lưu vực Ladon có chiều rộng 440km.
Hình ảnh mới cho thấy một miệng núi lửa khác biệt ở phía nam của lưu vực và các bức tường của lưu vực dốc nhẹ xuống độ sâu khoảng 1.500m bên dưới bề mặt sao Hỏa xung quanh.
Trong khi đó, phía đông bắc của lưu vực Holden cho thấy nơi nước sẽ chảy từ hồ chứa này đến Ladon Valles. Có thể nhìn thấy sẹo và địa hình gồ ghề trong ảnh. Nhiều khả năng địa hình này được tạo ra bởi sự tan chảy của băng nước bên dưới bề mặt sao Hỏa.
Ở đâu có nước ở đó có sự sống
Cơ quan Vũ trụ Châu Âu (ESA) cho biết, trải nghiệm với hành tinh của chúng ta cho thấy nước và sự sống song hành với nhau. Các nhà khoa học đang muốn tìm hiểu xem điều tương tự có thể đúng với sao Hỏa hàng tỉ năm trước hay không.
Đất ở Ladon Valles và lưu vực Holden chứa phyllosilicate - một loại khoáng chất bao gồm đất sét được tạo ra bởi sự tương tác của đá và nước có liên quan đến nguồn gốc của sự sống trên Trái đất. Phyllosilicate ở những vùng này hiện diện trong các lớp trầm tích có thể hoạt động như một trung tâm phản ứng cho các phân tử hữu cơ - nhân tố tạo nên sự sống trên cạn. Đó là lý do mà các nhà khoa học rất quan tâm đến khu vực này.
Miệng núi lửa Holden có khả năng được hình thành sau một vụ va chạm của tiểu hành tinh cổ đại khi vật chất đẩy ra do va chạm rơi trở lại bề mặt hành tinh và lấp đầy lưu vực Holden cũ, vốn được hình thành bởi một vụ va chạm trước đó trong lịch sử hành tinh.
Vì miệng núi lửa Holden không có bằng chứng về việc nước chảy qua đó trong quá khứ, nên các nhà khoa học tin rằng nó phải được hình thành sau khi hệ thống ULM bị cạn kiệt.
Vì ý nghĩa địa chất và tiềm năng lưu giữ bằng chứng về sự sống cổ đại, miệng núi lửa Holden đã lọt vào danh sách lựa chọn để trở thành địa điểm hạ cánh cho cả tàu thám hiểm sao Hỏa Curiosity và Perseverance, nhưng sau đó các nhà khoa học lại chọn miệng núi lửa Gale và miệng núi lửa Jezero.
Tàu Mars Express đã chụp ảnh bề mặt cũng như bầu khí quyển của sao Hỏa từ quỹ đạo của hành tinh đỏ từ năm 2003, và hiện đang đảm bảo khu vực này được điều tra kỹ lưỡng.
Những hình ảnh trước đó về lưu vực Holden cho thấy các rặng núi và rãnh được tạo thành bởi gió sao Hỏa, miệng núi lửa và các dòng sông cổ, cũng như các hồ dung nham và núi lửa đã hóa thạch.
