Địa mạo bí ẩn
Khu vực Arcadia Planitia trên bề mặt sao Hỏa vốn đã thu hút sự quan tâm của SpaceX và NASA vì là vùng đồng bằng rộng, bằng phẳng, lý tưởng để hạ cánh các tàu vũ trụ. Nếu băng dưới bề mặt đồng bằng này không quá sâu, các phi hành gia cũng có thể dễ dàng tiếp cận nguồn nước ngay trên sao Hỏa.
Các đặc điểm giống như dòng chảy mới được phát hiện trên sao Hỏa rất kỳ lạ vì chúng xuất hiện trên địa hình bằng phẳng - trưởng nhóm nghiên cứu Shannon Hibbard, nghiên cứu sinh tại Đại học Western Ontario, Canada, cho hay.
“Có rất nhiều bằng chứng cho thấy đây là khu vực nhiều băng, nhưng chúng tôi không thấy có bất kỳ địa hình lớn nào ở những đặc điểm quanh co này. Chúng đang tồn tại ở nơi khá bằng phẳng vậy nên thật kỳ quặc" - Hibbard nói.
Arcadia Planitia nằm ở vùng đất thấp phía bắc của sao Hỏa. Trong 3 tỉ năm qua, các dòng dung nham hoạt động di chuyển thuận lợi nên khu vực này có ít vết lỗ chỗ của miệng núi lửa so với các khu vực khác trên hành tinh đỏ. Dữ liệu thu thập được từ quỹ đạo trong nhiều năm cho thấy bề mặt trong khu vực rất giàu hydro. Bởi nước được tạo ra từ các phân tử hydro và ôxy, hydro này cho thấy sự hiện diện của nước đá ngay bên dưới bề mặt.
Trong nhiều thập kỷ, các nhà khoa học chú ý tới các đặc điểm trên sao Hỏa trông có liên quan đến băng, ví dụ như các dải hình vân bên trong các rãnh tương tự như các sông băng chảy qua các thung lũng trên Trái đất.
Các đặc điểm tương tự cũng có ở Arcadia Planitia, trong đó có các đặc điểm hình uốn lượn đi qua những vùng trũng thấp. Shannon Hibbard và các cộng sự đã tập hợp quan sát từ nhiều công cụ khác nhau trong nỗ lực xác định các đặc điểm này. Những dữ liệu này bao gồm ảnh chụp từ quỹ đạo, dữ liệu nhiệt hiển thị nhiệt độ của bề mặt trong cả ngày và đêm, thông tin về lớp phủ bụi cũng như dữ liệu về độ cao và địa hình...
Dòng chảy băng hà
Nhà nghiên cứu Shannon Hibbard nói rằng, những đặc điểm uốn lượn trên bề mặt sao Hỏa là một bí ẩn lớn vì chúng giống như được tạo ra từ các dòng chảy của băng, nhưng địa hình lại không đủ dốc để lý giải tại sao băng di chuyển.
Phân tích cho thấy, những đặc điểm này có nguồn gốc từ băng. Những hình dạng uốn lượn trông tương tự như những đặc điểm khác liên quan đến vật chất chảy chậm phát hiện trên sao Hỏa và dữ liệu đã chỉ ra những điểm đó thực sự chứa nhiều băng.
Những đặc điểm uốn lượn trông giống nhất với các dòng băng trong các tảng băng trên Trái đất, chủ yếu xuất hiện ở Nam Cực. Tuy nhiên, hầu hết dòng băng trên Trái đất cần ít nhất một lớp nước lỏng mỏng ở đáy để bôi trơn dòng chảy.
Bà Shannon Hibbard lưu ý, không rõ nước dưới băng có tồn tại hay đã từng tồn tại trên sao Hỏa hay không, và cũng không rõ liệu có cần một nền ẩm ướt để tạo ra các dòng băng chảy trên hành tinh đỏ hay không.
Một giả định đặt ra là trong quá khứ, khi quỹ đạo của sao Hỏa nghiêng khác ngày nay và khí hậu sao Hỏa cũng khác, sự tan chảy dưới mặt băng có thể đã xảy ra.
“Các dòng băng là thứ có thể có trên sao Hỏa và có thể gợi ý rằng nhiều quá trình băng hà phức tạp hơn đã diễn ra trên sao Hỏa. Đó là điều mà tôi nghĩ thực sự thú vị” - bà Hibbard chia sẻ.
Nghiên cứu sao Hỏa này được đăng trên tạp chí Icarus số tháng 5.
