Trong buổi lễ tại Stockholm ngày 8.10, Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển công bố trao giải thưởng Nobel Vật lý năm 2019 cho James Peebles bởi "những phát hiện về mặt lý thuyết trong vũ trụ học vật lý" và hai nhà khoa học Michel Mayor và Didier Queloz được vinh danh về "phát hiện ra một hành tinh ngoài hệ mặt trời quay quanh một ngôi sao kiểu mặt trời".
"Giải thưởng Nobel Vật lý năm nay vinh danh hiểu biết mới về cấu trúc và lịch sử của vũ trụ cũng như phát hiện đầu tiên về một hành tinh quay quanh một ngôi sao kiểu mặt trời bên ngoài hệ mặt trời của chúng ta" - Ủy ban Nobel cho biết. "Những khám phá đã thay đổi vĩnh viễn nhận thức của chúng ta về thế giới" - Ủy ban cho biết thêm.
Khung lý thuyết được James Peebles phát triển trong hơn hai thập kỷ đã trở thành nền tảng của sự hiểu biết hiện đại của nhân loại về lịch sử của vũ trụ, từ vụ nổ big bang cho đến hiện nay. Trong khi đó, năm 1995, Michel Mayor và Didier Queloz đã phát hiện ra hành tinh đầu tiên bên ngoài hệ mặt trời, một hành tinh ngoài hệ mặt trời quay quanh một ngôi sao kiểu mặt trời 51 Pegasi.
Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển đã trao 112 giải thưởng Nobel Vật lý kể từ năm 1901. Giải Nobel Vật lý đã được trao cho 209 cá nhân, trong đó riêng nhà khoa học John Bardeen là người duy nhất 2 lần nhận giải Nobel Vật lý năm 1956 và 1972 cho các nghiên cứu về chất bán dẫn và chất siêu dẫn.
Cho đến nay, chỉ có 3 phụ nữ giành giải Nobel Vật lý, theo chu kỳ khoảng 60 năm một lần. Ba nhà khoa học nữ này là Marie Curie với nghiên cứu về bức xạ và nhận giải năm 1903, Maria Goeppert-Mayer với nghiên cứu về cấu trúc vỏ hạt nhân và nhận giải năm 1963 và Donna Strickland với nghiên cứu về khuếch đại xung laser cực ngắn vào năm ngoái. Tuy nhiên, không có người phụ nữ nào độc lập nhận giải mà đều được xướng tên cùng với 2 nam giới khác.
Như vậy, nhà khoa học người Canada James Peebles (Đại học Princeton) sẽ nhận một nửa giải thưởng 9 triệu kronor Thụy Điển. Hai nhà thiên văn học người Thụy Sĩ Michel Mayor (Đại học Geneva, Thụy Sĩ) và Didier Queloz (Đại học Geneva, Thụy Sĩ và Đại học Cambridge, Anh) sẽ nhận 1 nửa giải thưởng còn lại.
Một ngày trước đó, hai nhà khoa học người Mỹ William G. Kaelin Jr. và Gregg L. Semenza cùng với nhà khoa học người Anh Peter J. Ratcliffe đã giành giải thưởng Nobel Y học 2019 vì những phát hiện ra cách thức các tế báo cơ thể tiếp nhận và phản ứng với nồng độ oxy thấp, tạo nền tảng cho phát triển các phương pháp điều trị mới cho các bệnh thiếu máu, ung thư và các bệnh khác.
