Thúc đẩy vị thế quốc tế của Trung Quốc
Các nhà ngoại giao Trung Quốc nói rằng, nếu thành công, vaccine COVID-19 sẽ là một “hàng hóa công toàn cầu”- một cam kết Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nêu trong cuộc gặp với cơ quan quản lý của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hồi tháng 5, SCMP cho hay. “Trung Quốc sẽ không hành động như một số quốc gia và tìm kiếm độc quyền hoặc mua vaccine” - Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh tuyên bố tháng trước.
Các đảm bảo được đưa ra khi nhiều loại vaccine trên toàn thế giới chuyển sang thử nghiệm giai đoạn cuối ở quy mô lớn - bước đi có thể tiến tới khả năng phê duyệt. Trong đó, các vaccine đang phát triển ở Trung Quốc thuộc những vaccine đi đầu trong cuộc tìm kiếm vaccine an toàn và hiệu quả để chống lại đại dịch COVID-19.
Tuy nhiên, Bắc Kinh không làm rõ cách thức sẽ làm với các doanh nghiệp địa phương để đáp ứng tầm nhìn về một “hàng hóa công toàn cầu” khi cung cấp vaccine cho dân số 1,4 tỉ người của nước này.
Cho tới nay, Trung Quốc không phải thành viên của Covax - cơ chế được WHO hậu thuẫn nhằm đảm bảo phân phối vaccine công bằng cho các nước thành viên, trong đó có cả những nước không đủ khả năng tự đáp ứng đủ nhu cầu vaccine. Tuy nhiên, Bắc Kinh đã tự đưa ra đề nghị của nước này với các quốc gia đang phát triển. Nepal, Afghanistan, Pakistan và Philippines trong những tuần gần đây được các nhà ngoại giao Trung Quốc đề cập là những quốc gia có thể được hưởng lợi từ vaccine do Trung Quốc sản xuất.
Tháng trước, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị tuyên bố sẽ cấp khoản vay 1 tỉ USD cho các nước Mỹ Latinh và Caribbean để mua vaccine COVID-19 tiềm năng, theo chính phủ Mexico. Hồi tháng 6, Chủ tịch Tập Cận Bình nói rằng, các nước Châu Phi sẽ được ưu tiên tiếp cận “một khi vaccine COVID-19 được phát triển và triển khai hoàn tất tại Trung Quốc”.
Yanzhong Huang - nghiên cứu viên cao cấp về sức khỏe toàn cầu tại Hội đồng Quan hệ đối ngoại (CRF) ở New York, Mỹ - nhận định, việc giúp đỡ các nước thu nhập thấp và trung bình tiếp cận vaccine có thể là một sự thúc đẩy vị thế quốc tế của Trung Quốc. “Nếu Trung Quốc tiến hành “ngoại giao vaccine”, việc này sẽ giúp triển khai quyền lực mềm của Trung Quốc, đồng thời giúp Trung Quốc hồi sinh thực hiện sáng kiến Vành đai và Con đường” - ông nói.
Bàn đạp tham gia thị trường vaccine toàn cầu
Nếu Trung Quốc đóng góp vào nguồn cung toàn cầu sẽ cần sự gia tăng đáng kể về năng lực sản xuất và ngành công nghiệp vốn tập trung cho trong nước cần điều chỉnh theo hướng xuất khẩu, các chuyên gia phát triển vaccine chỉ ra.
“Về mặt lịch sử, Trung Quốc không phải là một “người chơi lớn” trong một số lĩnh vực cung cấp vaccine toàn cầu, một phần vì Trung Quốc là nước rất lớn và có rất nhiều dân cư nên vốn đã là một thị trường rất lớn”, do đó “rất ít cơ hội cho các nhà sản xuất Trung Quốc tiếp cận thị trường toàn cầu” - ông John Donnelly - người đứng đầu công ty tư vấn phát triển vaccine có trụ sở tại Mỹ Vaccinology Consulting - nhận định.
Dù sản xuất hàng trăm triệu liều vaccine khác hằng năm, nhưng ở bình diện toàn cầu, Trung Quốc theo sau các nhà sản xuất Ấn Độ và các công ty đa quốc gia lớn của phương Tây, dữ liệu của WHO chỉ ra.
Một số nhà sản xuất lớn của Trung Quốc đã đóng góp cho các chiến dịch tiêm chủng do Liên Hợp Quốc điều phối. Năm 2019, vaccine viêm gan A, bại liệt và phế cầu khuẩn do 3 công ty Trung Quốc sản xuất được UNICEF mua đã đóng vai trò hàng đầu trong tiêm chủng cho trẻ em toàn cầu.
Hai trong số các công ty có vaccine COVID-19 đang thử nghiệm giai đoạn cuối là Sinovac và Viện Sản phẩm Sinh học Bắc Kinh có liên kết với Sinopharm - trong những năm gần đây đã nhận được trạng thái sơ tuyển của WHO - có nghĩa là các sản phẩm có chất lượng cao và đáp ứng được nhu cầu mua số lượng lớn cho các chương trình tiêm chủng trực thuộc Liên Hợp Quốc. Những đơn vị ở trạng thái này có thể được nhanh chóng chuyển sang trạng thái tương tự với vaccine COVID-19 nếu kết quả thử nghiệm thành công, theo chuyên gia John Donnelly.
Bởi nhu cầu cực kỳ cao với vaccine COVID-19, cơ quan quản lý của các quốc gia khác nhau có thể phê duyệt vaccine Trung Quốc mà không cần sự can thiệp của WHO, mở thêm thị trường cho các sản phẩm Trung Quốc - ông nói.
Tuy nhiên, những người trong ngành cho rằng, trọng tâm ban đầu của Trung Quốc sẽ là đáp ứng nhu cầu trong nước dù có tăng cường năng lực sản xuất. Dù dự báo Trung Quốc sẽ ưu tiên sản xuất cho nhu cầu trong nước, bà Helen Chen, đối tác quản lý ở Trung Quốc của công ty tư vấn quản lý LEK cho rằng, “không có lý do gì các nhà sản xuất Trung Quốc không đẩy mạnh nhu cầu toàn cầu”. Ví dụ, vài cơ sở sản xuất vaccine có năng lực cao vốn xử lý vaccine trẻ em có thể phân bổ lại để sản xuất vaccine COVID-19.
Tính đến tháng 7, 13 công ty Trung Quốc đang xây dựng các cơ sở sản xuất vaccine COVID-19, theo Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin Trung Quốc. Tuy nhiên, số liều vaccine mà các cơ sở này có thể sản xuất không được tiết lộ. Trong số địa điểm sản xuất mới có 2 địa điểm của các công ty con của Sinopharm - đơn vị có vaccine COVID-19 thử nghiệm giai đoạn 3 ở Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE). Cơ sở của Sinopharm ở Vũ Hán có thể sản xuất 100 triệu liều mỗi năm còn cơ sở ở Bắc Kinh có sức sản xuất 120 triệu liều. Sinovac - công ty có vaccine COVID-19 đang thử nghiệm giai đoạn 3 ở Brazil cũng đang xây dựng 1 nhà máy có thể sản xuất 100 triệu liều.
