Đụng độ
Ngày 8.12, hàng chục nghìn người Palestine dự các buổi cầu nguyện hàng tuần tại Đền thờ Al Aqsa, địa danh linh thiêng nhất đối với người Hồi giáo ở Jerusalem. Trong một động thái phủ đầu, quân đội Israel triển khai vài tiểu đoàn tới Bờ Tây, trong khi các binh sĩ khác được đặt trong tình trạng báo động. Palestine tuyên bố 3 “ngày thịnh nộ”, đóng cửa các trường học và công sở, biểu tình giận dữ tại Cổng Damascus - một trong những lối vào Thành cổ Jerusalem, và biểu tình tại các thành phố ở Bờ Tây và Gaza. “Chúng tôi ở đây. Chúng tôi tin tưởng vào quyền của mình và một ngày nào đó, Jerusalem sẽ trở thành thủ đô của người Palestine” - tờ Time dẫn lời một người biểu tình có tên Rania Hatem ở bên ngoài Thành cổ.
Từ Gaza, nhà lãnh đạo tối cao của nhóm chiến binh Hamas, ông Ismail Haniyeh, kêu gọi người Palestine phát động cuộc nổi dậy mới chống lại Israel. “Chúng tôi muốn cuộc nổi dậy tiếp tục kéo dài để cho Tổng thống Donald Trump và những kẻ chiếm đóng hối tiếc về quyết định này”.
Lực lượng của Phong trào Hồi giáo Hamas đã giết hàng trăm người Israel trong các vụ đánh bom tự sát trong cuộc nổi dậy Palestine lần thứ hai vào đầu những năm 2000. Tuy nhiên, Hamas, hiện đang kiểm soát Dải Gaza từ năm 2007, đã bị suy yếu bởi sự phong tỏa kéo dài cả thập kỷ và các cuộc chiến đau đớn với Israel. Mặc dù vậy, Hamas vẫn có lực lượng ở Bờ Tây và sở hữu kho tên lửa lớn ở thành trì tại Gaza.
Quân đội Israel ghi nhận các cuộc biểu tình ở 30 địa điểm dọc Bờ Tây, nói rằng, người Palestine ném đá và bom cháy vào binh sĩ. Tối 7.12, 2 quả tên lửa đã được phóng về hướng Israel từ Dải Gaza. Quân đội Israel cho biết, các tên lửa không tấn công trúng mục tiêu và rơi bên trong phần lãnh thổ Palestine. Để đáp trả, phía Israel đã tấn công các mục tiêu ở Dải Gaza, và quy trách nhiệm cho lực lượng Hamas về các vụ bắn phá này.
Ở Bờ Tây, binh sĩ Israel đã phun hơi cay và quăng lựu đạn về hướng hàng trăm người biểu tình Palestine ở Bethlehem. Tại Ramallha, nơi đặt chính phủ Palestine, người biểu tình đốt lốp xe khiến khói đen bốc lên dày đặc khắp thành phố. Theo Hiệp hội Trăng lưỡi liềm đỏ Palestine, ít nhất 50 người Paletine bị thương do trúng đạn thật và đạn cao su.
Một quan chức cao cấp của Palestine cho biết, Palestine sẽ không gặp Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence khi ông có chuyến công du khu vực vào cuối tháng này và dự định thăm Israel, dừng chân ở thành phố Bethlehem của Palestine. “Chúng tôi sẽ không tiếp ông ấy trên lãnh thổ Palestine” - quan chức Jibril Rajoub nói. Tuy nhiên, một quan chức Nhà Trắng cho biết, ông Mike Pence vẫn có kế hoạch gặp Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas như dự kiến và sẽ là phản tác dụng nếu cuộc gặp bị hủy bỏ.
Phản ứng của thế giới
Theo tờ báo Pháp L’Humanité, việc Tổng thống Mỹ Donald Trump công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel và chuyển sứ quán Mỹ đến Jerusalem là một yếu tố trong kế hoạch mới của chính quyền Mỹ nhằm giải quyết cuộc xung đột Israel-Palestine. Nhưng quan trọng hơn là nhằm mở đường để Mỹ thực hiện mục tiêu cuối cùng là đối đầu với Iran, bởi chống Iran cũng là mục tiêu của Israel cùng với nhiều nước Arab khác.
Trước mắt, thế giới phản đối quyết định của ông Donald Trump. Ngày 8.12, Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc triệu tập phiên họp khẩn theo đề nghị của 8 quốc gia để thảo luận về vấn đề này. Trước đó, hôm 6.12, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres tuyên bố, không có giải pháp nào thay thế cho giải pháp hai nhà nước giữa Israel và Palestine và Jerusalem là vấn đề quy chế cuối cùng cần phải được giải quyết thông qua đàm phán trực tiếp.
Nhiều lãnh đạo Hồi giáo trong khu vực cũng bắt đầu chạy đua để thể hiện là người bảo vệ Jerusalem. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan, với tư cách là chủ tịch luân phiên của Tổ chức Hợp tác Hồi giáo gồm 57 nước, đã mời các thành viên họp thượng đỉnh đặc biệt tại Istanbul vào ngày 13.12. Jordani cũng yêu cầu Liên đoàn Arab tổ chức họp khẩn ngoại trưởng của 22 nước thành viên vào ngày 9.12. Quốc vương Salman của Saudi Arabia, đồng minh chính của ông Donald Trump tại Trung Đông rơi vào thế khó xử nhưng đã cảnh báo nhẹ nhàng về “bước đi nguy hiểm của Washington” có thể khiến “người Hồi giáo giận dữ”. Iran cũng tranh thủ cơ hội để cạnh tranh với các quốc gia theo hệ phái Suni khác trong việc bảo vệ Jerusalem. Tổng thống Hassan Rouhani khẳng định, Iran “sẽ không dung thứ cho việc xâm phạm các thánh địa” và kêu gọi “người Hồi giáo phải đoàn kết trước âm mưu lớn này”.
