Bức xạ cao, trọng lực thấp và các áp lực môi trường khác có thể thúc đẩy con người trên sao Hỏa tiến hoá nhanh hơn so với trên Trái đất.
Việc con người chinh phục bầu khí quyển khắc nghiệt và kỳ lạ trên sao Hỏa (nếu đạt được) có thể đẩy nhanh quá trình tiến hóa loài người - theo Scott Solomon, nhà sinh vật học tiến hóa tại Đại học Rice ở Houston, Texas, Mỹ. “Môi trường sao Hỏa khác biệt sẽ tạo ra sự chọn lọc tự nhiên mạnh mẽ" - ông Solomon nói.
Sao Hỏa nằm cách Trái đất từ 56,3 triệu km đến 400,7 triệu km do quỹ đạo hình elip của các hành tinh, và loài người vẫn phải đối mặt với một số trở ngại trước khi có thể đến được hành tinh đỏ. Nhưng nếu chúng ta đến sao Hỏa và thiết lập một khu dân cư thường trú, các yếu tố như bức xạ tương đối cao hơn, trọng lực thấp hơn và sự thay đổi lớn trong lối sống có thể thúc đẩy những thay đổi tiến hóa loài người đáng kể - nhanh hơn nhiều so với những thay đổi xảy ra trên hành tinh mẹ của chúng ta.
Lạc trong không gian
Solomon bắt đầu cân nhắc về cách loài người có thể tiến hóa hơn nữa trong khi giảng dạy môn sinh học nhập môn. Ông yêu cầu học sinh tưởng tượng những cách mà con người có thể tiếp tục tiến hóa - câu hỏi này đã truyền cảm hứng cho cuốn sách "Loài người tương lai" năm 2016 của ông.
Nghiên cứu của Solomon đề cập đến các kết quả tiến hóa giả định của quá trình nhân loại thuộc địa hoá sao Hỏa. Một yếu tố quyết định trong sự mạo hiểm này là mức độ cô lập - thứ sẽ ảnh hưởng lớn đến mức độ thích nghi nhanh chóng của con người với các điều kiện mới.
Nếu con người di chuyển qua lại từ Trái đất và sao Hỏa nhanh như một hoặc hai thế hệ, dòng gene mới của con người sinh ra trên Trái đất và di cư lên sao Hỏa có thể làm chậm tác động của một số đột biến gene nhất định. Trong khi đó, việc ở lại trong những điều kiện vô cùng khác biệt trên sao Hỏa có thể đẩy nhanh tốc độ tiến hóa của loài người, có thể là hàng trăm năm trong những hoàn cảnh thích hợp.
Trên Trái đất, quá trình tiến hóa thường đòi hỏi một loài phải trải qua sự cách ly hoàn toàn trong hàng nghìn năm với các quần thể khác cùng loài. Khi loài người hiện đại và tổ tiên tiến hóa của chúng ta bắt đầu lan rộng trên Trái đất hàng chục nghìn năm trước, các quần thể đã bị cô lập ở nhiều nơi khác nhau trong nhiều thế hệ - đôi khi hàng nghìn năm.
Nhưng có khả năng con người trên sao Hỏa có thể sống hoàn toàn biệt lập với Trái đất do một số điều kiện như kinh tế, chính trị hay những điều kiện khác. Chẳng hạn, các bệnh chỉ có ở Trái đất hoặc sao Hỏa có thể xuất hiện và dẫn đến các lệnh cấm đi lại.
Đột biến gene trên sao Hỏa
Bức xạ cường độ cao hơn trên sao Hỏa cũng có thể làm tăng tỷ lệ đột biến gene ở những người sinh ra trên đó. Và bất kỳ đột biến thuận lợi nào giúp con người đối phó tốt hơn với các điều kiện trên sao Hỏa có thể sẽ được các thế hệ tương lai kế thừa. Solomon nói, việc tăng tỷ lệ đột biến mang lại nhiều chất liệu hơn cho quá trình chọn lọc tự nhiên.
Tuy nhiên, có thể ngay cả thế hệ người sao Hỏa đầu tiên cũng có thể phát triển những khác biệt vật lý đáng chú ý so với người Trái đất do sự thay đổi trọng lực trong bầu khí quyển và những điều chỉnh khác. Theo Solomon, họ có thể trông khác, họ có thể hành động khác và có thể có những thay đổi về thể chất với người Trái đất.
Chọn lọc tự nhiên
Sự sống sót của những người khỏe mạnh nhất là một khái niệm quan trọng trong quá trình tiến hóa. Nhưng điều đó không có nghĩa là môi trường quyết định chủ yếu loại đặc điểm khiến con người trở nên phù hợp với cuộc sống trên sao Hỏa. Chiều cao dường như là một yếu tố rõ ràng trong những khác biệt này, vì sao Hỏa có lực hấp dẫn bằng 3/9 của Trái đất.
Solomon cho biết, khoa học viễn tưởng thường miêu tả người sao Hỏa hoặc người ngoài hành tinh đến từ sao Hỏa cao lêu nghêu và gầy gò. Nhưng thực tế có thể ngược lại. Vấn đề là những kiểu cơ thể này có thể gây ra một số nguy cơ nhất định trong quá trình sinh nở - bộ xương suy yếu có thể làm gãy xương chậu của người mẹ trong khi sinh. Vì vậy, chọn lọc tự nhiên có thể ưu tiên những người thấp hơn với xương đặc hơn.
Ngoài ra, mức độ bức xạ cao của sao Hỏa có thể ảnh hưởng trực tiếp đến các đặc điểm như màu da hoặc thị lực qua nhiều thế hệ tiến hóa. Điều này đã xảy ra trên Trái đất - ví dụ như melanin có khả năng chống lại tia cực tím nhiều hơn.
