Cao ủy EU về nông nghiệp, ông Janusz Wojciechowski, tuyên bố EU có thể cung cấp các tuyến đường thay thế cho gần như toàn bộ lượng ngũ cốc xuất khẩu của Ukraina sau quyết định của Nga về việc ngừng vận chuyển ngũ cốc qua Biển Đen.
Tờ Financial Times dẫn lời ông Wojciechowski nói hôm 25.7 rằng EU nên mở rộng “các tuyến đường đoàn kết” - gồm các tuyến đường bộ, đường sông và đường sắt được thiết lập lần đầu tiên vào năm 2022 sau chiến dịch quân sự của Nga vào Ukraina - để vận chuyển nhiều thực phẩm hơn từ Ukraina và Moldova tới các cảng của EU, từ đó vận chuyển tiếp đến châu Phi và châu Á.
“Chúng tôi sẵn sàng xuất khẩu bằng con đường đoàn kết gần như mọi thực phẩm từ Ukraina, khoảng 4 triệu tấn/tháng. Chúng tôi đã đạt được khối lượng này vào tháng 11.2022” - ông Wojciechowski phát biểu trong họp báo ở Brussels sau cuộc họp của các bộ trưởng nông nghiệp EU.
Các tuyến đường đoàn kết của EU hiện vận chuyển khoảng 60% lượng ngũ cốc xuất khẩu của Ukraina, 40% còn lại đi qua Biển Đen.
Quyết định của Nga rút khỏi Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen do Liên Hợp Quốc hậu thuẫn - vốn đảm bảo việc đi lại an toàn cho các tàu sử dụng tuyến đường này - đã khiến giá cả tăng cao.
Giá lúa mì tăng lên mức cao nhất trong 5 tháng vào ngày 25.7, sau khi Nga mở rộng tấn công vào các cảng vận chuyển ngũ cốc bằng đường sông đến Romania và phá hủy một silo chứa ngũ cốc ở Odesa.
Lúa mì kỳ hạn được giao dịch tại Chicago tăng 2,6% lên 7,78 USD/giạ (khoảng 20-22 kg), mức đắt nhất kể từ giữa tháng 2.
Nga và Ukraina sản xuất khoảng 30% lượng lúa mì giao dịch trên thế giới, gây lo ngại về tình trạng thiếu hụt.
Ông Wojciechowski cho biết chi phí vận chuyển ngũ cốc của Ukraina, chẳng hạn như chi phí thuê tàu hỏa và xe tải, quá cao và EU nên trợ cấp, nếu không khách hàng sẽ mua các sản phẩm rẻ hơn của Nga.
Ông cũng ủng hộ yêu cầu của Ukraina bãi bỏ kiểm tra hải quan và y tế đối với hàng hóa thực phẩm từ biên giới EU đến các cảng của Ukraina để giảm bớt thời gian và chi phí.
Miriam Garcia Ferrer, phát ngôn viên thương mại của Ủy ban châu Âu, cho biết EU đang tích cực làm việc để nâng cao năng lực của các tuyến đường đoàn kết, hợp lý hóa các thủ tục và tạo điều kiện thuận lợi cho các luồng thương mại.
Lithuania đã đề nghị mở một tuyến đường phía bắc từ Ba Lan đến các cảng Baltic. Lithuania yêu cầu EU đầu tư vào tuyến đường mà họ cho biết có thể vận chuyển 25 triệu tấn ngũ cốc mỗi năm.
Kęstutis Navickas, Bộ trưởng Nông nghiệp Lithuania, nói với các phóng viên rằng các công ty đường sắt châu Âu nên trả tiền để nâng cấp cơ sở hạ tầng cần thiết. Khổ đường sắt ở Ukraina khác với ở Ba Lan nên hàng hóa phải được chuyển từ tàu này sang tàu khác ở biên giới.
Kể từ khi xung đột giữa Mátxcơva và Kiev nổ ra vào tháng 2.2022, 41 triệu tấn ngũ cốc, hạt có dầu và các sản phẩm liên quan đã rời Ukraina qua các tuyến đường đoàn kết, so với 33 triệu tấn qua Biển Đen.
Ông Wojciechowski cũng cho hay, Ủy ban châu Âu sẽ thảo luận vào tháng tới về yêu cầu của Ba Lan, Bulgaria, Hungary, Romania và Slovakia nhằm mở rộng các hạn chế thương mại đối với nhập khẩu ngũ cốc của Ukraina.
Năm nước này nói rằng tình trạng dư thừa nguồn cung khiến nông dân của họ giảm giá và cạn kiệt không gian lưu trữ.
Năm quốc gia muốn mở rộng hạn chế đối với trái cây mềm và các loại cây trồng khác, đồng thời kéo dài các biện pháp sau khi hết hạn vào ngày 15.9.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Nông nghiệp Đức Cem Özdemir đã chỉ trích năm quốc gia nói trên, nói rằng không thể chấp nhận được bởi các nước này mặc dù đã nhận 100 triệu euro tiền hỗ trợ của EU cho nông dân bị mất thu nhập nhưng sau đó vẫn đóng cửa biên giới.
Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky chỉ trích động thái này trong bài phát biểu hàng đêm hôm 24.7. “Việc gia hạn các hạn chế là hoàn toàn không thể chấp nhận được và hoàn toàn không phải của châu Âu. Châu Âu có năng lực để hành động hợp lý hơn là đóng cửa biên giới đối với một sản phẩm cụ thể” - ông Zelensky nói.
