Biến thể Omicron của virus SARS-CoV-2 khiến nhiều nhà khao học báo động vì có số lượng đột biến gene tới 50, trong đó có ít nhất 26 đột biến riêng có ở biến thể này.
Tuy nhiên, theo New York Times, điều đó không có nghĩa là tình hình có thể tồi tệ hơn. Các đột biến đôi khi "bắt tay nhau" và khiến virus trở nên đáng sợ hơn, nhưng đôi khi chúng cũng triệt tiêu lẫn nhau.
Jesse Bloom - nhà sinh vật học tiến hóa tại Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Fred Hutchinson ở Seattle, Mỹ, cho biết: “Về nguyên tắc, các đột biến cũng có thể chống lại nhau. Tuy nhiên, trong trường hợp này, chọn lọc tiến hóa có nhiều khả năng dẫn đến sự lây lan của một biến thể mới với các tổ hợp đột biến thuận lợi hơn là bất lợi”.
Hiện tượng này, được gọi là tương tác gene, là lý do các nhà khoa học không muốn suy đoán về các thuộc tính của biến thể Omicron, mặc dù các đột biến riêng lẻ trong biến thể có liên quan đến khả năng lây truyền cao hơn hoặc với khả năng né miễn dịch của cơ thể.
Penny Moore, nhà virus học tại Viện Quốc gia về Các bệnh Truyền nhiễm ở Nam Phi, nhận định, điều quan trọng là phải hiểu được toàn bộ virus.
Nhóm của tiến sĩ Moore là một trong hàng chục nhóm nghiên cứu trên toàn thế giới đang nỗ lực tìm hiểu xem các loại vaccine hiện hành có chống được biến thể Omicron hay không. Các nhà nghiên cứu đang tạo phiên bản nhân tạo của virus chứa tất cả các đột biến của Omicron thay vì đưa ra phán đoán dựa trên một tập hợp con các đột biến.
Đây là bài học mà các nhà nghiên cứu rút ra từ năm ngoái sau khi biến thể Beta xuất hiện ở Nam Phi. Họ ước tính khả năng né miễn dịch của Beta dựa trên một đột biến cụ thể là E484K. Tuy nhiên, Beta cũng có 2 đột biến khác ảnh hưởng đến độ nhạy vaccine.
“Sự kết hợp của 3 đột biến này có khả năng kháng vaccine cao hơn so với một virus chỉ có đột biến E484K" - tiến sĩ Moore lưu ý. Do vậy, nghiên cứu đột biến đơn có thể dẫn tới chưa có hình ảnh đầy đủ.
Biến thể Omicron mang đột biến N501Y, được cho là có thể giúp virus liên kết chặt chẽ hơn vào tế bào cơ thể người. Đột biến này cũng có trong biến thể Alpha và liên quan đến khả năng lây lan của virus.
"Tuy nhiên, cuối cùng, Delta không có đột biến cụ thể này nhưng lại dễ lây truyền hơn cả Alpha vì Delta có các đột biến khác làm tăng khả năng lây lan" - tiến sĩ Bloom chỉ ra.
Khả năng lây lan của một biến thể SARS-CoV-2 phụ thuộc vào mức độ liên kết của virus với các thụ thể trên tế bào cơ thể người đồng thời phụ thuộc vào tính ổn định của virus, vị trí mà virus nhân lên trong đường hô hấp của con người và lượng được thở ra.
Biến thể Omicron có một cụm các đột biến liên quan đến việc liên kết chặt chẽ hơn với các tế bào của cơ thể người. “Nhưng khi hành động chung, chúng có thể có tác động hơi khác nhau" - Tiến sĩ Bloom nói. Do vậy, ông cho rằng, không thể dự đoán biến thể SARS-CoV-2 mới này sẽ hoạt động như thế nào trong cơ thể.
Tính chất của biến thể Omicron của virus gây dịch COVID-19 sẽ cần thêm các nghiên cứu sâu hơn trong phòng thí nghiệm trên toàn cầu.
