Chính phủ Kazakhstan đã tìm cách tăng cường vai trò là quốc gia trung chuyển xuất khẩu dầu và khí đốt Nga sang khu vực Trung Á khi Mátxcơva tiếp tục tìm kiếm các giải pháp thay thế cho doanh số bị mất ở thị trường châu Âu sau khi Nga đưa quân vào Ukraina đầu năm 2022.
Kazakhstan cũng là nhà cung cấp dầu và khí đốt chính cho các quốc gia châu Âu, với ba dự án khai thác dầu khổng lồ do các công ty nước ngoài đứng đầu - Tengiz, Kashagan và Karachaganak - khiến nước này được miễn trừ các lệnh trừng phạt của phương Tây áp đặt lên Nga sau chiến dịch quân sự Ukraina.
Trong tuần này, một thỏa thuận ký năm 2013 đã được sửa đổi để Nga xuất khẩu khoảng 73 triệu thùng dầu mỗi năm tới Trung Quốc thông qua Kazakhstan.
Số dầu này được vận chuyển qua một đường ống chạy từ Omsk ở Đông Siberia đến thành phố Pavlodar của Kazakhstan, sau đó đến Trung Quốc thông qua các trạm bơm trung gian tại Atasu và Alashankou, nằm ở biên giới Kazakhstan - Trung Quốc.
Chính phủ Kazakhstan cho biết, đã thu được khoảng 1,33 tỉ USD tiền vận chuyển dầu của Nga qua tuyến đường ống dẫn dầu này trong 10 năm qua.
Hãng tin Tengrinews của Kazakhstan dẫn lời Bộ trưởng Năng lượng Almasadam Satkaliyev nói rằng công ty điều hành đường ống Kaztransoil dự kiến sẽ kiếm được khoảng 1,7 tỉ USD từ việc trung chuyển dầu của Nga trong 10 năm tới.
Con số này cho thấy mức phí tăng khoảng 28% so với năm 2013, khi dầu của Nga bắt đầu được vận chuyển.
Hiệp hội công nghiệp Kazakhstan Energy Monitor cho biết Kazakhstan sẽ tính phí cố định cho Nga khoảng 1,47 USD/thùng để vận chuyển dầu từ Atasu đến Alashankou trong khoảng thời gian từ 2024 đến 2033.
Tuy nhiên, Energy Monitor cũng ước tính rằng các nhà sản xuất Kazakhstan sẽ phải trả cho Kaztransoil 2,1 USD/thùng trong năm nay phí sử dụng cùng đường ống Atasu - Alashankou để bán dầu thô của họ sang Trung Quốc.
Energy Monitor cho biết thêm, tuyến Atasu - Alashankou có mức giá cạnh tranh nhất sau đường ống của công ty Caspian Pipeline Consortium, kéo dài trong cùng một khoảng cách và vận chuyển khoảng 80% lượng dầu thô xuất khẩu của Kazakhstan.
Theo Energy Monitor, Caspian Pipeline Consortium tính phí cố định cho các nhà sản xuất Kazakhstan là 5 USD/thùng để vận chuyển dầu thô từ Atyrau tới một cảng xuất khẩu gần cảng Novorossiysk của Nga trên Biển Đen.
Khi Nga công bố chi tiết về thỏa thuận quá cảnh sửa đổi, Quốc hội Kazakhstan được đảm bảo rằng thỏa thuận sẽ không dẫn đến các biện pháp trừng phạt thứ cấp đối với Kazakhstan và các tập đoàn của nước này.
"Các biện pháp trừng phạt nhằm hạn chế việc cung cấp dầu của Nga cho Liên minh châu Âu (EU). Vì vậy, ở thời điểm hiện tại và trong giai đoạn xem xét dự thảo sửa đổi, chúng tôi chưa thấy rủi ro trừng phạt nào” - Thứ trưởng Ngoại giao Yermukhambet Konuspayev được Tengrinews dẫn lời.
Đầu tuần này Bộ trưởng Năng lượng Satkaliyev cho biết Kazakhstan vẫn “tham vấn qua các kênh ngoại giao” với các quốc gia châu Âu, Nga và Ukraina để đảm bảo sự ổn định trong hoạt động của đường ống Caspian.
Một số nhà quan sát ở Astana bày tỏ quan ngại rằng các cuộc tấn công liên tục của Ukraina nhằm vào các nhà máy lọc dầu của Nga có thể mở rộng sang cơ sở hạ tầng dầu khí của Kazakhstan, khi Kiev cố gắng làm suy yếu việc cung cấp nhiên liệu của Nga cho quân đội và giảm doanh thu xuất khẩu của nước này.
Theo ước tính của Reuters, khoảng 14% công suất lọc dầu của Nga đã ngừng hoạt động do các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái gần đây, buộc Nga phải bắt đầu nhập khẩu xăng từ nước láng giềng Belarus để giải quyết tình trạng thiếu hụt có thể xảy ra.
