Điều phi thường và “phép màu” không ngẫu nhiên

 Đại sứ nhiều lần đã từng nói đến những thành tựu của quan hệ Việt-Mỹ, nhưng để nói ngắn gọn thì theo Đại sứ đâu là điều phi thường nhất mà Việt Nam và Mỹ đã làm được trong 25 năm qua?

- Để nói ngắn gọn thực sự không hề dễ, nhưng tôi cho rằng thành tựu phi thường nhất mà chúng ta đã đạt được là từ cựu thù trở thành bạn bè và đối tác. Trong quá trình ấy, chúng ta đã hợp tác gần như trên tất cả mọi khía cạnh, độ rộng trong hợp tác cực kỳ ấn tượng, từ chính trị, thương mại, kinh tế, quốc phòng, an ninh, năng lượng, đến giao lưu con người. 25 năm trước, ở thời điểm bình thường hoá quan hệ, kim ngạch thương mại song phương chỉ chưa đầy 500 triệu USD, nhưng hiện tại giá trị thương mại của chúng ta đạt mức 77 tỉ USD mỗi năm. Chúng ta có mối quan hệ quốc phòng không ngừng phát triển, phản ánh lợi ích tương đồng. Tàu sân bay Mỹ đã có những chuyến thăm Việt Nam. Mối quan hệ giữa quân đội hai bên đóng góp vào việc tăng cường an ninh, hoà bình, ổn định. Hơn 30.000 sinh viên Việt Nam đang du học tại Mỹ và tôi tin rằng họ sẽ đóng góp lớn cho Việt Nam khi họ quay về nước.

Trong lúc hợp tác để đảm bảo hoà bình, an ninh, thịnh vượng và niềm tin chiến lược giữa hai quốc gia, chúng ta vẫn không quên giải quyết những vấn đề trong quá khứ. Mỹ giữ nguyên cam kết xử lý ô nhiễm dioxin ở các sân bay Đà Nẵng, Biên Hoà, tháo dỡ vật liệu chưa nổ ở miền Trung, điều trị cho người khuyết tật ở Việt Nam. Chúng ta vẫn tiếp tục hợp tác trong lĩnh vực nhân đạo, tìm kiếm quân nhân mất tích trong chiến tranh - công việc đã đưa hai nước trở lại với nhau trong những năm 1980. Chúng tôi cho rằng, sự hợp tác trong hiện tại và tương lai đồng thời tôn trọng quá khứ đã giúp xây dựng lòng tin giữa hai chúng ta.

 Nếu nói đến những khoảnh khắc đáng nhớ mang tính lịch sử trong quan hệ Việt-Mỹ 25 năm qua, Đại sứ sẽ chọn những dấu ấn nào?

- Về phía Mỹ, đó là ngày 11.7.1995 khi Tổng thống Bill Clinton công bố bình thường hoá quan hệ với Việt Nam - một quyết định lịch sử và khoảnh khắc lịch sử. Đó là những chuyến thăm cấp cao ngoại giao quan trọng. Nhìn trở lại vài năm gần đây nhất mà tôi trực tiếp trải nghiệm ở Việt Nam, đó là hai chuyến thăm của Tổng thống Donald Trump tới Việt Nam - lần đầu tiên một Tổng thống Mỹ thăm Việt Nam hai lần trong một nhiệm kỳ. Tháng 11.2017, Tổng thống Donald Trump đến Việt Nam lần đầu tiên để tham dự Tuần lễ cấp cao APEC, và tại Đà Nẵng, ông đã công bố tầm nhìn về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Tháng 2.2019, Tổng thống Donald Trump thăm Việt Nam lần hai nhân dịp hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Triều.

Ngược dòng lịch sử về trước, mỗi chuyến thăm của Tổng thống Mỹ đến Việt Nam đều là những khoảnh khắc đáng nhớ. Tháng 11.2000, Tổng thống Bill Clinton thực hiện chuyến thăm lịch sử tới Việt Nam, trở thành Tổng thống Mỹ đầu tiên đến Việt Nam thời hậu chiến. Các chuyến thăm sau này của Tổng thống George W.Bush và Barack Obama đã đóng góp lớn trong việc thúc đẩy mối quan hệ giữa hai nước. Nhiều quyết định quan trọng của hai bên đã được đưa ra trong suốt những năm này.

Nếu như việc Mỹ dỡ bỏ cấm vận thương mại với Việt Nam năm 1994, bình thường hoá quan hệ năm 1995 là những quyết định bước ngoặt, vì việc Mỹ dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí sát thương với Việt Nam năm 2016 vừa mang tính biểu tượng, vừa mang tính thực tiễn, mà nhiều người nói quyết định này mới đưa đến bình thường hoá hoàn toàn trong quan hệ Việt-Mỹ.

 Đại sứ từng có lần nói phép màu trong quan hệ Việt-Mỹ không phải là ngẫu nhiên, vậy trong quá trình đó, ông có muốn nhắc đến những người nào có công lớn nhất trong quá trình bình thường hoá không?

- Ngay sau khi tôi đến Việt Nam, trong bữa ăn với Đại sứ Mỹ đầu tiên tại Việt Nam Pete Peterson, tôi nói với ông ấy rằng những gì mà Mỹ và Việt Nam đạt được là một phép màu. Tuy nhiên, Đại sứ Peterson nói tôi sai rồi. Tất cả không phải là sự trùng hợp ngẫu nhiên, không phải là phép màu do Chúa tạo ra. Kết quả đó không cứ thế đạt được, mà lãnh đạo cũng như người dân ở cả hai bên đã cho thấy sự can đảm, tầm nhìn tuyệt vời, họ đã rất cố gắng để xây dựng nên mối quan hệ mà chúng ta đang có ngày nay. Biết bao nhiêu con người thiện chí đã nỗ lực như thế nào ở hậu trường, từ những cựu chiến binh, từ các chính khách, các thượng nghị sĩ, mà nổi bật nhất phải kể đến là cố thượng nghị sĩ John McCain, thượng nghị sĩ John Kerry, Patrick Leahy… đã vun đắp cho mối quan hệ này.

Tôi cũng đặc biệt biết ơn Đại sứ Pete Peterson và Đại sứ Lê Văn Bàng vì những đóng góp của hai đại sứ đầu tiên trong những năm đầu tiên hai nước bình thường hoá quan hệ. Đó là kết quả của những nỗ lực, sự dũng cảm, thiện chí cả hai phía trong những năm qua, chứ không phải may mắn. Tôi khẳng định, với tư cách Đại sứ Mỹ, tôi cam kết sẽ thúc đẩy mạnh mẽ mối quan hệ Việt-Mỹ trong những năm tới.