Thời khắc lịch sử trọng đại
Ngày 19.4, Phó Chủ tịch Thứ nhất Miguel Díaz-Canel tuyên thệ nhậm chức Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Cuba nhiệm kỳ 2018-2023, thay thế ông Raúl Castro, 87 tuổi, người tiếp quản vai trò lãnh đạo Cuba năm 2006 sau khi lãnh tụ Fidel Castro lâm bệnh. Đây là lần đầu tiên sau sáu thập kỷ, Cuba có nhà lãnh đạo không xuất thân từ gia đình Castro.
Ông Raúl Castro tuyên bố thôi giữ chức Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Cuba vào tháng 2.2018, động thái tuân thủ giới hạn tối đa hai nhiệm kỳ 5 năm đối với các vị trí lãnh đạo chủ chốt của Đảng và Chính phủ, cũng như hối thúc trẻ hóa hệ thống đội ngũ cán bộ, đảng viên được ông đưa ra tại Đại hội Đảng Cộng sản Cuba lần VI năm 2011. Với động thái này ông đã “mở ra cánh cửa không chỉ cho một Chủ tịch mới mà còn là một sự chuyển giao thế hệ ở Cuba”.
Đây cũng là lần đầu tiên, lãnh đạo Đảng Cộng sản và lãnh đạo Chính phủ Cuba là hai người khác nhau. Trước đó, cả lãnh tụ Fidel và ông Raúl Castro đều đảm nhận đồng thời hai cương vị.
Theo Granma, cơ quan ngôn luận của Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, trong phát biểu cuối cùng trên cương vị Chủ tịch - Đại tướng Raúl Castro nhấn mạnh hai chi tiết: Có 42% đại biểu được bầu lại vào Quốc hội mới và nữ giới chiếm 48,4% tổng số đại biểu. Ông cũng cho biết, Quốc hội Cuba đã được trẻ hóa, với độ tuổi trung bình của các đại biểu giảm.
Ông Raúl Castro lưu ý, những kết quả này cần phải được duy trì và phát huy, để đảm bảo có nhiều phụ nữ, thanh niên và người da màu hoặc người lai có thể tham gia vào cơ quan ra quyết sách quan trọng của đất nước.
Trong Hội đồng Nhà nước mới của Cuba, có 3/6 phó chủ tịch là người da màu, bao gồm cả phó chủ tịch thứ nhất đồng thời có 3/6 phó chủ tịch là nữ.
“Chúng tôi cùng với nhân dân thực sự hài lòng về những tiến triển của cuộc cách mạng. Và chúng tôi tràn đầy hạnh phúc và tin tưởng khi chứng kiến tận mắt sự chuyển giao thế hệ mới để thực hiện sứ mệnh bảo vệ quá trình thực hiện nó” - ông Castro nhấn mạnh.
Những kỳ vọng đặt lên vai tân chủ tịch
Kết quả bỏ phiếu mới đây cho thấy, các nhà lập pháp chọn ông Díaz-Canel, với đa số phiếu ủng hộ, 603/604 phiếu - chiếm 99.83%.
Ông Díaz-Canel từng đảm nhận chức Phó Chủ tịch thứ nhất Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cuba. Trước đó, ông giữ chức Bí thư Tỉnh ủy tại các tỉnh Villa Clara và Holguin. Ông là Bộ trưởng Bộ Đại học giai đoạn 2009-2012. Ông ít hơn người tiền nhiệm 30 tuổi, và theo tiết lộ của phóng viên NPR Carrie Kahn, khi còn trẻ, ông “để tóc dài, yêu nhạc rock và thậm chí ủng hộ một trung tâm văn hóa hòa nhập với LGBT tại địa phương”.
Theo CNN, ông được gọi bằng biệt danh “Día y Noche” hay “Ngày và Đêm” do các công chức đặt bởi ông có thể xuất hiện bất ngờ bất kể giờ giấc để kiểm tra người lao động làm việc. Những người dõi theo sự nghiệp của Díaz-Canel cho biết, ông là chính trị gia dày dạn kinh nghiệm thực tế. Những năm 1990, khi còn là lãnh đạo Villa Clara vào thời điểm đất nước trong tình trạng kinh tế khó khăn, ông đi xe đạp đến nơi làm việc thay vì đi ôtô và sử dụng tài xế riêng.
Vị tân chủ tịch đi lên từ vị trí lãnh đạo ở địa phương sẽ phải đối mặt với những thách thức trong vấn đề cải cách kinh tế, giải quyết mối quan hệ với Washington… Giới phân tích cho rằng, trong vai trò người đứng đầu Chính phủ - cơ quan thực thi chính sách, ông Díaz-Canel sẽ tiếp tục có được sự ủng hộ cần thiết cho công cuộc cải cách khi ông Raúl Castro vẫn là Bí thư thứ Nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba đến năm 2021.
Nền kinh tế của Cuba đang gặp những khó khăn khi sử dụng hệ thống tiền tệ kép - lưu hành song song hai loại tiền: Đồng Peso (CUP) và đồng Peso chuyển đổi (CUC) từ năm 1994. Trước đó, ông Raúl Castro cũng đã tuyên bố rằng việc tái thống nhất tiền tệ “không thể trì hoãn lâu hơn nữa”. Nhưng việc hợp nhất hai loại tiền tệ là một nhiệm vụ phức tạp bởi những lo ngại về cú sốc đối với nền kinh tế.
Thêm vào đó, tân Chủ tịch Díaz-Canel cũng phải đối mặt với sức ép cải thiện nền kinh tế Cuba bằng cách thúc đẩy chương trình cải cách kinh tế được khởi xướng trong nhiệm kỳ của Chủ tịch Raúl Castro. Cuba đã nới lỏng chính sách cho các doanh nghiệp tư nhân, cho phép đầu tư nước ngoài trong những năm gần đây với việc xây dựng một đặc khu kinh tế và một cảng mới ở vịnh Mariel.
Một vấn đề khác tân Chủ tịch Cuba phải đối mặt, là mối quan hệ của Cuba - Mỹ. Tổng thống Donald Trump vào tháng 6.2017, tuyên bố hủy bỏ nhiều chính sách trong quan hệ với Cuba thời Tổng thống Barack Obama và siết chặt cấm vận kinh tế, cấm hầu hết người Mỹ được thăm đảo quốc này.
Hồi tháng 10 năm ngoái, ông Donald Trump tiếp tục cắt giảm quy mô Đại sứ quán Mỹ tại Cuba sau khi một số nhân viên gặp vấn đề về sức khỏe không giải thích được đồng thời trục xuất 17 nhà ngoại giao Cuba khỏi Washington.
