Loài cá heo có nguy cơ tuyệt chủng
Trên dòng sông Mekong đoạn qua tỉnh Kratié, Campuchia, bầy cá heo Irrawaddy quý hiếm xuất hiện trên mặt nước. Nhưng cảnh tượng ly kỳ này có thể sẽ chỉ còn là ký ức vì số lượng các loài động vật có vú có nguy cơ tuyệt chủng đang giảm dần bất chấp những nỗ lực bảo vệ chúng. Được biết, cá heo Irrawaddy là loài sinh vật có nguy cơ tuyệt chủng, sống ở khu vực Đông Nam Á.
Campuchia thông báo những hạn chế mới nghiêm ngặt hơn với việc đánh bắt cá trên sông Mekong nhằm giảm số lượng cá heo chết do mắc vào lưới.
"Chúng tôi sợ không thể bảo vệ được chúng" - Phon Pharong, một nhân viên bảo vệ sông Mekong chia sẻ khi đang tuần tra để tìm những mảnh lưới rê.
Lưới rê là loại lưới đặt thẳng đứng được thả trong thời gian dài để bẫy cá bừa bãi. Theo các nhà bảo tồn, lưới rê là nguyên nhân chính khiến cá heo Irrawaddy ở sông Mekong chết.
Lực lượng bảo vệ sông Mekong chia sẻ, nguồn lực hạn chế và sự đe dọa của các băng nhóm đánh cá, cản trở nỗ lực bảo vệ cá heo Irrawaddy.
Ông Mok Ponlork - quan chức Cục Thủy sản Campuchia - người đứng đầu lực lượng bảo vệ cá heo ở tỉnh Kratié - thông tin, hiện có 44 người làm nhiệm vụ giám sát đoạn sông dài 85 km. Tuy nhiên, theo ông, cần ít nhất 60 người để thực hiện hiệu quả việc bảo vệ cá heo Irrawaddy trên đoạn sông này.
Suy giảm sinh vật ở sông Mekong
Cá heo Irrawaddy từng bơi qua phần lớn khu vực sông Mekong để đến tận vùng đồng bằng ở hạ nguồn. Việc đánh bắt cá bất hợp pháp cùng với rác thải nhựa khiến nhiều cá heo Irrawaddy chết.
Môi trường sống của cá heo Irrawaddy đã bị thu hẹp khi các đập ở thượng nguồn và biến đổi khí hậu cùng những yếu tố đã tác động lớn đến mực nước sông Mekong, theo AFP.
Số lượng cá heo ở sông Mekong giảm từ 200 con năm 1997 xuống còn 89 con vào năm 2020.
Cá heo Irrawaddy có số lượng nhiều hơn ở các vùng ven biển Nam và Đông Nam Á. Dù vậy, cá heo Irrawaddy cũng được xếp vào nhóm có nguy cơ tuyệt chủng.
Khoảng 70% số lượng cá heo Irrawaddy trên sông Mekong hiện đã quá già để sinh sản. Điều này làm tăng thêm những lo ngại về tương lai của loài sinh vật quý hiếm này.
Có 11 con cá heo Irrawaddy sinh sống trên sông Mekong đã chết vào năm ngoái. Ngoài ra, vào tháng 12.2022, có thêm 3 con cá heo ở độ tuổi sinh sản khỏe mạnh chết do vướng vào lưới đánh cá và dây câu cá. Những sự kiện này là hồi chuông cảnh tỉnh với các nhà bảo tồn.
Lập các khu cấm săn bắt
Cuối tháng 2.2023, Thủ tướng Campuchia Hun Sen đã ban hành điều luật mới để thành lập các khu vực cấm đánh bắt cá. Trong các khu bảo tồn, những người dùng lưới rê đối mặt với án tù 1 năm và đánh bắt bằng điện sẽ chịu án tù 5 năm.
Tại một khu vực bảo tồn quanh làng Kampi, 24 nhân viên bảo vệ tuần tra 24/24h ở một đoạn sông rộng 22km2.
“Nếu họ thả lưới rê trong các khu bảo tồn, chúng tôi sẽ bắt giữ họ. Nếu họ đánh bắt bằng điện, không có sự khoan dung, họ sẽ bị bắt và đưa ra tòa” - ông Ponlork nói.
Những nỗ lực hơn để bảo vê cá heo Irrawaddy trên sông Mekong đã được đền đáp xứng đáp khi gần đây không còn con cá heo nào chết do vướng vào lưới đánh cá nữa, theo AFP.
Ông Ponlork cho hay, những người điều hành tàu du lịch cho biết, 1 con cá heo non đã chào đời vài ngày trước.
Nhiều người dân địa phương kiếm sống bằng cách đưa khách du lịch đi xem cá heo hoặc bán đồ lưu niệm liên quan cũng lo lắng về tương lai của loài động vật này.
Meas Mary, 53 tuổi, người kiếm được tới 15 USD mỗi ngày khi điều hành các chuyến đi thuyền ngắm cá heo, chia sẻ: "Trước đây có rất nhiều cá heo. Bây giờ chúng đang biến mất. Tôi rất lo lắng".
