Chương trình nghị sự đa dạng
Ngoại trưởng Antony Blinken đến Australia trong bối cảnh căng thẳng giữa phương Tây và Nga về vấn đề Ukraina. Theo Reuters, chính quyền Tổng thống Joe Biden muốn cho thế giới thấy rằng trọng tâm chiến lược dài hạn của Mỹ vẫn là ở Châu Á - Thái Bình Dương và rằng một cuộc khủng hoảng chính sách đối ngoại lớn ở một khu vực trên thế giới không làm nước này sao nhãng các ưu tiên chính.
Phát biểu khi bắt đầu cuộc gặp song phương với Ngoại trưởng Blinken, Ngoại trưởng Australia Marise Payne cho biết, ngoài hợp tác ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, biến đổi khí hậu và các vấn đề liên quan đến COVID-19, hai nhà ngoại giao hàng đầu cũng sẽ thảo luận về Trung Quốc, Triều Tiên và Ukraina. "Chúng tôi ủng hộ mạnh mẽ sự lãnh đạo của Mỹ trong ứng phó những thách thức này" - bà nói. Ngoại trưởng Australia nói thêm: "Tôi chắc chắn rằng chúng tôi sẽ trao đổi hôm nay về các mối đe dọa với chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraina".
Ngày 10.2, trong cuộc gặp gỡ các nhà ngoại giao Mỹ tại Australia, ông Blinken nói rằng, Washington đang làm việc "24/7" về cuộc khủng hoảng Ukraina nhưng tái khẳng định sự tập trung của Mỹ vào Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương - khu vực mà ông cho rằng sẽ là công cụ định hình phần lớn thế kỷ XXI. “Tổng thống hiểu rõ hơn ai hết rằng phần lớn thế kỷ này sẽ được định hình bởi những gì xảy ra ở đây, trong khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương" - Ngoại trưởng Mỹ nói.
Ông Blinken cũng nhấn mạnh: “Hơn bao giờ hết, chúng ta cần quan hệ đối tác, chúng ta cần liên minh, chúng ta cần liên minh của các quốc gia sẵn sàng bỏ công sức, nguồn lực, tâm trí để giải quyết những vấn đề này. Điều quan trọng là chúng ta phải hiện diện, gắn bó và dẫn dắt trong khu vực này".
Cả Bộ trưởng Blinken và Payne đều tiết lộ, những nội dung chính của cuộc thảo luận nhóm Bộ Tứ sẽ tập trung vào thiết lập một môi trường khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương không bị cưỡng ép. Bà Payne từng phát biểu trước Quốc hội rằng, hợp tác của nhóm Bộ Tứ về ứng phó với COVID-19 trong khu vực là "quan trọng nhất", với các vấn đề an ninh mạng và hàng hải, cơ sở hạ tầng, khí hậu và cứu trợ thiên tai - đặc biệt là sau vụ phun trào núi lửa Tonga gần đây - cũng được chú trọng.
Trong thông cáo của Bộ Ngoại giao Australia về cuộc họp ngoại trưởng Bộ Tứ phát ngày 10.2 cũng nhấn mạnh nhóm sẽ tiếp tục ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN với sự ổn định và thịnh vượng của khu vực, bao gồm cả việc hỗ trợ triển khai Tầm nhìn của ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (AOIP).
Trao đổi thẳng thắn
Cuộc họp Bộ Tứ chính giữa Bộ trưởng Ngoại giao Australia Marise Payne, ông Blinken, Ngoại trưởng Nhật Bản Yoshimasa Hayashi và Ngoại trưởng Subrahmanyam Jaishankar của Ấn Độ diễn ra vào cuối ngày 11.2. Đây là cuộc họp trực tiếp thứ 3 của 4 ngoại trưởng Bộ Tứ sau cuộc họp ở Tokyo vào tháng 10.2020 và ở New York vào tháng 9.2019. Các bộ trưởng gặp nhau lần gần nhất vào tháng 2.2021 theo hình thức trực tuyến.
Một ngày trước hội nghị Bộ Tứ, Ngoại trưởng Nhật Bản Hayashi cho hay: “Với môi trường an ninh nghiêm trọng ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, tôi cũng muốn có một cuộc thảo luận thẳng thắn về tình hình khu vực". Một quan chức Bộ Ngoại giao Nhật Bản tiết lộ, vấn đề Ukraina, các vụ phóng tên lửa liên tục của Triều Tiên, vấn đề Biển Đông, tình hình Myanmar cũng sẽ chiếm ưu thế trong chương trình nghị sự của Bộ Tứ. “Bốn quốc gia lớn hiện được kỳ vọng thể hiện cam kết đảm bảo hòa bình và ổn định, đồng thời thúc đẩy và duy trì một khu vực Thái Bình Dương tự do và rộng mở. Đó là mục đích chính của cuộc họp này" - quan chức Nhật Bản nói.
Ngoại trưởng các nước trong Bộ Tứ sẽ làm việc để thúc đẩy những mục tiêu này nhưng không có khả năng công bố các cam kết mới mà phải chờ đến hội nghị thượng đỉnh của các nhà lãnh đạo Bộ Tứ ở Nhật Bản vào tháng 5 tới.
Nguồn tin của The Hindu cho hay, hợp tác về vaccine để cung cấp hơn 1 tỉ liều cho khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương trước cuối năm 2022 là dự án “hàng đầu” của Bộ Tứ. Trong khi quá trình sản xuất vaccine Janssen của Johnson & Johnson tại cơ sở Biological E của Ấn Độ do Mỹ tài trợ để Nhật Bản và Australia phân phối đang được tiến hành. Các quan chức Ấn Độ nói rằng, cuộc họp ngoại trưởng Bộ Tứ ở Melbourne có khả năng xem xét bổ sung các loại vaccine khác vào sáng kiến Bộ Tứ. Ấn Độ sẵn sàng cung cấp vaccine "Made in India" như Covovax và Corbevax cũng như vaccine Astra Zeneca sản xuất ở Ấn Độ có tên gọi Covishield cho chương trình đối tác vaccine Bộ Tứ.
Khi thế giới bước vào năm thứ 3 của đại dịch COVID-19, bốn quốc gia nhóm Bộ Tứ đã cung cấp hơn 505 triệu liều vaccine trong cam kết tài trợ hơn 1,3 tỉ liều trên toàn cầu, theo số liệu của Bộ Ngoại giao Australia. Chia sẻ với trên máy bay di chuyển tới Melbourne, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken mô tả Bộ Tứ là một "cơ chế mạnh mẽ" để cung cấp vaccine trên toàn thế giới. Trong cuộc tiếp xúc đầu tiên mở đầu chuyến công du Australia, nói chuyện với sinh viên tại Đại học Melbourne và gặp gỡ các nhà lãnh đạo y tế, ông Blinken đề cập tới việc chính phủ Australia hỗ trợ thành lập nhà máy sản xuất vaccine mRNA đầu tiên ở Melbourne theo hợp tác của công ty dược phẩm Moderna của Mỹ đã chứng minh lợi ích của việc các xã hội tự do xích lại gần nhau và sẽ có “hiệu ứng gợn sóng” cho khu vực.
