Theo NASA, kính thiên văn Hubble đã theo dõi cơn bão xoáy lớn nhất Hệ Mặt trời mang tên ''Vết Đỏ Lớn'' trên sao Mộc suốt một thập kỷ qua và phát hiện nó đang bị thu hẹp lại một cách bí ẩn. Gần đây, các nhà nghiên cứu tiếp tục phát hiện ra những thay đổi lớn về tốc độ gió của cơn bão khổng lồ này.
Sao Mộc là hành tinh lớn nhất hệ Mặt trời nhưng với khoảng cách so với Mặt trời là 778 triệu km, nó mất tới gần 12 năm Trái đất để hoàn thành một vòng quay quanh mặt trời. Trong khoảng năm từ 2009 đến 2020, kính Hubble nhận thấy, tốc độ gió ở vòng ngoài của Vết Đỏ Lớn đã tăng tới 8%. Mặc dù tốc độ gió thay đổi tùy thuộc vào thời điểm kính Hubble quan sát cơn bão, nhưng phát hiện mới là kết quả rút ra từ những quan sát trong suốt thời gian dài của kính thiên văn NASA.
Tốc độ gió vòng ngoài điển hình của Vết Đỏ Lớn hiện nay dễ dàng vượt quá 360km/h. So sánh với một thập kỷ trước, tốc độ gió ở mức thấp hơn là 324km/h.
Cơn bão xoáy Vết Đỏ Lớn có kích thước thậm chí lớn hơn hành tinh Trái đất và được các nhà thiên văn chú ý, thường xuyên quan sát từ hơn 150 năm trước.
Trong một tuyên bố, các nhà nghiên cứu cho biết tốc độ của cơn bão là đáng kinh ngạc so với những gì chúng ta được chứng kiến trên Trái đất, nhưng tại sao Mộc tốc độ tăng điển hình là dưới 2,6km/h mỗi năm (tính theo thời gian trên Trái đất).
Tác giả chính của nghiên cứu, Michael Wong - một nhà khoa học hành tinh tại Đại học California, Berkeley - cùng các đồng nghiệp của ông cho hay, các ghi chép quan sát lâu dài và chính xác của Kính viễn vọng Không gian Hubble cho phép họ xác nhận phát hiện mới.
Các nhà nghiên cứu cũng đang đau đầu tìm hiểu tại sao sự gia tăng tốc độ gió lại xảy ra, vì kính Hubble không thể nhìn sâu vào bên trong cơn bão. Tác giả Wong nói: “Không có dữ liệu về những gì đang diễn ra bên dưới các đám mây bão. Nhưng đó lại là một phần dữ liệu thú vị có thể giúp chúng tôi hiểu điều gì đang thúc đẩy cơn bão xoáy Vết Đỏ Lớn và cách nó duy trì năng lượng".
NASA hiện đang điều hành sứ mệnh Juno tại sao Mộc, và đôi khi có thể quan sát thấy Vết Đỏ Lớn, nhưng không rõ sứ mệnh này có thể giúp tìm ra bí ẩn về sự thay đổi tốc độ gió hay không. Juno đã làm việc song song với kính Hubble và Đài quan sát Gemini ở Hawaii để lập biểu đồ điều kiện khí quyển và bão trên hành tinh sao Mộc khổng lồ. Juno cũng từng quan sát sâu vào bên trong Vết đỏ Lớn để lập biểu đồ về độ sâu của cơn bão.
Hầu hết các nghiên cứu đến từ chương trình Di sản Khí quyển Các hành tinh phía ngoài (OPAL) của Hubble, cho phép kính thiên văn theo dõi điều kiện thời tiết ở các hành tinh bên ngoài bằng cách cam kết quan sát ít nhất một lần mỗi năm. Chương trình bao gồm sao Mộc, sao Thổ, sao Thiên Vương và sao Hải Vương, đã mang lại bối cảnh hiểu biết về cách các ngoại hành tinh khổng lồ có thể hoạt động, vì chúng nằm xa ngoài Hệ Mặt trời và vượt quá những quan sát cận cảnh bằng công nghệ hiện tại.
Bài báo kết quả nghiên cứu đã được xuất bản vào tháng 8 trên tạp chí Geophysical Research Letters.
