Tờ Live Science đưa tin, các phản ứng hạt nhân đã bắt đầu âm ỉ trong một tầng hầm khó tiếp cận của nhà máy điện hạt nhân Chernobyl ở Ukraina.
Các nhà nghiên cứu theo dõi nhà máy - nơi xảy ra thảm họa nổ hạt nhân chết người năm 1986 - đã phát hiện ra sự tăng vọt ổn định về số lượng neutron trong một căn phòng dưới lòng đất có tên 305/2. Căn phòng đầy đống đổ nát ẩn chứa một hỗn hợp phóng xạ của uranium, zirconium, graphite và cát chảy vào tầng hầm của nhà máy như dung nham, trước khi đông cứng lại thành hình dạng gọi là vật liệu chứa nhiên liệu (FCM).
Mức neutron tăng lên cho thấy những FCM này đang trải qua các phản ứng phân hạch mới, khi neutron tấn công và chia tách hạt nhân của các nguyên tử uranium, tạo ra năng lượng.
Neil Hyatt, nhà hóa học vật liệu hạt nhân tại Đại học Sheffield, Anh, nói với tạp chí Science: "Hiện tại, chất thải phóng xạ này đang âm ỉ như than hồng trong lò nướng thịt. Tuy nhiên, những cục than hồng đó có thể bốc cháy hoàn toàn nếu để lâu không bị xáo trộn, dẫn đến một vụ nổ khác".
Theo Maxim Saveliev, nhà nghiên cứu cao cấp của Viện Các vấn đề An toàn Năng lượng Hạt nhân (ISPNPP) ở Kiev, Ukraina, cho rằng, vụ nổ tiềm tàng này sẽ không có sức tàn phá khủng khiếp như vụ nổ phá hủy nhà máy Chernobyl vào năm 1986, khiến hàng nghìn người chết và phun ra một đám mây phóng xạ bao phủ châu Âu. Nếu vật liệu hạt nhân bốc cháy trở lại, vụ nổ sẽ xảy ra phần lớn trong lồng thép và bê tông được gọi là Shelter - được các quan chức xây dựng xung quanh lò phản ứng số 4 đổ nát của nhà máy một năm sau vụ tai nạn.
Tuy nhiên, ngay cả một vụ nổ được kiểm soát cũng sẽ khiến nhiệm vụ lâu dài loại bỏ các FCM của nhà máy khó khăn hơn nhiều, Saveliev nói. Shelter đã cũ và có thể dễ dàng vỡ vụn do tác động của một vụ nổ, lấp đầy khu vực với các mảnh vỡ nặng và bụi phóng xạ. Bản thân Shelter cũng được bảo vệ trong một cấu trúc thép lớn hơn được hoàn thành vào năm 2018.
Saveliev cho biết, nồng độ neutron đã tăng đều đặn trong phòng 305/2 trong 4 năm và có thể tiếp tục tăng trong vài năm nữa mà không xảy ra sự cố. Có thể những hạt nhân này sẽ tự biến mất trong thời gian đó. Nhưng nếu mức neutron tiếp tục tăng, các nhà khoa học sẽ phải can thiệp.
Tất nhiên, điều đó nói dễ hơn làm; các nhà quản lý nhà máy vẫn chưa tìm ra cách tiếp cận hàng tấn chất phóng xạ bị chôn vùi bên dưới lớp bê tông dày của căn phòng. Theo ISPNPP, mức độ bức xạ quá cao đối với con người, nhưng các robot chống bức xạ có thể khoan xuyên qua đống đổ nát và lắp đặt các thanh điều khiển hấp thụ neutron vào phòng, theo ISPNPP.
Ukraina hy vọng sẽ trình bày một kế hoạch chi tiết cho việc loại bỏ các FCM vẫn còn âm ỉ ở Chernobyl vào tháng 9, Science cho hay.
