Siêu bão Hải Yến gây gió dữ dội, tàn phá nhà cửa và bật gốc cây cối đã xóa sổ hầu hết các cộng đồng nghèo ven biển Philippines vào ngày 8.11.2013.
Chồng của Ando và 3 anh chị em cùng 4 người con của họ đã chết do ngập nước và sập nhà trong bão Hải Yến vì không chịu rời khỏi ngôi nhà cách biển chưa đầy 100 mét ở Tacloban.
Bà Ando, 57 tuổi là người sống sót nhờ sơ tán sau khi nghe cảnh báo chính thức trước khi siêu bão đổ bộ. “Bây giờ tôi có thể cười trở lại nhưng tôi sẽ không bao giờ quên họ” - bà nói.
Mười năm trôi qua, ngôi mộ tập thể của gia đình Ando là một trong số ít những lời nhắc nhở hữu hình về sự tàn phá của bão Hải Yến ở Tacloban, thủ phủ tỉnh Leyte.
Tacloban gánh chịu sự tàn phá khủng khiếp của Hải Yến và phải xây dựng lại gần như từ đầu.
Giờ đây, Tacloban giống như bất kỳ thành phố nào khác của Philippines, với đường sá ùn tắc và những nhà hàng nhộn nhịp.
Một đê biển dài 18 km đã được xây dựng để bảo vệ bờ biển trước các đợt nước dâng do bão.
“Tôi nghĩ chúng tôi đã hoàn toàn hồi phục” - Thị trưởng Alfred Romualdez của thành phố có khoảng 280.000 dân chia sẻ với AFP.
Khi Philippines chuẩn bị kỷ niệm 10 năm bão Hải Yến, Thị trưởng Romualdez cho biết, những người sống sót đã "đi tiếp" sau thảm họa. “Nhưng tôi không nghĩ họ sẽ quên" - ông nói.
Philippines thường đón hơn 20 cơn bão lớn mỗi năm và có nhiều kinh nghiệm ứng phó với thiên tai. Nhưng điều đó không giúp đất nước chuẩn bị đối phó với một trong những cơn bão mạnh nhất từng được ghi nhận trong lịch sử.
Bão Hải Yến có sức gió lên tới 315 km/h, san phẳng các thị trấn và thành phố trên một dải đảo dài 600 km.
Những ngôi nhà và tòa nhà ven biển được cho là đủ an toàn để sử dụng làm trung tâm sơ tán trên các đảo Leyte và Samar cũng bị ngập vì nước dâng do bão cao tới 5 m.
Khoảng 6.300 người thiệt mạng, hơn 4 triệu người bị mất nhà cửa. Một thập kỷ sau bão Hải Yến, hơn 1.000 người vẫn mất tích.
Các quan chức về thảm họa và thời tiết cho hay, sau siêu bão Hải Yến, Philippines đã đầu tư vào các hệ thống cảnh báo sớm, công nghệ nhắn tin hàng loạt và các ứng dụng công cộng để xác định những khu vực nguy hiểm tiềm tàng.
Bản đồ nguy hiểm mà các cơ quan chính phủ sử dụng cũng được cập nhật thường xuyên, cảnh báo thời tiết được đưa ra sớm hơn bằng ngôn ngữ địa phương, và việc sơ tán trước là thông lệ tiêu chuẩn.
Edgar Posadas - Giám đốc Văn phòng Phòng vệ Dân sự ở Manila - cho biết: “Tư duy đã thay đổi”. Chính quyền địa phương hiện sử dụng ngân sách, gói thực phẩm và nhân viên cứu hộ của địa phương thay vì dựa vào chính quyền trung ương, nhờ đó ứng phó với thảm họa nhanh hơn.
Những thay đổi này được cho là đã làm giảm số người chết do bão kể từ siêu bão Hải Yến.
Dữ liệu của Liên Hợp Quốc và chính phủ Philippines cho thấy, vào tháng 12.2021, siêu bão Rai làm hư hại hoặc phá hủy số nhà cửa gần gấp đôi so với Hải Yến, nhưng số người chết chỉ dưới 500 người.
Trong siêu bão Hải Yến, nhiều người thiệt mạng ở Tacloban sống gần biển trong những căn lều làm bằng gỗ và tôn. Sau thảm họa, chính phủ Philippines đã phá bỏ nhiều khu ổ chuột và di dời khoảng 14.000 gia đình đến các địa điểm tái định cư ngoài tầm ảnh hưởng của nước dâng do bão.
