Những ngôi nhà cũ Hà Nội thường có mảnh sân trong hứng được ánh nắng ban ngày. Đó là chỗ phơi phóng lý tưởng của gia đình họ. Những ngôi nhà ở ghép nhiều hộ gia đình sau ngày tiếp quản 1954 thường phải tuỳ nghi tìm chỗ mắc dây phơi của mình. Khi là mảnh sân con giếng giời của toà nhà. Cũng có khi là sân thượng nếu có. Mỗi gia đình ấy cũng phải mắc thêm một dây phơi trong buồng ở phòng khi mưa gió nồm giời vẫn có chỗ mà phơi. Thuận tiện và bền chắc nhất chỉ có dây thép 3 ly dù rằng đôi khi nó han gỉ hằn vết lên quần áo rất khó tẩy sạch.
Không có bất kỳ sáng kiến nào cho việc phơi phóng trong suốt hàng nghìn năm ở thành phố. Có chăng chỉ là thay sợi dây thừng, dây gai thành dây thép, dây đồng mà thôi. Ở thành phố, mẹ phải dạy con từ khi còn bé cách phơi quần áo thế nào cho lịch sự kín đáo. Áo có thể phơi ở giữa dây để người ta còn qua lại bên dưới. Quần dứt khoát phải phơi vào ven tường. Quần áo lót phải gấp vuông vắn trên dây giấu đi những chỗ nhạy cảm. Trẻ con được dạy phải để ý khi đi dưới những sợi dây phơi tuyệt đối không được chui qua chỗ người ta phơi quần. Đến những năm chiến tranh gian khổ còn thêm một kỹ thuật nữa trẻ con phải học. Vải vóc quần áo thiếu thốn nên đã có nhiều chỗ vá. Phải phơi chúng lên dây sao cho giấu được chỗ rách vào trong. Khi áo quần quá thiếu thốn cũng không ai còn dám phơi quần áo mới ở những mảnh sân chung nữa. Mất như bỡn. Quần áo lót đàn ông phơi ở sân chung thường phải thêu tên phòng khi rút nhầm là bởi mậu dịch bán ra những quần đùi may ô đồng chất đồng màu giống nhau như hệt. Các bà sang chơi nhà nhau bỗng thấy quần áo lót của chồng mình ở bên ấy thì câu chuyện không chỉ còn là nhầm lẫn nữa.
Phòng ở trở thành nơi phơi phóng kể cả những ngày nắng ráo. Đến chơi nhà nhau vẫn ngửi thấy hoi hoi ngầy ngậy mùi quần áo giặt bằng xà phòng bánh A72 phơi trong buồng. Được thế cũng là hạnh phúc lắm rồi. Nhiều nhà còn phải dùng quả bồ hòn ngâm quần áo giặt mỏi tay không sạch. Quần áo phơi trên dây nhưng nhiều gia đình không có chiếc bàn là để làm phẳng. Đến cơ quan vẫn có thể thấy một đường gồ dây phơi nhăn nheo trên sống lưng đồng nghiệp. Ai cũng biết có thể phơi quần áo trên dây bằng những chiếc mắc áo cho phẳng phiu đẹp mắt. Nhưng chiếc mắc áo lúc ấy đã là một vật dụng xa xỉ chỉ dùng để treo comple, áo dài trong tủ mà thôi. Ít nhà có đến 5 chiếc.
Trong tất cả những khu nhà tập thể hồi chiến tranh đều không có khái niệm về chỗ phơi quần áo. Từ Nguyễn Công Trứ xuống đến Kim Liên, Trung Tự và sang Thành Công, Trương Định mọi gia đình ở nhà tập thể đều phải tự mình thiết kế chỗ phơi phóng. Nó là mảnh sân dưới đất chôn cọc sắt chăng dây. Nó là hành lang những tầng trên căng dây suốt dọc hai bờ tường. Kèm theo nó bao giờ cũng phải có một dây phơi chăng trong phòng ở để phòng khi mưa gió và phơi những quần áo đắt tiền. Cuối những năm ’70 người Hà Nội có thêm sáng kiến hàn rất nhiều lồng sắt cơi nới phía sau căn hộ của mình làm chỗ phơi phóng. Tất nhiên vẫn căng dây. Sau nhà mình nhưng lại là trước mắt bàn dân thiên hạ. Những hình ảnh luộm thuộm nhếch nhác phơi phóng ấy còn tồn tại ở những khu tập thể cho đến bây giờ.
Dây phơi được dùng phổ biến cả ở nông thôn lẫn thành thị từ rất lâu đời. Ở nông thôn nhiều gia đình còn dùng dây phơi thay cho cái tủ đựng quần áo. Đại khái giặt quần áo sau khi phơi khô ở dây ngoài sân sẽ mang vào vắt tiếp lên dây phơi trong gian chái nhà. Quần áo lấy ra mặc là từ sợi dây trong buồng ấy. Người ở phố không có nhà cửa rộng như vậy nên chỉ còn một lựa chọn sắm chiếc tủ gấp quần áo cất vào. Thời bao cấp ở phố mỗi người thường không có quá ba bộ quần áo nên việc tìm chúng ra mặc rất dễ dàng. Giờ hàng chục bộ quần áo chất trong ấy. Lúc lấy ra mặc tìm rất khổ. Tự nhiên lại nhớ đến cái dây phơi.
Hai chục năm trở lại đây có một cuộc cách mạng dây phơi âm thầm mà quyết liệt ở thành phố. Từ sợi dây thép căng ngang biến thành sợi dây bọc nhựa tránh được hoàn toàn vết rỉ sắt thôi ra quần áo. Từ việc phơi trực tiếp lên dây biến thành phơi bằng những chiếc mắc áo sản xuất công nghiệp rẻ tiền nhà nào cũng có vài chục cái. Tiến xa hơn nữa là những giá phơi quần áo có bánh xe đẩy đặt trên sân thượng. Cơn mưa rào sập đến có thể chạy ra đẩy toàn bộ quần áo đang phơi vào nhà. Trong những chiếc tủ tường mỗi nhà đều có dây cáp căng hoặc xà gỗ tiện lắp vài hàng làm chỗ mắc quần áo khô. Những khu chung cư hiện đại còn có hệ thống giàn phơi tự động kéo cao quần áo phơi lên khuất tầm mắt.
Giá như mọi cuộc thay đổi trên đời đều diễn ra nhanh chóng an toàn và tự giác như sợi dây phơi quần áo thì hạnh phúc của con người sẽ đến trong một ngày rất gần? Là mong thế. 11-2017
