Trao đổi với phóng viên Lao Động về chuyện than hoạt tính dùng để chữa bệnh, Thầy thuốc Nhân dân, TS.BSCK2 Nguyễn Hồng Siêm - Chủ tịch Hội Đông Y TP Hà Nội- cho biết: Trong đông y có rất nhiều vị đốt cháy lên, đốt cháy thành than để làm thuốc nhưng hầu hết những vị thuốc đó chỉ có tác dụng chỉ huyết (cầm máu). Ví dụ hòe hoa, chi tử, trắc bách diệp… sao cháy thành than để cầm máu.
"Còn cây tre đốt ra thành than, thì thực chất ra từ sách cổ đến giờ, không có tác dụng gì cả"- BS Hồng Siêm nói.
Hiện nay, phổ biến loại than hay dùng trong y học hiện đại được gọi là than hoạt tính, gồm nhiều loại than như than non của khoáng sản cũng có thể làm thuốc, kể cả cây tre, gáo dừa, cây củi đốt thành than, để làm thuốc, để giải độc, chứ không thể điều trị ung thư hay các bệnh khác.
Và điều đặc biệt, BS Siêm nhấn mạnh: "Không tự nhiên đốt mà thành than hoạt được. Sau khi đốt than tre, than củi, than gáo dừa…, người ta phải đưa vào hoạt hóa trong nước, ở nhiệt độ 900- 1000 độ C thì mới trở thành than hoạt. Than đó nhẹ, xốp, có những lỗ xốp… Than hoạt được bào chế nghiêm ngặt như là sản xuất thuốc, trong một quy trình, một cơ sở được Bộ Y tế cho phép. Than hoạt phải được sản xuất, kiểm tra, kiểm soát chất lượng gắt gao mới được sử dụng cho người bệnh"- ông nói.
Theo Chủ tịch Hội Đông y TP Hà Nội, than hoạt chủ yếu được sử dụng để giải độc. Ví dụ bị ngộ độc thuốc trừ sâu, thì phải nhanh chóng cấp cứu, gây nôn, rửa dạ dày, sau đó rồi mới cho uống than hoạt. Lúc này, chất độc còn lại vẫn bám trong niêm mạc dạ dày, trong ruột thì đưa than hoạt vào ruột để hấp thu độc, sau đó đào thải độc ra ngoài.
Ngoài tác dụng giải độc, than hoạt còn khử độc nước, khử các kim loại nặng trong nước rất tốt, vì thế trong máy lọc nước có than hoạt, chính than hoạt khử mùi hôi trong nước, than hoạt còn hút mùi, thấm mồ hôi nên người ta làm lót giày, trong công nghệ làm đẹp được dùng đắp mặt nạ…
Nhưng BS Siêm cũng nhấn mạnh than đó phải là phải là than hoạt. "Còn như cái loại Vinaca sản xuất, cứ đốt than tre than… rồi nghiền nhỏ, đóng vào viên như thế, hoàn toàn không khoa học, tác dụng giải độc cũng không có, chứ chưa nói gì đến việc chữa ung thư. Cứ đốt củi thành than rồi uống thì quá nguy hiểm"- ông khẳng định.
"Về vụ Vinaca, Bộ Y tế đã khẳng định là thực phẩm chức năng giả. Còn cá nhân tôi cho rằng, đó là hành vi cực kỳ vô đạo đức. Đây là hành vi của những người vô học, không có kiến thức gì cả, làm thuốc kiểu như thế mà dám lừa cho người bệnh uống, trong khi người bệnh đều ở hoàn cảnh “ngàn cân treo sợi tóc” lại lừa tiền của người ta thì thật là bất nhân"- TTND Nguyễn Hồng Siêm nói.
