Như thế nào là ngủ bình thường?
Mỗi người có nhu cầu ngủ khác nhau, số giờ ngủ không quan trọng vì tuỳ theo cá nhân, trẻ con cần ngủ nhiều hơn người lớn, bình thường thời gian ngủ ở người lớn biến thiên từ 4 - 9 giờ trong một ngày.
Để đánh giá giấc ngủ tốt hay không tốt, chủ yếu là cảm giác khỏe khoắn, thỏa mái do giấc ngủ mang lại, tức chất lượng giấc ngủ cần thiết hơn là thời gian ngủ trong ngày.
Có thể mất ngủ lúc mới vào giấc ngủ, nằm trằn trọc mãi không ngủ được rồi thiếp đi; có thể mất ngủ vào giữa giấc ngủ, nghĩa là đang ngủ giữa đêm tỉnh dậy và không ngủ lại được; có thể mất ngủ vào cuối giấc ngủ, người bệnh dậy quá sớm và không ngủ lại được. Chứng mất ngủ thường kèm các chứng đau đầu, quên, hồi hộp.
Nguyên nhân mất ngủ
Theo bác sĩ Lê Thân trong sách "Chữa bệnh cho mẹ", (NXB Đà Nẵng 2020), nguyên nhân mất ngủ theo theo Tây y là do sinh hoạt: hút thuốc lá, uống nhiều cà phê...; do rối loạn lịch thức ngủ; do căng thẳng lo âu; do phân bố giờ giấc ngủ không hợp lý, ngủ ngày quá nhiều...
Nguyên nhân thực thể như: do dùng thuốc để điều trị bệnh như thuốc có chứa cafein, thuốc lợi tiểu…; do các bệnh lý như đau đầu do viêm xoang, do tăng huyết áp, đau do loét dạ dày tá tràng, đau do zona…; do loạn thần chức năng hoặc thực thể hoặc do trầm cảm.
Nguyên nhân theo Đông y, với người mất ngủ lúc mới vào giấc ngủ: Do suy nghĩ quá độ; do là sợ hãi, lo lắng quá, không dám quyết đoán làm cho thần hồn không yên; trước khi ngủ ăn quá no, bụng căng lên không ngủ được.
Ở người mất ngủ vào giữa giấc ngủ: nguyên nhân chính là hoả ở tâm vượng, nhiễu loạn tâm gây nên; cái gây nên hoả ở tâm vượng thường là âm, thủy ở thận suy hoặc kiệt.
Ở người mất ngủ vào cuối giấc ngủ: thường là cả âm và huyết ở tâm kém, vào gần sáng âm huyết kém thì khí dương ở tâm vượng nên không ngủ lại được.
Ngâm chân chữa mất ngủ
Ngoài thuốc men và các phương pháp như châm cứu, xoa bóp, dưỡng sinh ... để điều trị, bác sĩ Lê Thân còn hướng dẫn cách ngâm chân rất hiệu quả và dễ thực hiện như sau:
Lấy chậu nước nóng già, ngâm cả hai chân khoảng 20 phút, ngày ngâm 1 - 2 lần, nhưng một lần cần ngâm trước khi ngủ tối; cách này dùng khi ngủ không ngon giấc, tinh thần uể oải, chán ăn, tâm lý bất an.
Dùng 1 củ gừng to, 20g muối, 2 lít nước nguội; gừng rửa sạch, để nguyên vỏ và đập giập; nấu sôi nước và cho muối, gừng đập dập vào nấu 5 phút; để nguội bớt, rồi ngâm chân khi nước còn nóng già; cách này tăng cường khí huyết lưu thông, kích thích các dây thần kinh, giúp cơ thể thoải mái, nhẹ nhõm, dễ ngủ và ngủ sâu giấc.
Dùng ngô thù du 20g, dấm gạo vừa đủ; sắc kỹ ngô thù du bỏ bã, lấy nước, hòa cùng cùng dấm gạo rồi ngâm cả hai chân 30 phút, mỗi ngày 1 lần trước khi đi ngủ; cách này làm cho tâm và thận giao hoà, chất lượng giấc ngủ tốt hơn.
Đan sâm 20g, bạch truật 15g, hoàng liên 12g, viễn chí 10g, toan táo nhân 15g, trân châu mẫu 10g; tất cả sắc kỹ, lấy nước ngâm chân trong 30 phút, mỗi ngày 1 lần trước khi ngủ tối; cách này rất hiệu quả trong việc bổ dương và loại bỏ khí lạnh.
Các lưu ý
Dụng cụ ngâm chân nên dùng thùng hoặc chậu gỗ, vì gỗ hấp thụ các vị thuốc tốt nhất. Có thể cho thêm vài viên đá cuội vào nước ngâm chân để hiệu quả hơn, đả thông kinh mạch, tốt cho tâm, tim, thận, cải thiện giấc ngủ.
Nếu phòng ngừa suy giãn tĩnh mạch, tăng tuần hoàn máu có thể ngâm đến cẳng chân; còn bình thường chỉ ngâm nước tới mắt cá chân, điểm giao của nhiều dây thần kinh là đủ.
Không nên ngâm chân trước và sau khi ăn 1 giờ, tốt nhất là ngâm vào thời gian lúc 21 giờ.
Nhiệt độ nóng 38 - 430C, nhưng không quá 450C vì dễ tổn thương chân, ảnh hưởng lưu thông máu; sau đó giữ ổn định nhiệt độ bằng cách cho thêm nước nóng, và ngâm tới khi cơ thể thấy ấm lên.
Chỉ nên ngâm chân tới khi cơ thể ấm lên, lưng hoặc trán hơi ra mồ hôi thì dừng; không ngâm quá nhiều vì cơ thể nhiều mồ hôi sẽ không tốt cho tim.
