Nhiều nguồn lực được đầu tư để nghiên cứu và đánh giá
Ngay từ khi những sản phẩm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng (hay còn gọi là thuốc lá làm nóng) nhập lậu có mặt trên thị trường Việt Nam 2017, Chính phủ và các Bộ, ngành đã đánh giá đúng tầm quan trọng của việc đưa các sản phẩm này vào luật định để kiểm soát hiệu quả. Nghị định số 106/2017/NĐ-CP phát hành vào tháng 9.2017, Chính phủ đã giao Bộ Công Thương chủ trì phối hợp với các bộ, cơ quan ngang bộ, tổ chức có liên quan nghiên cứu xây dựng quy định phù hợp để quản lý các sản phẩm thuốc lá điện tử, trình Thủ tướng Chính phủ.
Từ nhiều năm qua, Việt Nam đã và đang đầu tư mọi nguồn lực cần thiết, từ con người cho đến ngân sách để nghiên cứu, bàn thảo mọi khía cạnh về khung pháp lý cho các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới để đảm bảo sức khỏe cho cộng đồng nói chung, cũng như lợi ích cho nhà nước nói riêng. Bên cạnh đó, hướng dẫn từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Công ước Khung về Kiểm soát Thuốc lá (FCTC), với sự tham gia thảo luận của 193 chính phủ do WHO chủ trì, một công cụ hiệu quả trong việc phòng chống thuốc lá trên toàn cầu (Việt Nam là nước thành viên), cũng được các chuyên gia phân tích cặn kẽ.
Kinh nghiệm và kết quả thực tế đạt được trong công tác quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng từ các tổ chức y tế công và Chính phủ nhiều quốc gia tiên tiến cũng đã được đưa ra tham chiếu. Rất nhiều hội thảo, toạ đàm công khai của các cơ quan chức năng từ chuyên môn đến góc độ quản lý đã được tổ chức nhằm lấy ý kiến đa chiều trong việc xây dựng chính sách quản lý phù hợp đối với thuốc lá thế hệ mới, đáp ứng nhu cầu cấp thiết trong công tác phòng chống buôn lậu thuốc lá nói chung và thuốc lá “công nghệ” nói riêng.
Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá: Quản lý các sản phẩm có chứa thuốc lá tự nhiên
Việt Nam là một trong những quốc gia đầu tiên tham gia Công ước Khung FCTC nên sự ra đời của Luật Phòng chống tác hại thuốc lá (PCTHTL) đã được Quốc Hội khoá 13 phê chuẩn vào ngày 18.6.2012, có hiệu lực từ ngày 1.5.2013, là một trong những cam kết cụ thể của Việt Nam trong việc thực hiện các mục tiêu của Công ước.
Luật PCTHTL 2012 được đánh giá là công cụ quan trọng trong việc hỗ trợ các cơ quan quản lý thị trường mạnh tay xử lý nạn buôn lậu thuốc lá điếu. Đồng thời Luật PCTHTL hiện đang bao hàm cho tất cả những sản phẩm thuốc lá có chứa nguyên liệu là thuốc lá tự nhiên trong đó bao gồm, xì gà, thuốc lá điếu, thuốc tẩu... và được xếp thành các nhóm thuốc lá điếu; nhóm thuốc lá xì gà và thuốc lào; và nhóm thuốc lá dạng khác.
Do vậy theo các luật sư, các sản phẩm có nguồn gốc thuốc lá tự nhiên cần chịu sự quản lý của Luật để chống buôn lậu cũng như tuân thủ các quy định kiểm soát thuốc lá của Công ước Khung.
Như vậy, có thể thấy rằng, thuốc lá làm nóng, hay bất cứ sản phẩm thuốc lá thế hệ mới nào khác đang có mặt, hoặc sẽ xuất hiện trên thị trường, mà có chứa nguyên liệu thuốc lá tự nhiên, đều cần được xếp loại là thuốc lá “dạng khác” và chịu sự quản lý của luật PCTHTL 2012. Điều này có nghĩa là, việc chấm dứt tình trạng thuốc lá làm nóng nhập lậu “nhởn nhơ” ngoài luật định là việc có thể thực hiện ngay. Đây cũng là điều mà Chính phủ trong suốt hơn 4 năm qua luôn thúc giục để sớm đưa vào thực thi.
Mặt khác, trước sự phổ biến rộng rãi của các sản phẩm này trên toàn cầu, tại Hội nghị các Bên (COP) do WHO chủ trì, tổ chức này nhiều lần khuyến cáo các chính phủ cần đưa vào quản lý nhằm kiểm soát hành vi tiêu dùng cũng như ngăn chặn hành vi lạm dụng vì thực tế việc ngăn cấm ở nhiều nước bất khả thi khi tình trạng buôn lậu tăng cao. Theo đó, thay vì Chính phủ phải chi tiền cho cuộc chiến chống buôn lậu dai dẳng thì việc quản lý chặt chẽ mặt hàng thuốc lá mới này sẽ giúp Chính phủ kiểm soát hiệu quả, bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Do vậy, tại Hội nghị COP phiên họp thứ 7 các nước đã thống nhất phương án quản lý cụ thể và khắt khe đối với thuốc lá điện tử có nicotin và không có nicotin. Hướng dẫn quản lý bao gồm những biện pháp phòng chống tiếp cận ở giới trẻ hoặc người không hút thuốc, không cho phép các tuyên bố liên quan đến sức khỏe chưa được kiểm chứng, cấm quảng cáo trên các phương tiện thông tin đại chúng,...
Có thể thấy trong suốt nhiều năm qua, trước tình trạng thuốc lá thế hệ mới tràn lan và hiện diện phổ biến trên khắp cả nước, nhu cầu cấp thiết để quản lý các sản phẩm này đang trong tình trạng báo động. Hiện Việt Nam có lợi thế là đã có khung pháp lý kiểm kiểm soát các sản phẩm có chứa nguyên liệu thuốc lá tự nhiên, cụ thể là Luật PCTHTL, cũng như quy tụ được ý kiến đánh giá, nghiên cứu, báo cáo từ các bộ ban ngành và nguyện vọng cần sớm có khung quản lý cho các sản phẩm liên quan đến sức khỏe này. Do vậy, việc tận dụng những lợi thế có sẵn này để sớm kiểm soát các sản phẩm thuốc lá thế lá thế hệ mới chính là đáp ứng nguyện vọng cộng đồng cũng như sự kêu gọi của Tổ chức Y tế thế giới (WHO).
