Giảm tác hại thuốc lá, bài toán cần lời giải từ nhiều bên
Người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến những giá trị bền vững và đánh giá cao những hành động của doanh nghiệp trong việc giảm thiểu tác hại đến sức khoẻ người dùng, cộng đồng và môi trường. Theo khảo sát mới đây được thực hiện bởi Viện nghiên cứu Giá trị doanh nghiệp thuộc tập đoàn IBM (IBM Institute for Business Value – IBV), 14.000 người đến từ 09 quốc gia cho thấy kết quả rất đáng quan tâm: 55% người tiêu dùng cho biết tính bền vững là yếu tố rất quan trọng hoặc cực kỳ quan trọng khi lựa chọn thương hiệu. 62% người tiêu dùng sẵn sàng thay đổi hành vi mua hàng để giảm thiểu tác động tiêu cực tới môi trường.
Với ngành công nghiệp thuốc lá, nỗ lực giảm tác hại là bài toán luôn được quan tâm, nhất là trong bối cảnh mỗi năm trên thế giới có tới hơn 8 triệu người chết vì sử dụng thuốc lá, trong đó có 1,2 triệu ca tử vong do hút thuốc thụ động. 64% số tử vong do hút thuốc thụ động là nữ.
Tại Việt Nam, theo thống kê, hiện có hơn 15 triệu người trưởng thành hút thuốc. Tỉ lệ hút thuốc thụ động lên tới 65% đến 80% trên tổng số những người đến nhà hàng và khách sạn. Dưới áp lực của cuộc sống và nhiều yếu tố tác động, phần lớn người hút thuốc vẫn chưa thể bỏ thuốc lá, dù tất cả cơ quan y tế đều khẳng định cai thuốc lá hoàn toàn luôn là lựa chọn tốt nhất. Trước con số hơn 90% người không bỏ thuốc lá, các chuyên gia cho rằng cần có giải pháp giảm tác hại thay vì bỏ rơi họ.
Loại bỏ dần các sản phẩm không phù hợp bằng công nghệ
Các giải pháp giảm tác hại bằng những sản phẩm thay thế thuốc lá điếu chỉ được áp dụng nếu chứng minh là có hàm lượng các chất gây hại ít hơn, hoặc giảm mức độ phơi nhiễm của người dùng đối với các chất gây hại hoặc tiềm năng gây hại, so với việc sử dụng thuốc lá điếu đốt cháy. Cần biết rằng, thuốc lá điếu đốt cháy đã được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các cơ quan y tế công của nhiều quốc gia nhấn mạnh là sản phẩm chứa nicotin độc hại nhất, và cần được dần thay thế.
Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới tuy bản chất khác nhau, nhưng đều dựa trên nguyên lý là loại bỏ quá trình đốt cháy tạo khói, than, nhựa và hàm lượng các hóa chất gây hại cao, đặc biệt là hắc ín (tar).
Khả năng giảm tác hại của các sản phẩm công nghệ không khói này đã được công nhận bởi các tổ chức khoa học quốc tế và cộng đồng y giới cũng như chính phủ các nước, trong đó có Cục Quản lý Dược phẩm và Thực phẩm Hoa Kỳ (FDA), Viện Đánh giá nguy cơ Liên bang Đức (BfR), Viện Sức khỏe cộng đồng và Môi trường quốc gia Hà Lan (RIVM), Tổ chức Y tế công cộng Vương quốc Anh (PHE), Ủy ban Tư vấn khoa học về Độc học (COT) của Vương quốc Anh, Viện Nghiên cứu quốc gia Nhật Bản về Sức khỏe cộng đồng (NIHS), Viện Nghiên cứu Khoa học toàn quốc về Thuốc lá và sản phẩm thuốc lá Liên bang Nga,…
Báo cáo từ 3 tập đoàn Bristish American Tobacco (BAT), Philip Morris International (PMI), U.S. Smokeless Tobacco Company LLC (USSTC) đều cho thấy, ở những quốc gia mà các sản phẩm thay thế thuốc lá điếu bao gồm thuốc lá làm nóng, thuốc lá điện tử, thuốc lá nhai, ngậm,… được phép kinh doanh hợp pháp thì tỷ lệ người sử dụng thuốc lá điếu đều bị thay thế đáng kể.
Nhật Bản, một trong những thị trường thuốc lá không khói lớn nhất thế giới, báo cáo cho thấy trong giai đoạn 2011-2019, tổng doanh số kinh doanh thuốc lá điếu đốt cháy đã giảm 38% và tổng doanh số kinh doanh các sản phẩm thuốc lá (bao gồm cả thuốc lá điếu đốt cháy và thuốc lá làm nóng) giảm 19%.
Tại Việt Nam, thị trường chợ đen của thuốc lá thế hệ mới ngày càng bùng nổ, bất kỳ sản phẩm chưa rõ nguồn gốc xuất xứ, tiêu chuẩn chất lượng hay hàng giả, hàng nhái nào cũng đều có thể đến tay người dùng. Đây rõ ràng là một mối nguy từ cả góc độ quản lý nhà nước và sức khoẻ cộng đồng. Nhưng không thể phủ nhận quy luật cung – cầu thể hiện trong vấn đề thời sự này.
Theo nghiên cứu, đánh giá của nhiều cơ quan y tế công cộng, thuốc lá không khói không phải là một trào lưu đối với số ít người sử dụng, mà là sự thay đổi tất yếu của ngành công nghiệp này dựa trên sự phát triển của khoa học công nghệ, xuất phát từ nhu cầu của số đông người muốn tìm cách giảm hại cho bản thân và cộng đồng.
Thuốc lá điện tử hay thuốc lá làm nóng chỉ là hai trong số những sản phẩm phổ biến tại thị trường nước ta hiện nay. Với sự phổ biến của thông tin và tính năng động của thị trường như hiện nay, việc các sản phẩm thuốc lá “công nghệ” mới khác trên thế giới tiếp tục thâm nhập và lan rộng tại Việt Nam trong tương lai là điều có thể thấy trước.
Do đó, các chuyên gia cho rằng, việc có cơ chế quản lý tất cả các sản phẩm thuốc lá đang có mặt trên thị trường không chỉ đáp ứng lời kêu gọi kiểm soát thuốc lá của WHO, mà còn giúp cho chiến lược kiểm soát thuốc lá quốc gia được thực hiện đầy đủ và chặt chẽ.
