Bơm mỡ tự thân có an toàn?
Khoa Cấp cứu, BV bệnh nhiệt đới TƯ, Hà Nội, vừa nhận một ca biến chứng nhiễm trùng sau khi làm đẹp bằng BMTT, bệnh nhân nữ, 27 tuổi, ở Quốc Oai, Hà Nội (xin không nêu tên). Cách đây hơn một năm, cô đang học phun xăm lông mày ở cơ cở spa, phố Ngô Tất Tố, Đống Đa, Hà Nội, thì có bầu rồi sinh con nên thôi học. Tháng 6 mới đây, thấy spa thông báo tuyển mẫu trên mạng để BMTT, cô đăng ký tham gia.
Sau nhiều tin nhắn qua lại, ngày 4.7, cô đến spa để làm thủ thuật BMTT vào hai rãnh cười. Nghe nói về các bước thủ thuật và nhìn dụng cụ cô có lo lắng, nhưng “cô giáo” - chủ spa trấn an rằng, đã làm cho nhiều người, cứ yên tâm, không sưng, không đau nên cô xuôi tai”.
Sau gây tê vùng bụng, mở hai đường qua da, đặt ống, hút mỡ, cô rất sợ, không dám nhìn mỡ của mình, định bỏ cuộc nhưng “cô giáo” bảo mỡ rất đẹp, cứ tiêm đi, đỡ phí. Mỡ được tách chiết bằng máy ly tâm rồi tiêm hai mũi vào hai rãnh cười.
Sáng hôm sau, cô gái trẻ thấy mặt sưng vù, biến dạng, liền chụp ảnh gửi cho “cô giáo”, được người này kê đơn thuốc nhưng uống một tuần không đỡ, mặt sưng to hơn. Cô đến nhà riêng của chủ spa, thấy tình hình nghiêm trọng, “cô giáo” đưa đi gặp một chủ spa khác, nói là “thầy dạy”, được chích hai vết ở rãnh cười để tháo mủ và kê thêm đơn thuốc khác.
Thêm ba ngày uống thuốc, thấy mặt căng tròn như quả bóng nên cô đến BV TƯ Quân đội 108, Hà Nội, BS cho nhập viện để điều trị. Vì mủ đã lan rộng khắp mặt nên ngoài 2 vết rạch cũ, BS phải mở thêm 2 đường khác ở bọng mắt để thoát mủ.
Trong 2 tuần nằm ở viện 108, xét nghiệm thấy bệnh nhân nhiễm 2 loại vi khuẩn là Tụ cầu, Burkholderia Pseudomallei (Whitmore) - đều là những loại kháng hầu hết kháng sinh thông thường và một loại nấm, vì thế tuy đã được dùng kháng sinh nhưng bệnh không đỡ. Khi chuyển sang Viện Nhiệt đới, mặt bệnh nhân vẫn sưng vù và 4 vết rạch đang chảy mủ lẫn dịch. Sau 8 ngày dùng thuốc kháng sinh mạnh, kháng nấm đặc trị ở Viện Nhiệt đới, các dấu hiệu nhiễm trùng đã cải thiện, các vết chích se lại, nhưng vẫn xuất hiện các ổ mủ mới.
BS Nguyễn Trung Cấp - Trưởng khoa - nói, việc điều trị còn rất phức tạp, có thể mất vài tháng; may là thị lực không bị ảnh hưởng xấu; hiện ngoài chữa trị nhiễm trùng, BV đang phải phối hợp với Khoa Lành vết thương của Viện Bỏng quốc gia, tìm cách giảm nguy cơ sẹo xấu, co kéo làm biến dạng khuôn mặt. Cô gái trẻ vốn có khuôn mặt đầy đặn, xinh xắn nhưng phạm sai lầm chết người vì cả tin, giờ thì mọi suy nghĩ dồn vào dằn vặt, hối hận!
BS Trần Thiết Sơn - Trưởng Khoa phẫu thật tạo hình, BV Xanh Pôn, Hà Nội - cho biết, chẳng phải chỉ có quý bà làm đẹp bằng nâng má, độn cằm, nâng ngực, độn mông mà quý ông làm đẹp cũng không ít, mỗi ngày có vài người đến đây để nghe tư vấn và làm đẹp.
Mới đây, anh N.H.N, 29 tuổi, ở Hà Nội, nhập viện sau BMTT 7 ngày, bởi hai má nổi cục, sưng đỏ, ấn vào đau nhức, có cục đã vỡ mủ trắng. BS chẩn đoán nhiều ổ viêm nhiễm trùng đã ápxe hóa (ổ mủ có vỏ bọc). Anh chàng này có khuôn mặt góc cạnh, xương xẩu, gò má cao, má hóp nên tự ti, mặc cảm. Rất muốn cải thiện “nhan sắc”, lại được vợ nhiệt tình động viên nên anh đã chọn bơm mỡ má. Được người quen chỉ chỗ, anh đến thẩm mỹ viện tư nhân ở đường Nguyễn Khuyến, Hà Nội, bơm mỡ má với giá 14 triệu đồng. Anh chàng còn quay cả clip “quy trình nâng cấp sắc đẹp” làm kỷ niệm. Đâu ngờ, sau một tuần, phải đi viện vì biến chứng.
Mỡ không hề lành!
Hẳn mọi người chưa quên vụ thẩm mỹ viện Cát Tường, Hà Nội năm 2013 - một ca tắc mạch máu do mỡ điển hình, chết bất đắc kỳ tử, mà những triệu chứng co giật chân tay, sùi bọt mép, tím tái, mạch khó bắt, huyết áp không đo được của nạn nhân Huyền là biểu hiện đặc trưng.
Tháng 1 năm nay, người phụ nữ tên Li, đã ngừng thở, nhịp tim giảm nhanh, tử vong ở BV Liễu Châu, sau khi hút mỡ đùi ở cơ sở thẩm mỹ Jinyin Aimili, Liễu Châu, Quảng Tây, Trung Quốc 2 ngày trước đó. Chồng cô tên Huang cho biết: “Bác sĩ nói rằng, vợ tôi được đưa đến BV trong tình trạng nhịp tim vô cùng yếu và buộc phải thở bằng máy”. Huang nói spa đưa cho anh 5.000 tệ (khoảng 740USD) để chi trả việc cấp cứu Li.
Ủy ban kế hoạch y tế Liễu Châu cho biết, sau sự việc chỉ mới xác định được chứng chỉ chuyên môn của BS gây mê, còn bằng cấp chuyên môn của BS phẫu thuật và 2 y tá trong ca mổ chưa xác minh được. Theo luật Trung Quốc, trước khi phẫu thuật, cơ sở y tế phải có văn bản đồng ý của bệnh nhân và chữ ký của một người nhà. Nếu khẩn cấp, BS có quyền làm bất cứ điều gì để cứu bệnh nhân, không cần gia đình có đồng ý hay không. Gia đình Li không ai biết cô đi phẫu thuật thẩm mỹ? Và anh Huang chỉ được spa báo khi có chuyện xảy ra với Li, phải đưa đến BV Liễu Châu cấp cứu... Jane Lim Mei, 46 tuổi, ở Malaysia, đến thẩm mỹ viện Petaling Jaya từ sáng sớm để thực hiện cuộc phẫu thuật nâng ngực nhưng không bao giờ trở về nữa. Fong, 49 tuổi, chồng nạn nhân nhận được cuộc gọi báo Jane đang ở BV. Khi cả nhà đến BV thì Jane đã qua đời ở Trung tâm y tế, Đại học Malaysia!
Y văn mô tả hội chứng tắc mạch mỡ (FES - Fat Embolism Syndrome) là mỡ đi vào trong mạch máu gây tắc nghẽn tuần hoàn, có thể xuất hiện sau tổn thương (gãy xương, ghép tủy xương, phẫu thuật chỉnh hình, hút mỡ, viêm tụy...) vài giờ đến 96h. FES có 3 triệu chứng đặc trưng nhất: Suy hô hấp cấp các mức độ (75% bệnh nhân); rối loạn ý thức từ lờ đờ, bồn chồn, nhầm lẫn, choáng váng đến hôn mê (giảm thang điểm GCS - Glasgow Coma Score - dùng để xác định mức độ tỉnh táo, bình thường 15 điểm, thấp nhất 3 điểm); các chấm xuất huyết dưới da ở ngực, nách, vai, quanh miệng (50 - 60%).
Ngoài ra, FES có thể biểu hiện xuất huyết và tắc nghẽn mạch máu ở võng mạc mắt (BS khám bằng soi đáy mắt) làm mù lòa. FES gây tử vong rất cao và nhanh chóng giống như tắc mạch ối, do cục máu đông hay bọt khí (có do chấn thương dập phổi hay trong bơm tiêm); nguy hiểm nhất là tắc mạch tim, não, phổi.
Trước đây, lấy mỡ (thường ở đùi, bụng) và máu tự thân, li tâm riêng; được huyết tương giàu tiểu cầu (PRP - Platelet rich Plasma - gồm mọi thành phần của máu và lượng tiểu cầu (nguồn yếu tố tăng trưởng dồi dào) gấp nhiều lần bình thường, loại bỏ hồng cầu, bạch cầu) và mỡ tinh khiết, trộn lẫn, bơm vùng mặt, ngực, bàn tay, mông...). Giống như tiêm filler, phải bơm mỡ nhiều lớp (nông, sâu), nhiều hướng, không để tạo thành nang sẽ vón cục, hoại tử. Đây là phương pháp truyền thống, có từ năm 1980, hiệu quả không kéo dài (cô gái ở Quốc Oai được bơm mỡ theo phương pháp này).
Từ năm 2001, có phương pháp mới, chỉ lấy mỡ và đưa vào hai hệ thống xử lý; một (Celution) sử dụng men collagenase để tách lấy những loại tế bào có khả năng sinh sản cao (tế bào màng trong, tế bào cơ trơn mạch máu, đại thực bào ở mô...), được cho là có gấp đôi các tế bào có tính năng tế bào gốc (biệt hóa thành tế bào khác); một (PureGraft) với hai màng lọc khép kín sẽ loại bỏ các tế bào máu, mỡ tự do, các mảnh vỡ tế bào và các chất không cần thiết khác, đảm bảo vô trùng rồi cô đặc; hai sản phẩm được trộn lẫn để bơm.
Những người quảng bá cho BMTT đều nói phương pháp rất an toàn, chỉ đau, sưng không đáng kể. Tuy nhiên, có nhiều ý kiến trái ngược rằng tế bào mỡ được bơm vào sẽ thoái hóa rất nhanh do không có mạch máu nuôi dưỡng; nguy cơ hoại tử vùng BMTT thường rất cao do tế bào mỡ bị vỡ khi hút; một nguy cơ khác là ngộ độc thuốc tê hoặc gây mê.
Tháng 4, BV tư nhân An Việt, ở đường Trường Chinh, Q.Thanh Xuân, Hà Nội, chuyển đến khoa Cấp cứu BV Bạch Mai chị Đ.N.A, 25 tuổi, quê Phú Thọ, bị co giật, trụy mạch (ngay sau khởi mê để hút mỡ), hôn mê sâu, phải hỗ trợ hô hấp, tuần hoàn. Được chẩn đoán thiếu máu não, phù não và dù đã sử dụng hết phương tiện hiện có nhưng nạn nhân đã tử vong sau 4 ngày.
Tháng 7, Alexandra Medina, 33 tuổi, ở Westchester, New York, Hoa Kỳ, mặc người thân can ngăn đã đi CH Dominica hút mỡ bụng. Cô thậm chí còn vui vẻ chia sẻ hình ảnh của mình trước ca phẫu thuật trên trang cá nhân, tuy nhiên khi đang thực hiện phẫu thuật, cô đã lìa đời, nguyên nhân được xác định do tắc mạch.
Nên nhớ rằng, với BS chuyên khoa thẩm mỹ, máy móc hiện đại và tuân thủ quy trình chuẩn vẫn có tai biến chết người do tắc mạch hay thuốc gây mê, gây tê; với “chuyên gia” không bằng cấp thì ngoài chết người, nhiễm trùng còn hàng tá biến chứng khác. BS Felix Almanzar - người làm Medina chết, không có giấy phép hành nghề thẩm mỹ và từ tháng 4 đến tháng 7, ông này đã làm chết 3 người Mỹ hút mỡ bụng ở CH Dominica. BMTT chống chỉ định khi có bệnh da vùng bơm như trứng cá mủ hay nhiễm trùng khác; tiểu đường; lao.
