Buôn lậu thuốc lá - Thiếu chế tài kiểm soát
Bao giờ nút thắt trong công tác xử lý buôn lậu “thuốc lá công nghệ” này mới được chính thức tháo gỡ, trong khi nhiều năm nay nạn buôn lậu thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng chỉ tăng không giảm, kể cả khi dịch bệnh đang hoành hành.
Trong lần trả lời báo chí gần đây nhất, đại diện Bộ Công thương cho biết đã tổ chức rất nhiều cuộc họp với đại diện Bộ Y tế, Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính,… để thống nhất việc đề xuất xây dựng chính sách quản lý đối với các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới.
Về cơ bản, đại diện các Bộ đều nhất trí về sự cần thiết của việc xây dựng để ban hành khung chính sách nhằm quản lý các sản phẩm này. Được biết, tháng 11 năm ngoái, tại Tọa đàm về Khung pháp lý cho thuốc lá thế hệ mới được tổ chức tại Hà Nội, đại diện các bộ ban ngành cũng đã thống nhất cần sớm có khung hành lang pháp lý phù hợp để quản lý thuốc lá thế hệ mới, nhất là trong bối cảnh nạn buôn lậu các sản phẩm này ngày càng diễn biến phức tạp.
Cụ thể, đại diện Vụ Pháp luật Hình sự - Hành chính thuộc Bộ Tư Pháp cho rằng trường hợp loại thuốc lá thế hệ mới nào có đủ các đặc tính và được coi là thuốc lá theo định nghĩa của Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá thì nhất thiết phải rà soát các quy định của Luật và các văn bản có liên quan. Đại diện Tổng cục Quản lý thị trường thuộc Bộ Công thương cũng nhận định pháp luật cần điều chỉnh theo kịp các hiện tượng nên cần có một khung pháp lý phù hợp cho mặt hàng này để cơ quan chức năng không lúng túng trong việc thu giữ và xử lý các sản phẩm nhập lậu.
Đại diện Bộ Công thương cũng nhấn mạnh, việc xây dựng chính sách quản lý thuốc lá thế hệ mới phải đảm bảo chặt chẽ và phù hợp với quy định của pháp luật; chiến lược Quốc gia về giảm thiểu tác hại của thuốc lá; đảm bảo an toàn sức khoẻ người sử dụng; dung hoà quyền lợi của các chủ thể liên quan gồm có Nhà nước, người tiêu dùng, nhà sản xuất thuốc lá và nông dân trồng cây thuốc lá, đồng thời cũng phải phù hợp với thông lệ quốc tế.
Trong khi đó, đại diện Bộ Y tế cũng đã đưa ra ý kiến rằng cần đánh giá toàn diện tác động sức khỏe, kinh tế xã hội của các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới trước khi đề xuất chính sách và các biện pháp quản lý. Buôn lậu thuốc lá thế hệ mới: Thiếu chế tài mạnh, dễ mất kiểm soát
Khung pháp lý cần sớm ban hành
Đại diện Hiệp hội Bảo vệ Người Tiêu dùng Việt Nam chia sẻ, Việt Nam là một trong 15 nước có số người hút thuốc lá cao nhất thế giới, đứng thứ ba ASEAN, nên buôn lậu thuốc lá là một hoạt động siêu lợi nhuận.
Trong năm 2020, lực lượng Quản lý thị trường đã kiểm tra, xử lý các vụ việc về buôn bán, vận chuyển, tàng trữ trái phép thuốc lá điếu, cigar, thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng với số vụ kiểm tra là 3.422 vụ, số vụ xử lý là 2.662 vụ, tịch thu, xử lý 181.898 đơn vị gồm máy vape, thiết bị hút, điếu hút, chai tinh dầu,…
Dựa trên quy mô những vụ bắt giữ thuốc lá thế hệ mới nhập lậu vừa qua, có thể ước tính lợi nhuận từ một số lô hàng có thể lên tới vài trăm triệu đồng. Trong khi đó, tất cả các vụ vi phạm đều chỉ áp dụng xử phạt hành chính và tịch thu tiêu hủy sản phẩm với lí do hàng không có hóa đơn chứng từ.
Mức phạt hành chính theo đó chỉ từ vài triệu đến vài chục triệu đồng. Thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng trên thị trường hiện nay được đưa về Việt Nam qua đường nhập khẩu phi thương mại, không có hóa đơn chứng minh nguồn gốc xuất xứ. Bên cạnh đó, xuất hiện một số điểm bán hàng công khai trên thị trường, cá biệt, có một số điểm bán gần khu vực trường học, nhắm vào đối tượng khách hàng là trẻ em, học sinh, thanh thiếu niên. Hiệp hội Người tiêu dùng cho rằng để bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và góp phần giải quyết tình trạng buôn lậu thuốc lá nói chung trong đó có thuốc lá thế hệ mới cần có chính sách mạnh tay hơn đối với hành vi buôn lậu thuốc lá; tăng chế tài xử phạt để tăng mức răn đe,...
Có thể thấy, nếu ngày nào khung hành lang pháp lý chính thức còn chưa được ban hành và áp dụng, thì ngày đó các vấn nạn do thuốc lá thế hệ mới nhập lậu gây ra như ngân sách nhà nước thất thu, sức khoẻ cộng đồng bị đe doạ, khó khăn của cơ quan quản lý sẽ vẫn còn tiếp diễn.
