TS.BS Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai - cho biết, tất cả trường hợp đều có nồng độ thiếc trong máu cao, phần lớn cao gấp chục lần ngưỡng cho phép. Đây là những trường hợp nhiễm độc thiếc cấp tính đầu tiên tại Việt Nam được phát hiện.
Đặc điểm chung của 6 bệnh nhân trên là họ cùng làm việc chung tại bộ phân nghiền nhựa tái chế của một công ty sản xuất mành rèm ở Thanh Miện, Hải Dương.
Điều đáng chú ý là trước khi vào làm, tất cả đều khỏe mạnh, sức khỏe hoàn toàn bình thường. Chỉ sau một thời gian ngắn làm việc tại đây (ngắn nhất là 4 ngày, lâu nhất là 1 tháng), các công nhân có chung biểu hiện rối loạn tâm thần, đặc biệt là mất trí nhớ, lú lẫn, rối loạn tâm thần, kích động, hành vi bất thường. Chụp cộng hưởng từ sọ não thấy có tổn thương chất trắng lan tỏa trên não, xét nghiệm máu có nhiễm toan chuyển hóa, hạ kali máu nặng.
Các bệnh nhân nhiễm độc thiếc được phát hiện từ trường hợp anh Nguyễn Đức H (35 tuổi) nhập viện ngày 9.7.2020 với biểu hiện rối loạn tâm thần, kích động, lẫn lộn, sau đó đi vào hôn mê. Trên phim cộng hưởng từ, não có hiện tượng tổn thương chất trắng lan tỏa nặng nề, nhiễm toan chuyển hóa và hạ kali máu nặng. Gia đình và người thân nghĩ đến yếu tố tâm thần.
Bệnh nhân được đưa đến viện muộn khi các yếu tố bệnh chưa rõ ràng, diễn biến nặng và gia đình đã xin về nhà tử vong. Khi xét nghiệm mẫu máu còn lưu cho thấy, nồng độ thiếc trong máu cao gấp trên 50 lần.
Bệnh nhân Nguyễn Kim C (42 tuổi, Quỳnh Phụ, Thái Bình) vào viện trong tình trạng rối loạn tâm thần, mất trí nhớ, ở nhà lái xe đi lang thang quanh làng. Kết quả xét nghiệm máu có rối loạn nặng. Lo lắng cho tình trạng của bệnh nhân, các bác sĩ ở Trung tâm Chống độc đã tìm mọi cách để xét nghiệm, chẩn đoán, cấp cứu.
Các bác sĩ đã truy tìm tất cả nguồn thông tin y học, kể cả hỏi ý kiến của các bạn bè, chuyên gia, đồng nghiệp quốc tế về chống độc. Rất may đã tìm thấy trên y văn thế giới có một vài trường hợp bị bệnh khi làm việc trong hoàn cảnh gần tương tự.
Với sự giúp đỡ của Viện Hóa thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, bệnh nhân được chỉ định và làm xét nghiệm định lượng kim loại thiếc. Bệnh nhân C có nồng độ thiếc trong máu hơn 200 micogam/lít, nghĩa là tăng gấp hơn 40 lần ngưỡng cho phép. Bệnh nhân được lọc máu, giải độc thiếc và chỉ sau 1 tuần điều trị tích cực, tình trạng của bệnh nhân đã cải thiện, trí nhớ dần hồi phục…
TS.BS Nguyễn Trung Nguyên cho biết, đáng chú ý trong số các bệnh nhân trên, có bệnh nhân đến kiểm tra mặc dù không có triệu chứng lâm sàng khi xét nghiệm thấy có hạ kali máu nặng, có nhiễm toan chuyển hóa hoặc tổn thương não trên phim cộng hưởng từ và nồng độ thiếc trong máu tăng rõ.
Các bệnh nhân có chia sẻ, cũng có những người khác cùng làm ở bộ phận đó trong thời gian ngắn, chỉ một số ngày nhưng thấy mệt, khó chịu và không chịu nổi đã phải tự bỏ việc. Rất có thể có những người khác bị nhiễm độc tương tự nhưng chưa được phát hiện, hoặc có thể nhầm lẫn với nhiều bệnh khác.
Thiếc kim loại và thiếc vô cơ về cơ bản không độc. Các hợp chất thiếc hữu cơ có độc tính rất cao, rất dễ hấp thu qua đường hô hấp, qua da và qua đường tiêu hóa. Độc nhất là các hợp chất thiếc triethyl và thiếc trimethyl. Đây là các hợp chất có một công dụng là làm chất ổn định nhựa (plastic stabilizer), ổn định nhiệt (heat stabilizer), được cho vào nhựa giúp nhựa bền vững với nhiệt.
Nhiễm độc thiếc hữu cơ gây nhiều tổn thương nặng ở các cơ quan, bao gồm não (gây các rối loạn tâm thần kinh và tổn thương chất trắng), tổn thương gan, thận, miễn dịch, máu… Thế giới và trong nước vẫn chưa có phác đồ điều trị nhiễm độc thiếc, do đó, việc điều trị khó khăn, các bác sĩ phải vừa điều trị vừa theo dõi sát để đánh giá điều chỉnh.
