Vụ Vinasun kiện Grab vừa được tòa án đưa ra xét xử đang có những chi tiết hẳn nhiên sẽ đi vào... lịch sử cách mạng công nghiệp 4.0.
Nó thế này: Vinasun cho rằng Grab chỉ được hoạt động tại thị trường VN thông qua "Quyết định 24" của Bộ GTVT về việc thí điểm triển khai ứng dụng KH-CN hỗ trợ quản lý và kết nối hoạt động vận tải hành khách theo hợp đồng, tức cung cấp phần mềm cho đơn vị kinh doanh vận tải. Nhưng thực tế, Grab là DN kinh doanh vận tải taxi - một lĩnh vực cùng ngành nghề với Vinasun. Và hoạt động vi phạm pháp luật của Grab đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho Vinasun.
Cụ thể, đến hết quý II.2017, hơn 8.000 người lao động của Vinasun phải nghỉ việc, hàng trăm đầu xe phải nằm bãi. Tỷ lệ thiệt hại mà Grab gây ra cho Vinasun từ tháng 1.2016 đến tháng 6.2017 là 52,52%, tương ứng số tiền 39,9 tỉ đồng. Và Vinasun kiện, yêu cầu bồi thường thiệt hại 41,2 tỉ đồng.
Grab thì nói Vinasun vô lý, bởi hình thức kinh doanh của Grab chỉ cung ứng phần mềm kết nối giữa lái xe và khách hàng, tạo điều kiện cho khách đi lại dễ dàng, tạo cạnh tranh lành mạnh với các hãng taxi truyền thống. Hơn nữa, cách tính toán thiệt hại của Vinasun là không có cơ sở, không có quan hệ nhân quả giữa vi phạm của Grab Taxi (nếu có).
So sánh đơn giản, nó giống như giới “cửu vạn” hồi thế kỷ thứ 19 đập phá ôtô, tàu lửa vì cho rằng chúng cướp việc làm, giống như bưu tá kiện gmail, giống như công nhân đòi đưa robot lên giàn lửa..., dẫu rằng mấu chốt là ở chỗ hành vi kinh doanh của Grab có trái luật không.
Vụ kiện này hi hữu, nhưng sẽ chỉ là một mở đầu. Mở đầu cho ứng dụng CNTT nói riêng hay KHKT nói chung gây ảnh hưởng lớn tới các hoạt động truyền thống. Mở đầu cho kỷ nguyên “chân tay to và mồ hôi đơn thuần” sẽ phải kiện chí chết cho những robot, phần mềm và tự động hóa.
Một báo cáo của McKinsey & Co hồi đầu năm dự báo: 46 quốc gia bị ảnh hưởng, 800 triệu công nhân sẽ bị mất việc làm vì robot và tự động hóa vào 2030, tức là cứ 5 người thì có 1 người mất việc làm.
Bình minh của cách mạng 4.0 đã bắt đầu, nhưng nhân loại thế kỷ 21 đã tiến rất nhanh so với hồi cuộc cách mạng CN đầu tiên để biết rằng phải thích nghi, chung sống và sáng tạo, thay vì đi đập phá kiện cáo.
Vụ kiện này cũng vậy, chắc chắn nó sẽ trở thành một tiền lệ. Tiền lệ để biết sự sẵn sàng của chúng ta với cách mạng 4.0, sự sẵn sàng ở cả thái độ tiếp nhận, thích nghi, ứng phó, thay vì chỉ hô hào trong báo cáo. Tiếp nhận, để những phán xử của hôm nay không trở thành trò cười trong ngày mai.
