Việt Nam còn nghèo, nên cần tính toán chuyện "tiền nong" thật chặt chẽ, thu tiền cao tốc do nhà nước đầu tư cũng là bài toán đau đầu.
Từ đây đến năm 2030, mục tiêu phải thực hiện là 5.000 km đường bộ cao tốc, cần đầu tư khoảng 813 nghìn tỉ đồng. Câu hỏi đặt ra là nguồn vốn và nguồn thu từ các tuyến cao tốc do nhà nước đầu tư sẽ là một phần nguồn vốn đó.
Chưa kể, những tuyến cao tốc do nhà nước đầu tư cần số tiền lớn để quản lý, bảo trì. Nếu thu phí thì sẽ có được một nguồn tiền để "nuôi" chính những tuyến cao tốc này.
Yêu cầu, mục tiêu đặt ra là vậy, nhưng muốn thu phí cao tốc do nhà nước đầu tư phải có cơ sở pháp lý. Hiện nay, pháp luật chưa có căn cứ cụ thể thu phí cao tốc đường bộ do nhà nước đầu tư. Có ý kiến cho rằng, có thể vận dụng quy định của Luật Phí và lệ phí, bởi vì cao tốc đường bộ cung cấp chất lượng dịch vụ sử dụng vượt trội, đem lại lợi ích cao hơn cho người sử dụng so với đường bộ thông thường.
Đối với những người không sử dụng cao tốc, thì có thể sử dụng đường bộ thông thường, không phải trả phí, quyền lợi của người dân vẫn được đảm bảo.
Lý luận như trên nghe hợp tai, nhưng phải làm minh bạch các điểm sau:
Theo quy định hiện hành, phí sử dụng đường bộ đang được quy định là loại phí thu hàng năm trên đầu phương tiện ôtô, nộp vào ngân sách nhà nước để phục vụ công tác quản lý, bảo trì đường bộ.
Người dân đã đóng phí này, nhưng khi sử dụng đường cao tốc, cũng của nhà nước, lại đóng thêm một lần phí nữa. Nếu vậy, đóng bao nhiêu là hợp lý, là công bằng, là minh bạch. Cần xem xét để ban hành quy định riêng về phí sử dụng đường bộ thu qua trạm thu phí trên đường cao tốc do nhà nước đầu tư để thực hiện thu phí, đảm bảo quyền lợi cho người dân. Không thể đóng chồng hai lần phí trên cùng đường bộ thông thường và cao tốc do nhà nước đầu tư.
Điểm cần minh bạch thứ hai đó là số tiền thu được từ phí cao tốc do nhà nước đầu tư phải được công khai, sử dụng vào việc gì, đúng mục đích và hiệu quả. Sự minh bạch của đồng tiền để người dân thấy được, nhà nước thu phí cao tốc là để xây dựng hạ tầng giao thông hiện đại hơn, phục vụ việc đi lại của người dân ngày một tốt hơn.
Dân sẵn sàng đóng thuế, phí khi biết được việc làm đó mang lại lợi ích chung và có ý nghĩa thiết thực.
