Hãy chú ý tới chi tiết bối cảnh của kiến nghị này: Việc nhà điều hành liên tục trích Quỹ bình ổn ở mức cao khiến các DN càng bán càng lỗ, càng bán càng giảm lợi nhuận.
Vnexpress dẫn số liệu của Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) cho biết Tập đoàn này đang “âm hơn 320 tỉ đồng”. Trong khi đó, PVOil ghi nhận đã âm gần 670 tỉ đồng ở thời điểm trước 2.5.
Hãy chú ý tới từ dùng của cựu Chủ tịch Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam Bùi Ngọc Bảo khi ông bày tỏ quan ngại về cách trích lập Quỹ bình ổn xăng dầu vừa qua. "Quỹ bình ổn xăng dầu đang bị lạm chi", ông Bảo nói và cho rằng, đây là "nét mới trong các năm qua, chưa bao giờ có".
Đúng, câu chuyện trích quỹ đang gây ra bất ổn, bất lợi tại các DN xăng dầu.
Theo Nghị định 83, mỗi lít xăng nhập về DN phải trích 300 đồng lợi nhuận định mức để “gửi vào một tài khoản cố định”. Khoản lãi sẽ nhập vào gốc, DN hoàn toàn không được động vào số tiền này. Nhưng trong bối cảnh “nét mới” năm nay, tức là khi quỹ về âm (-), các DN đang phải vay ngân hàng lãi suất 7-8% một năm hoặc bỏ vốn tự có bù đắp.
Không muốn bán hàng, càng bán càng lỗ, càng bán càng giảm lợi nhuận chính là vì lẽ đó.
Nhưng thật ra, cái “nét mới” chỉ là chi tiết có tính chất bối cảnh để có thể soi tỏ sự bất hợp lý của thứ quỹ này mà thôi. Bởi bản chất câu chuyện, đúng như cách nói của VINPA “bản chất là người dân đang phải ứng trước cho quỹ”. Bản chất là người dân, DN phải dùng tiền túi để tạo ra một công cụ điều tiết, quản lý, trong khi sự điều tiết ấy càng đẩy xa thị trường xăng dầu ra khỏi thị trường thế giới.
Chúng ta vẫn đang cố gắng biến nền kinh tế theo đúng hướng thị trường, nhưng việc sử dụng Quỹ bình ổn, mang đậm sự can thiệp hành chính, phi thị trường khiến thị trường xăng dầu ngày thêm méo mó.
Việc điều hành quỹ này khiến người tiêu dùng, về bản chất là được bảo vệ, càng cảm thấy thiếu minh bạch hơn khi giá xăng dầu Việt Nam luôn là câu chuyện “một mình một kiểu”.
Muốn giá xăng dầu diễn tiến theo giá thị trường thế giới. Muốn người dân đồng cảm và chia sẽ mỗi lần giá xăng tăng, muốn tạo ra sự cạnh tranh giữa các DN để mang tới cái lợi cho người tiêu dùng có lẽ đã đến lúc xem lại sự tồn tại của Quỹ bình ổn khi đồng nghĩa với việc trích/xả quỹ luôn là “nguy cơ rủi ro” cho DN, luôn là “những dấu hỏi” đối với người tiêu dùng, thậm chí luôn là sự thắc mắc trước hai chữ “thị trường”.
