Ngay sau khi thị sát các dự án thuộc tuyến cao tốc Bắc - Nam, Thủ tướng lập tức đưa ra yêu cầu: Tránh tình trạng có quá nhiều đơn vị thi công trên một tuyến đường.
Thủ tướng cũng nhấn mạnh: "Một nhà thầu thi công 3- 4km mà làm trong 2 năm, 3 năm, tức là nhà thầu không đủ năng lực". Và ông yêu cầu “phải công bằng trong thưởng phạt hợp đồng thi công... Làm tốt phải thưởng, làm chưa tốt phải phạt”.
Thủ tướng không nói chơi đâu. Ngay trên tuyến cao tốc 34.000 tỉ, từng có tình trạng một lý trình chỉ 1 km nhưng được "chia" cho 4 đơn vị thi công. Có những nhà thầu chỉ thực hiện thi công có 400m đường. Chưa kể có những lý trình 4 nhà thầu, người thì thi công lớp đất nền, kẻ phối đá dăm, doanh nghiệp gia cố nhựa, đơn vị đổ bêtông.
Trong nhiệm kỳ này, ngành giao thông được bố trí đến 420.000 tỉ đồng. Vấn đề “đầu tiên”, khó nhất, coi như đã được giải quyết. Nhưng điều khiến trong suốt 20 năm qua, cả nước mới chỉ làm được 1.000 km cao tốc, đôi khi không chỉ là tiền. Bởi thực tế, chậm tiến độ là cực kỳ trầm kha, và nguyên nhân chính là tình trạng quá nhiều “B phẩy”.
Năm 2019, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã đề cập rất thẳng về tình trạng “ăn cắp vật tư, vật liệu thi công để hạ định mức trên một đơn vị diện tích, làm cho đường bị chất lượng xấu”. Và nhất là tình trạng “bán thầu”, để “B thành B phẩy, B hai phẩy, thậm chí B ba phẩy”.
Cứ mỗi “phẩy”, là chi phí hoa hồng.
“B phẩy”, và những đơn vị thi công không có năng lực… chính là một nguyên nhân dẫn tới chất lượng công trình chậm trễ, yếu kém.
Các Thủ tướng, người đứng đầu Chính phủ đều đã nhìn nhận rõ vấn đề.
Năm ấy, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nói rằng: Nếu những công trình sử dụng sau ít năm đã xuống cấp hoặc nứt nẻ, ổ gà, ổ trâu, “làm như vậy là chúng ta có tội, có lỗi với nhân dân”.
Còn Thủ tướng Phạm Minh Chính lần này giao thẳng cho một địa chỉ - Bộ Kế hoạch và Đầu tư - với nhiệm vụ cụ thể là xây dựng một nghị định về vấn đề thưởng phạt thi công hợp đồng.
Trong 20 năm, chỉ 1.000km cao tốc, tức là mỗi năm chỉ hoàn thành bình quân 50km. Và để nhiệm vụ 3.000km phải hoàn thành tới cuối nhiệm kỳ này, việc công bằng, phân minh trong thưởng phạt, nói nôm na là cây gậy và củ rà rốt, nếu được luật hoá bằng một nghị định, là cơ sở pháp lý để hạn chế tình trạng “B phẩy”, chấm dứt tình trạng chẳng hạn “dép tổ ong vá cao tốc ngàn tỉ”.
