Hôm giữa tháng 10, ông Trần Mão, một ngư dân ở Quy Nhơn đã gửi đơn đến Công an, xin giúp đỡ, bảo vệ khi một nhóm xã hội đen liên tục xông vào nhà để đòi nợ. Việc có lẽ không đáng để dư luận quan tâm khi gần đây, nhiều nơi vẫn diễn ra tình trạng các nhóm giang hồ gây áp lực lên người dân để thu nợ. Tuy vậy, câu chuyện ông Mão lại mang một màu sắc khác, khi số tiền ông nợ nhóm cho vay nặng lãi là để đổ vào sửa chữa con tàu sắt đánh cá xa bờ, mà cách đây không lâu nó là niềm hy vọng của gia đình, khi vay tiền theo chủ trương Nghị định 67 của Chính phủ để đóng mới, vươn khơi.
Không chỉ có ông Mão, hiện nhiều gia đình ngư dân duyên hải Miền Trung từ Bình Thuận đến Thanh Hóa, đang khốn đốn với số tiền tỉ vay của ngân hàng để đóng tàu đánh bắt xa bờ diễn ra ồ ạt, cách đây không lâu. Ví dụ tại Cảng cá Đề Gi (Bình Định), 3 con tàu vỏ thép, trị giá hàng chục tỉ đồng, trong đó có một tàu hậu cần của ông Nguyễn Công Quý, trị giá 15 tỉ, đã nợ ngay 1 tỉ đồng, ngay chuyến xa khơi đầu tiên. Cố thêm vài chuyến nữa và cuối cùng vì “đi chuyến nào, lỗ chuyến ấy”, chủ nhân đành đành bỏ mặc nó hoen rỉ “hấp hối” trên bờ.
Khu neo đậu tàu cá Lạch Vạn (huyện Diễn Châu- Nghệ An) gần đây hàng trăm con tàu đánh bắt xa bờ, xếp hàng nằm bờ. Ông Thầm - một lão ngư, rưng rưng nhớ lại thời vàng son: “Cả mấy làng quanh vùng Diễn Châu, biển nuôi bao thế hệ, vậy mà nhiều người bây giờ bỏ biển… đi làm thợ nề”. Cuối năm 2017, ông cũng vay ngân hàng hơn 1,3 tỉ đồng để đóng con tàu công suất 430 CV. Đi ba chuyến, lỗ 50 triệu đồng, đành treo tàu nằm bờ! Nợ ngân hàng mỗi ngày chồng chất tháng 8 vừa qua, ông đành bán tháo tàu với giá 650 triệu đồng.
Ở TP.Đà Nẵng, trong số 9 chiếc tàu đóng mới từ vốn vay Nghị định 67, thì 7 chiếc tàu vỏ thép, nợ xấu ngân hàng lên gần 110 tỉ đồng; Khánh Hòa 100 tỉ đồng; Phú Yên 31 tỉ đồng… Còn khủng hơn, mới đây (9.2019), UBND tỉnh Quảng Ngãi vừa có báo cáo gửi các bộ, ngành chức năng, đề nghị tham gia tháo gỡ con số nợ hơn 1 ngàn tỉ đồng ở làng Nghĩa An, huyện Tư Nghĩa thuộc tỉnh. Đây là làng chài cách đây mấy năm vốn được mệnh danh là làng tỉ phú. Ngân hàng đang đưa một số vụ ra tòa để thu hồi khoảng 45 tỉ đến hạn.
Biển là nguồn sống của hàng triệu gia đình; hơn hết liên quan đến an ninh, chủ quyền quốc gia, nên dứt khoát là phải giữ đội tàu xa bờ. Bên cạnh con số nợ nần đáng lo lắng trên, thì không ít ngư dân, qua nhiều chính sách ngư nghiệp của Chính phủ mà có đời sống khấm khá. Vì vậy bên cạnh biện pháp xem xét giãn nợ, khoanh nợ… ngân hàng, thì các địa phương cần có sự sắp xếp lại ngành ngư nghiệp mang tính chiến lược; chấm dứt nạn đầu tư ồ ạt theo “phong trào” đang làm sai lệch chính sách.
