“Đeo khẩu trang bao giờ cũng khó chịu nhưng phải đeo. Tôi tham gia tiêm thử nghiệm vaccine, tham gia xét nghiệm kháng thể rất tốt, hiện nay như tôi không phải đeo khẩu trang nhưng tôi vẫn đeo để cho mọi người thấy cần phải đeo”- phát biểu của Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam tại cuộc họp vào ngày 10.5.
Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh việc đeo khẩu trang là “Giải pháp đơn giản nhất, dễ nhận biết ai tuân thủ hay không, cũng là hiệu quả nhất... Và nếu tuân thủ tốt, nhất định chúng ta sẽ tiếp tục kiểm soát được dịch, sẽ chiến thắng”.
COVID-19 lây chủ yếu qua đường thở. Vì thế khoảng cách giữa người bị bệnh với người không bị bệnh là yếu tố quyết định sự lây nhiễm. Người ta gọi nó là hệ số giãn cách xã hội.
Những tính toán xác suất cho thấy Hệ số giãn cách mà càng lớn thì bệnh càng khó lây. Khi khả năng lây bằng 1 thì số lượng bệnh nhân nằm viện là không thay đổi. Nếu khả năng lây nhỏ hơn 1 thì số bệnh nhân nằm viện sẽ giảm dần và dịch bệnh được coi là đã bị khống chế.
Trong bối cảnh có thể có những “ổ bệnh lẩn khuất trong cộng đồng, chưa diệt được hẳn” thì việc thực hiện thông điệp 5K trong đó quan trọng nhất là việc đeo khẩu trang đúng cách, chính là cách thức hữu hiệu và đơn giản nhất để đảm bảo hệ số giãn cách xã hội đến mức khả năng lây nhỏ hơn 1.
Nói như GS Trần Đắc Phu: 5K có thể cắt đứt chuỗi lây nhiễm, chuỗi dịch tễ trong cộng đồng.
Giá bán lẻ một chiếc khẩu trang y tế “max bảo vệ” đắt nhất cũng chỉ 1 ngàn đồng, rẻ chỉ bằng 1/3 cốc trà đá.
Khẩu trang cũng không hề khó mua, không hề khan hàng, bị ép giá, thậm chí đang “đại hạ giá” vì nhiều đến mức chất đống trong kho.
Thế thì vì sao nhiều người vẫn không chịu đeo khẩu trang? Để đến mức chỉ vài ngày, một địa phương như Hà Nội chẳng hạn, phạt đến 2,5 tỉ đồng?
Câu trả lời chỉ gọn trong mấy chữ: “Cái ý thức”.
Hôm qua, Giám đốc Ban quản lý Khu bảo tồn biển Hòn Cau, Bình Thuận đã bị xử phạt 2 triệu đồng do: Không thực hiện biện pháp bảo vệ cá nhân (không đeo khẩu trang) trong một lễ khánh thành mà tất cả các khách tham dự đều không đeo khẩu trang.
Cũng hôm qua, Thanh Hoá đã áp dụng mức phạt “kịch khung” 3 triệu đồng với người không đeo khẩu trang.
Trường hợp Bình Thuận, mức phạt Thanh Hoá có lẽ là một gợi ý hay, một tiền lệ tốt để việc xử phạt không phân biệt dân thường/cán bộ. Và để những người thiếu “cái ý thức” cân nhắc nặng nhẹ, giữa cái khẩu trang 1 ngàn và mức phạt 3 triệu đồng.
