Đây là tin sốc, nhưng không quá bất ngờ đối với những người hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh, xuất khẩu (XK) sản phẩm cá tra.
Theo những người trong cuộc, mức thuế mà DOC đưa ra là không khách quan, mang tính bảo hộ quá mức. Với mức thuế này, cánh cửa cho cá tra VN vào Mỹ vốn đã hẹp giờ càng đóng kín, chỉ còn ít doanh nghiệp có cơ may tiếp tục XK cá tra vào thị trường này với những điều kiện ngày càng khắt khe. Bộ Công Thương VN, Hiệp hội Chế biến và XK thủy sản VN (Vasep) cùng các doanh nghiệp XK của VN đang nỗ lực tác động để DOC thay đổi quyết định, nhưng hy vọng là rất mỏng manh.
“Cuộc chiến cá da trơn” bắt đầu từ những năm 2000 khi cá tra VN xâm nhập thị trường Mỹ, lấn át loài cá nội địa có tên catfish (cùng họ cá da trơn với cá tra VN) nhờ chất lượng ngon hơn mà giá lại rẻ hơn. Phía Mỹ đã dựng lên những hàng rào kỹ thuật... nhằm bảo hộ nghề nuôi cá da trơn trong nước. Kể từ lúc ấy, những người tỉnh táo hiểu rằng, cần phải mở rộng thị trường cá tra, tránh lệ thuộc quá lớn vào thị trường Mỹ. Và XK cá tra vào Mỹ đã liên tục giảm, trong đó một mặt do các doanh nghiệp VN chủ động phát triển thị trường khác.
Đến nay, cá tra VN đã có mặt ở hơn 100 nước trên thế giới. Theo thống kê của VASEP, trong 2 tháng đầu năm nay giá trị XK cá tra sang thị trường Trung Quốc - Hồng Kông (TQ) tiếp tục tăng mạnh, trở thành thị trường XK lớn nhất của cá tra VN, đẩy thị trường Mỹ xuống vị trí thứ 2. Thị trường ASEAN cũng tăng mạnh, đang lăm le qua mặt thị trường Mỹ. Các thị trường Nam Mỹ và Trung Đông cũng tăng mạnh giá trị nhập khẩu cá tra VN…
Chúng ta vẫn phải đấu tranh để bảo vệ các doanh nghiệp VN tiếp tục XK cá tra vào Mỹ, để giữ thị trường còn chiếm gần 20% giá trị XK cá tra này. Nhưng công bằng mà nói, chính thử thách thiếu “fai play” của thị trường Mỹ từ những năm 2000 đã tạo áp lực và động lực để XK cá tra VN vươn rộng, vươn xa, có được sắc vóc như ngày hôm nay. Thách thức đó, thời cơ cũng đó!
