Đó là lần đầu tiên, xuất khẩu rau, củ, quả của Việt Nam đạt đến con số 3,17 tỉ USD, vượt lúa gạo và dầu hỏa. Tốc độ tăng trưởng đối với mặt hàng này trên 30%. Nếu như năm 2013 chỉ trên 1 tỉ USD thì năm 2017 đã tăng lên con số nói trên. Dù vậy theo tư lệnh ngành nông nghiệp, xuất khẩu rau, củ, quả của Việt Nam chỉ chiếm 1% tổng giá trị xuất khẩu cùng ngành hàng so với thế giới và khả năng đem đến ngoại tệ nhiều hơn nếu như thay đổi cách thức, phương thức và nâng cao chuỗi giá trị của mặt hàng này.
Rau, củ, quả là nguồn thu nhập chính của người nông dân, nhất là người nông dân ĐBSCL. Tại các tỉnh miền Tây không hiếm những “ông vua” trên các lĩnh vực rau, củ, quả. Nếu như Kiên Giang có “vua khoai” thì Hậu Giang có “vua khóm”, Sóc Trăng có “vua củ cải”… Những ông vua không ngai này tự tìm tòi thị trường xuất khẩu, thay đổi công nghệ và các mẫu mã của sản phẩm để đủ sức cạnh trạnh với các nước trong khu vực.
Gần đây nhiều doanh nghiệp đã đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp và bước đầu đem lại hiệu quả cao. Cây chuối già Nam Mỹ là một ví dụ điển hình. Doanh nghiệp Huy Long An vượt qua những chông gai ban đầu để sản phẩm chuối già Nam Mỹ có mặt ngay trên đất Nhật Bản, Hoa Kỳ. Tương tự, tại Cà Mau, ông Châu Quốc Khải đầu tư 200ha chuối trên đất rừng U Minh Hạ. Sản phẩm chất lượng, nhưng từ miền cuối đất chuyên chở đến cảng xuất khẩu quá xa trong khi hệ thống bảo quản kém khiến giá thành đội lên, doanh nghiệp không có lãi. Ông quay sang trồng khoai môn (khoai sọ) với quy mô lớn, nhưng do “cách trở đò giang” nên lợi nhuận cũng không cao.
Bài toán giá trị cho các mặt hàng nông sản từ ruộng đồng đến bàn ăn đã được nói nhiều, rất nhiều. Người sản xuất trực tiếp có lợi nhuận rất thấp, người bán tại bàn ăn cũng không thể mua giá cao hơn bởi qua quá nhiều trung gian. Họ chỉ biết vậy và lâu nay vẫn vậy. Đã có lần người đứng đầu Chính phủ phải thốt lên: “Không thể cứ mãi sản xuất mang tính tự phát, sản lượng thấp, chất lượng kém, xuất khẩu thô. Chúng ta cần có cách làm mới bài bản hơn, cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư”. Nhận định này không chỉ trong ngành rau, củ, quả nói riêng.
