Tuy nhiên, để nền nông nghiệp Thủ đô phát triển mang tính bền vững, cần tiếp tục có những cơ chế chính sách phù hợp hơn nữa để hoạt động khoa học và công nghệ (KH&CN) thực sự là một trong những giải pháp tiên phong trong sản xuất nông nghiệp công nghệ cao.
Hình thành các vùng sản xuất chuyên canh
Tại Hội nghị “Tăng cường ứng dụng KH&CN phát triển nông nghiệp sản xuất hàng hóa giá trị cao và bền vững” (Hội nghị) vừa diễn ra tại Hà Nội thời gian gần đây, Thứ trưởng Bộ KH&CN Trần Văn Tùng cho biết, đối với TP. Hà Nội, giai đoạn 2011 - 2015 phát triển kinh tế xã hội Thủ đô đạt được kết quả nổi bật.
Tổng sản phẩm trên địa bàn tăng bình quân 7,57%/năm, vượt qua 2.56% so với mức tăng bình quân chung cả nước, bình quân đầu người đạt 79,4 triệu đồng, gấp 1,7 lần so với năm 2011. Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) của TP. Hà Nội năm 2016 xếp thứ 14/63, tăng 37 bậc so với năm 2012.
Nông nghiệp Thủ đô có bước phát triển quan trọng, đã hình thành các vùng sản xuất chuyên canh tập trung với diện tích đạt 28,9ha gồm rau, lúa, cây cảnh, hoa quả. Sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đã được quan tâm. Thu nhập một số sản phẩm nông nghiệp trên đơn vị diện tích khá cao, đứng “top” đầu trên cả nước (hoa đạt 500-1.500 triệu đồng/ha/năm, cây ăn quả đạt 450 triệu đồng/ha/năm).
“Những con số trên đã thể hiện sự gắn kết giữa KH&CN với thực tiễn sản xuất chất lượng và an toàn sản phẩm, phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống. Kết quả nghiên cứu khoa học được chuyển giao và ứng dụng vào thực tiễn đem lại những hiệu quả tích cực, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, sức cạnh trạnh trên nhiều lĩnh vực sản xuất, kinh doanh”, Thứ trưởng Trần Văn Tùng cho hay.
Ngoài ra, báo cáo của Sở KH&CN TP. Hà Nội cho thấy, ngoài sản xuất, kinh doanh, Hà Nội là nơi tập trung các sản phẩm đặc sản, làng nghề truyền thống của cả nước, do đó lĩnh vực sở hữu trí tuệ đã có những đòng góp không nhỏ đối với lĩnh vực nông nghiệp Thủ đô.
Chương trình hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ giai đoạn 2010 - 2020 đã xác lập quyền bảo hộ nhãn hiệu tập thể cho các sản phẩm làng nghề và sản phẩm nông nghiệp trên địa bàn Hà Nội.
Tính đến nay, trên 20 nhiệm vụ xây dựng, quản lý và phát triển nhãn hiệu tập thể đã hoàn thành và tiếp tục triển khai như: “Tranh thêu” của huyện Thường Tín; “Sữa bò Ba Vì” và “Khoai lang Đồng Thái” huyện Ba Vì; “Nón chuông” của huyện Thanh Oai; “Bưởi tôm vàng” của huyện Đan Phượng; “Nhãn chín muộn” của huyện Hoài Đức; “Rau hữu cơ” của huyện Sóc Sơn...
Nhãn hiệu tập thể được xây dựng đã tạo sự tăng trưởng về số và chất lượng sản phẩm. Ví dụ như nhãn hiệu Rau hữu cơ Sóc Sơn, diện tích sản xuất tăng lên từ 2,5ha lên 20ha, sản lượng tiêu thụ trên địa bàn Hà Nội tăng lên 20 tấn/tháng, giá trị đạt trên 1 tỉ đồng/ha, thu nhập cho mỗi thành viên sau khi trừ chi phí từ 3 - 4,5 triệu đồng/tháng, tăng từ 2 - 2,5 lần so với sản xuất thông thường.
Để phát huy lợi thế về đất đai, lao động, đưa nông nghiệp, nông thôn Thủ đô phát triển với tốc độ nhanh, bền vững theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá hơn nữa, Phó Bí thư thường trực Thành ủy Hà Nội Ngô Thị Thanh Hằng cho rằng, cần quan tâm, tiếp tục chỉ đạo các Sở, ngành, quận, huyện tích cực xây dựng các chương trình ứng dụng KH&CN vào phát triển nông nghiệp, nông thôn.
Gắn hoạt động nghiên cứu với các Chương trình công tác của Thành uỷ; tập trung nghiên cứu, ứng dụng tiến bộ KH&CN, đào tạo nguồn nhân lực... để tạo ra các giống cây, con có năng suất cao, chất lượng tốt.
“Cần tiếp tục ưu tiên ứng dụng, chuyển giao công nghệ, thiết bị phục vụ những khâu, mắt xích có giá trị gia tăng cao, hình thành và phát triển các doanh nghiệp, công ty ứng dụng KH&CN cao vào sản xuất giống cây, con, bảo quản và chế biến nông sản”, bà Hằng nhấn mạnh.
Coi KH&CN là một trong những giải pháp tiên phong
Mặc dù đã có nhiều kết quả thành công từ lĩnh vực nông nghiệp, tuy nhiên, Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Nguyễn Văn Sửu cho rằng, hoạt động KH&CN vẫn còn một số hạn chế như: Cơ chế, chính sách trong lĩnh vực KH&CN còn thiếu, chưa đồng bộ. Trong quá trình triển khai thực hiện chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa thành phố và các quận, huyện. Một số đơn vị chưa quan tâm đúng mức đến công tác nghiên cứu, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào hoạt động quản lý, sản xuất kinh doanh.
Cùng quan điểm này, bà Ngô Thị Thanh Hằng cho biết, ở một số sở, ngành, quận, huyện, lãnh đạo chưa thực sự quan tâm đầu tư cho hoạt động KH&CN; chưa được quan tâm xây dựng, triển khai kế hoạch ứng dụng KH&CN vào phát triển của ngành, lĩnh vực, địa phương mình. Các cơ chế, chính sách phục vụ phát triển KH&CN cho sản xuất nông nghiệp công nghệ cao vẫn còn thiếu.
“Sản xuất nông nghiệp còn nhỏ lẻ, vẫn ở quy mô hộ gia đình, các sản phẩm nông nghiệp và phát triển các sản phẩm làng nghề ở quy mô công nghiệp còn nhiều hạn chế và chưa nhiều doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn”, bà Hằng chia sẻ.
Nhấn mạnh về chất lượng và số lượng từ sản phẩm nông nghiệp, TS. Bùi Mạnh Cường, Viện trưởng Viện nghiên cứu Ngô cho biết, quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa đang diễn ra trên khắp cả nước, đặc biệt là thủ đô Hà Nội đã gây ra áp lực ngày càng lớn đối với đất đai. Theo đó, nên phát triển theo hướng xây dựng các khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao để giải quyết nhu cầu ngày càng tăng về số lượng và chất lượng các sản phẩm nông nghiệp.
“Các khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao sẽ tạo ra các sản phẩm chất lượng vừa đảm bảo an toàn thực phẩm góp phần bảo vệ sức khỏe cho nhân dân vừa bảo vệ môi trường sinh thái, đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế”, ông Cường nhấn mạnh.
Cũng tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ KH&CN Trần Văn Tùng cho hay, để đạt được mục tiêu phát triển, xây dựng nông thôn mới, TP. Hà Nội cần xác định một nền nông nghiệp Thủ đô tiên tiến, hiện đại; tận dụng được địa chính trị, kinh tế, sinh học, hệ thống giao thông… và xây dựng các sản phẩm dịch vụ nông nghiệp để thu hút khách du lịch tham quan, mua sắm nhằm tăng giá trị thương mại, nâng cao thu nhập cho người dân.
Ngoài ra, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ sinh học để tăng năng suất, chất lượng nông sản, thương mại dịch vụ các sản phẩm nông sản có chất lượng cao; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, internet kết nối vạn vật (IoT) để phát triển các mô hình nông nghiệp thông minh, từ đó bứt phá tạo nên một nền nông nghiệp thông minh thực thụ.
Bên cạnh đó, việc phát triển sản xuất sạch, an toàn của Hà Nội phải là hình mẫu cho sản xuất nông nghiệp sạch, an toàn (kể cả trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản) bởi trước hết là phục vụ lương thực thực phẩm cho người dân thủ đô, tiếp nữa là nhân rộng mô hình cho các địa phương trong vùng học tập.
Để làm tốt việc này, các cơ sở sản xuất ở TP Hà Nội cần áp dụng các công cụ quản lý chất lượng có hiệu quả như: Xây dựng tiêu chuẩn hàng hóa cho các sản phẩm nông nghiệp sản xuất trên địa bàn; sử dụng hệ thống mã số mã vạch tiên tiến để đáp ứng nhu cầu truy xuất nguồn gốc sản phẩm của người tiêu dùng bằng điện thoại thông minh; có cơ chế khuyến khích doanh nghiệp đầu tư mạnh mẽ vào nông nghiệp; xây dựng chuỗi liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp và hợp tác xã, nông hộ...
Đặc biệt, doanh nghiệp giữ vai trò là hạt nhân cung cấp giải pháp KH&CN quản lý chất lượng và tiêu thụ sản phẩm và coi KH&CN là một trong những giải pháp tiên phong. Thứ trưởng Trần Văn Tùng tiếp tục khẳng định sẽ đồng hành cùng TP. Hà Nội về triển khai các nhiệm vụ trọng tâm, tập trung vào nghiên cứu, ứng dụng, sử dụng công nghệ hiện đại, tăng nhanh tỉ lệ nội địa hóa... để tạo ra nhiều sản phẩm có hàm lượng công nghệ cao cùng sự phối hợp với các viện, nhà trường, trung tâm trên địa bàn nhằm hiện thực hóa các thành tựu KH&CN, phục vụ quá trình công nghiệp hóa,hiện địa hóa thủ đô theo Nghị quyết số 11-NQ/TW.
