Chính quyền TPHCM đã chỉ đạo, nếu địa phương nào không giữ được lòng, lề đường thì cán bộ lãnh đạo phải chịu trách nhiệm, thậm chí bị kỷ luật, điều chuyển công tác, song thực tế, rất ít cán bộ bị xử lý kỷ luật, dù vỉa hè vẫn bị lấn chiếm.
Vỉa hè bị tái lấn chiếm tràn lan
Theo ghi nhận của PV trên địa bàn quận 1 – địa phương được xem tiên phong trong chiến dịch lập lại trật tự đô thị từ đầu năm 2017 – sau một thời gian làm quyết liệt thì nay có vẻ tình trạng “giành” lại vỉa hè đã bắt đầu hạ nhiệt. Nhiều tuyến đường (Hoàng Sa, Võ Văn Kiệt, Trần Hưng Đạo, Nguyễn Trãi, Cô Bắc, Cô Giang…), sau một thời gian thông thoáng thì giờ bị tái lấn chiếm, hàng quán bày bàn ghế chiếm vỉa hè, xe ô tô đậu chiếm lòng đường, lối đi dành cho người đi bộ.
Không riêng quận 1, trên địa bàn các quận 5, 10, Bình Thạnh, Phú Nhuận, Gò Vấp, Tân Bình, Tân Phú… tình trạng vỉa hè bị lấn chiếm cũng diễn ra khá phổ biến. Các quán nhậu trên đường Phạm Văn Đồng (quận Bình Thạnh, Gò Vấp) chiếm dụng lề đường để giữ xe, các cá nhân kinh doanh tranh giành khách làm mất trật tự…
Còn tại đường Nguyễn Xí (Q.Bình Thạnh), chợ tự phát lấn chiếm vỉa hè, người mua dừng xe hai bên đường, khiến giao thông lộn xộn. Trên con đường này treo băng rôn với nội dung: “Tuyến đường lập lại trật tự lòng lề đường, an toàn giao thông và vệ sinh môi trường”, nhưng lại ngổn ngang hàng hóa, nhếch nhác, lộn xộn.
Tại hai tuyến đường Hoàng Sa và Trường Sa trải dài qua các quận ( 3, Bình Thạnh, Phú Nhuận và Tân Bình) là nơi tập trung nhiều quán nhậu, bàn ghế ngang nhiên được bày trên vỉa hè để thực khách ăn uống.
“Thời gian gần đây lực lượng đô thị cũng bớt kiểm tra. Khách ưa ngồi ngoài hóng mát, nhìn ngắm phố phường xe cộ nên chúng tôi đánh liều bày dưới vỉa hè” - một chủ quán trên đường Hoàng Sa (quận Tân Bình) cho biết.
Ở quận Bình Tân, trên các tuyến đường như: Kinh Dương Vương, Hồ Học Lãm, Bình Trị Đông, Tên Lửa - những nơi quận tiến hành ra quân dọn vỉa hè quyết liệt nhất, thì nay hàng quán, xe cộ dừng đỗ chật kín vỉa hè và dừng đỗ dưới lòng đường. Đặc biệt, gần KCN Tân Tạo, các khu chợ tự phát hoạt động hết sức nhộn nhịp, hàng hóa, thực phẩm tươi sống được bàn bán tràn lan từ trên vỉa hè xuống lòng đường trông rất nhếch nhác.
Ông Nguyễn Gia Thái Bình - Phó Chủ tịch UBND quận Bình Tân thừa nhận khi có lực lượng chức năng thì người dân không bày bán hàng hóa tràn lan, nhưng khi lực lượng rút về thì đâu lại vào đó.
Tình trạng lấn chiếm vỉa hè lòng đường phức tạp nhất phải kể đến quận 5 khi trên địa bàn tập trung rất nhiều bệnh viện và trường học. Theo ghi nhân, đường Thuận Kiều và đoạn đường Nguyễn Chí Thanh, bao bọc bệnh viện Chợ Rẫy, không có khái niệm lề đường bởi từ lâu vỉa hè, lòng đường bị lấn chiếm để bày bàn ghế, để xe ngổn ngang. Đặc biệt tại đường Phùng Hưng, việc buôn bán hằng ngày diễn ra trên vỉa hè, dưới lòng đường chẳng khác gì các chợ tự phát.
Phải xử lý đến nơi đến chốn cán bộ buông lỏng quản lý vỉa hè
Từ năm 2012, UBND TPHCM đã ký cam kết với 24 quận – huyện về việc đăng ký 159 tuyến đường trọng điểm giải quyết dứt điểm tình trạng lấn chiếm, buôn bán trên lòng đường – vỉa hè. Trong đó, có nội dung nếu quận – huyện nào không giải quyết được tình trạng lấn chiếm lòng, lề đường đối với những tuyến đường đã đăng ký thì phải chịu trách nhiệm trước Chủ tịch UBND TPHCM. Tuy nhiên các năm sau đó, nhiều tuyến đường này vẫn bị lấn chiếm, tình trạng đô thị nhếch nhác, song trách nhiệm người đứng đầu vẫn không được xử lý đến nơi đến chốn.
Được biết, việc xử lý cán bộ, người đứng đầu tại địa phương buông lỏng, để xảy ra tình trạng vỉa hè bị lấn chiếm gần đây cũng được chính quyền thành phố chỉ đạo quyết liệt. Tuy nhiên, trên thực tế dư luận thấy rất ít cán bộ, người đứng đầu bị xử lý kỉ luật hay thuyên chuyển công tác, dù vìa hè vẫn bị lấn chiếm tràn lan; ngoại trừ một số ít quận làm quyết liệt.
Gần đây nhất là vào tháng 9.2017, ông Đoàn Ngọc Hải – Phó Chủ tịch UBND Q.1 đã có văn bản đề nghị Quận ủy và Chủ tịch Quận 1 xem xét luân chuyển chủ tịch UBND phường Bến Nghé theo hướng hạ chức.
Một trong những lý do khiến chủ tịch phường Bến Nghé bị đề nghị luân chuyển theo ông Đoàn Ngọc Hải là do có dấu hiệu buông lỏng quản lý, không xử lý dứt điểm các trường hợp vi phạm, không kiên quyết, ngại đụng chạm với tiêu cực. Tổ công tác liên ngành của quận đã nhiều lần ra quân và tạo được sự chuyển biến trong trật tự đô thị. Nhiều tuyến đường còn quán nhậu, bãi giữ xe lấn chiếm vỉa hè đã bị xử lý dứt điểm và giao lại cho phường quản lý, tuy nhiên phường vẫn để tình trạng tái chiếm diễn ra, không đảm bảo mỹ quan.
Trước đó, ông Đoàn Ngọc Hải cũng có văn bản đề nghị luân chuyển theo hướng hạ chức đối với Chủ tịch UBND phường Cầu Ông Lãnh cũng với những lý do tương tự...
Cùng với việc xử lý quyết liệt cán bộ không làm tròn trách nhiệm, để vỉa hè bị tái lấn chiếm, Chủ tịch UBND huyện Củ Chi Nguyễn Hữu Hoài Phú cho biết, huyện đã kỷ luật cách chức, hạ bậc lương 1 chủ tịch UBND xã; hạ bậc thi đua 2 phó chủ tịch UBND xã phụ trách đô thị vì đã buông lỏng quản lý vỉa hè.
Lãnh đạo huyện Củ Chi cho biết, trước khi thực hiện lập lại trật tự vỉa hè, lòng, lề đường, từ đầu năm 2017 huyện đã xây dựng nghị quyết về công tác này. Ngay sau đó, UBND huyện Củ Chi tổ chức cuộc họp triển khai về công tác trật tự lòng, lề đường với hơn 500 cán bộ từ bí thư, chủ tịch huyện, xã đến trưởng 178 ấp. Trong đó, kiên quyết xử lý nghiêm cán bộ địa phương nếu buông lỏng quản lý vỉa hè.
Tuy nhiên, không phải địa phương nào cũng quyết liệt trong việc xử lý, kỉ luật cán bộ không làm tròn hết trách nhiệm “giữ” vỉa hè. Ông Nguyễn Gia Thái Bình - Phó Chủ tịch UBND quận Bình Tân cho biết, quận đã làm quyết liệt và giao trách nhiệm cho từng địa phương không để xảy ra tình trạng tái lấn chiếm vỉa hè. Tuy nhiên, do lực lượng mỏng, mà đặc thù của quận là nhiều KCN, Cty nên vẫn còn xảy ra tình trạng tái lấn chiếm vỉa hè.
Trong các cuộc họp giao ban, một số lãnh đạo phường để xảy ra tái lấn chiếm vỉa hè đã bị nhắc nhở nhưng chưa tới mức độ phải kỷ luật như hạ lương hay luân chuyển công tác. Tuy nhiên, nếu phát hiện lãnh đạo các quận có hành vi bao che, bảo kê lấn chiếm lòng đường, vỉa hè thì quận sẽ xử lý nghiêm. Tương tự, các địa phương khác dù vỉa hè vẫn bị lấn chiếm, song người dân vẫn chưa thấy cán bộ đứng đầu bị xử lý.
Liên quan đến việc xử lý cán bộ có dấu hiệu buông lỏng quản lý vỉa hè, ông Nguyễn Ngọc Tường – Phó ban chuyên trách Ban An toàn giao thông TPHCM cho rằng, cần phải thay đổi nhận thức về trật tự vỉa hè lòng đường, không chỉ là nhận thức của người dân mà cả ý thức của người thực thi công vụ.
Theo ông Nguyễn Ngọc Tường, việc phòng chống tội phạm, trộm cướp giết người, mại dâm ma túy còn quyết liệt tập trung làm được, trong khi trật tự đô thị “nhan nhản trước mặt chúng ta” mà xử lý nhiều năm không xong.
“Nhưng nhiều năm qua, chúng ta chưa xử lý một lãnh đạo, người đứng đầu địa phương nào liên quan đến việc để vỉa hè bị lấn chiếm. Chỉ có gần đây, một số quận huyện như Củ Chi, quận 1 có động tác điều chuyển, kiểm điểm xử lý trách nhiệm cán bộ” - ông Tường nói.
Tiến sĩ Nguyễn Thị Hậu - Nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển TPHCM, cho rằng một bên là ý thức tuân thủ pháp luật không cao, còn một bên là ý thức trách nhiệm của nhà quản lý cũng không đến nơi đến chốn, do đó nếu chỉ chế tài một phía thì không thỏa đáng. Vì nhu cầu cuộc sống, họ sẽ tiếp tục vi phạm nếu chính quyền cơ sở vẫn làm ngơ, thậm chí dung túng, tiếp tay. Để giải quyết một cách căn cơ tình trạng lấn chiếm vỉa hè, thiết nghĩ, cần thực hiện từng bước nhằm xác định rõ trách nhiệm cũng như nâng cao ý thức của cả hai phía. “Đến thời hạn ai không chấp hành hoặc chấp hành không nghiêm thì cưỡng chế, phạt thật nặng và rút giấy phép kinh doanh, chi phí cưỡng chế người vi phạm phải chi trả. Quận sẽ kiểm tra giám sát chặt chẽ, phường nào làm không nghiêm, không thực hiện đúng yêu cầu thì lãnh đạo phường đó chịu trách nhiệm, thậm chí xử lý kỷ luật nếu phát hiện dung túng hay bao che sai phạm”.
