Ô nhiễm bủa vây
Nhắc về ô nhiễm tại Đà Nẵng thì âu thuyền Thọ Quang được xem là “điểm đen” trong nhiều năm qua. Đứng từ cầu Mân Quang (đoạn đi lên cầu Thuận Phước) hay vô tình đi ngang bến cảng, người dân có thể thấy những túi rác lớn nhỏ vất vưởng trên bãi cỏ, bờ kè đến tận mặt nước. Sau nhiều năm “ngậm” rác, bùn thải, màu nước ở âu thuyền đã chuyển đen bóng nhẫy của dầu. Mùi hôi bốc lên nồng nặc xộc vào mũi khiến bất kỳ ai đều phải nhăn mặt, chạy nhanh. Chỉ cần đứng ở gần âu thuyền vài phút, nhiều du khách dễ dàng bắt gặp cảnh hàng chục con tàu đang nổ máy xả nước thải ra âu thuyền, ngư dân vô tư thả bịch rác sinh hoạt xuống nước. “Đó là điều khiến chúng tôi đau đầu. Mỗi ngày có 14 nhân viên vệ sinh dọn dẹp trên bờ dưới nước cho khoảng 700 lượt tàu thuyền. Nhưng dọn hôm nay, hôm sau lại có” - ông Ngô Văn Cát - Phó Trưởng ban quản lý âu thuyền Thọ Quang - cho hay.
Trong báo cáo nhiều năm qua, Sở Tài nguyên và Môi trường Đà Nẵng cũng cho biết, nguyên nhân dẫn đến tình trạng ô nhiễm tại âu thuyền Thọ Quang là do chính hoạt động xả thải chưa qua xử lý của các tàu thuyền, nước thải từ các doanh nghiệp hoạt động chế biến thủy sản trong khu công nghiệp thuỷ sản chưa thể kiểm soát, rác thải dân sinh từ các tàu cá đổ xuống mặt nước và mùi hôi từ bùn đáy âu thuyền Thọ Quang do chưa được nạo vét thường xuyên.
Tình trạng trên kéo dài gần 10 năm nay, vì vậy hỏi thăm bất kỳ người dân ở khu vực âu thuyền Thọ Quang, sự chán nản hiện rõ cùng những cái lắc đầu ngán ngẩm. “Mùi hôi thối kinh hoàng len lỏi vào từng bữa ăn, thấm vào da thịt và cả lúc khi đi ngủ. Chẳng còn ai dám đến ở nữa, việc làm ăn của tôi trở nên thất bát. Người dân phản ánh lên chính quyền bao năm nay, cũng nghe có chỉ đạo nhưng vẫn thấy mùi hôi, nước bẩn” - chị Liên - chủ khách sạn gần khu vực âu thuyền - chia sẻ.
Thế nhưng, không chỉ có hàng nghìn hộ dân ở Thọ Quang gánh chịu ô nhiễm, những ngày tháng 7 vừa qua, hình ảnh bãi biển Mỹ Khê - nơi từng được tôn vinh là một trong 8 bãi biển đẹp nhất hành tinh đang dần trở thành bãi nước thải bốc mùi. Đà Nẵng có khoảng 41 cửa xả thải trực tiếp ra biển là tương ứng với hàng chục dòng nước đen ngòm, hôi thối khiến những vùng cát và nước biển tại các miệng cống đổi màu. Hàng trăm mét khối cát trôi tuột xuống biển tạo nên những rãnh sụt lún. Điển hình, tại các đường hầm xả thải khu vực bãi tắm Mỹ Khê, một phần cát dọc bãi biển xói lở cả một mảng lớn sâu hoắm.
Chị Nguyễn Thị Chín - nhân viên khu du lịch dịch vụ số 6 bãi tắm Mỹ Khê - bức xúc, “Nhiều năm nay tôi phải sống chung với mùi hôi thối bốc lên từ dòng nước đen ngòm kia. Những năm trước, nước chỉ xả theo từng đợt, nhưng đến những ngày gần đây nước thải lại liên tục như thác, mang theo đó là xác động vật chết, rác đầy tràn dọc khắp bãi biển. Du khách đến đây để ngắm biển, tắm biển, để thư giãn chứ không phải để ngửi mùi hôi thối”.
Một số hộ dân buôn bán cạnh khu vực cống xả thải cũng chia sẻ, mỗi lần thò chân xuống nước là ngứa ngáy. Một số du khách “lỡ bước” đến nơi này vì tiếng tăm của biển Đà Nẵng thì đành tìm nơi xa hơn để tắm. Hình ảnh một du khách Hàn Quốc phải loay hoay tìm đường nhảy qua “kênh nước thải” ngay trên biển khiến nhiều người vừa buồn cười vừa lắc đầu ngao ngán “mất hết cả hình ảnh du lịch”. Thế nhưng, chưa dừng lại ở đó, cũng trong tháng 7 vừa qua, 11 hộ dân nuôi cá lồng trên sông Cổ Cò quận Ngũ Hành Sơn sững sờ khi hàng chục tấn cá chết trắng sau một đêm. Nguyên nhân là bởi nguồn nước nơi bị ô nhiễm nặng do trạm xử lý nước xả thải. Vậy là từ con sông, âu thuyền đến những bãi biển làm nên thương hiệu du lịch của Đà Nẵng, tất cả đang đối mặt với sự ô nhiễm nặng nề, hay nói cách khác ô nhiễm đang bủa vây thành phố đáng sống này.
Mãi đi dọn bề nổi
Đáng nói, phần lớn những vấn đề ô nhiễm tại Đà Nẵng đều đã từng được phản ánh, được đưa ra bàn họp và chính những lãnh đạo thành phố đã có chỉ đạo trực tiếp và cả những phát ngôn quyết liệt. Cụ thể, về âu thuyền Thọ Quang, tháng 7.2016, Chủ tịch UBND TP Huỳnh Đức Thơ đã thừa nhận, cách làm của thành phố bao năm qua là cong lưng dọn dẹp, không làm tận gốc rễ vì sợ khó, sợ gặp chống đối. “Nếu không thế thì mình phải đi dọn suốt đời”, ông Thơ ra tối hậu thư phải làm rốt ráo ngay.
Sau hơn 1 năm từ chỉ đạo đó, đại diện Ban quản lý âu thuyền Thọ Quang cho hay, bộ mặt của cả khu vực đã có thay đổi, thành phố hằng năm đã bỏ vài ba trăm triệu để xử lý rác nhưng thực tế phía ban quản lý còn chi hơn gấp 3, 4 lần. Những vấn đề cơ bản về ô nhiễm môi trường đã được xử lý. Việc thu gom nước thải từ chợ cá và KCN dịch vụ thủy sản về trạm xử lý nước thải Sơn Trà cũng đã thực hiện. “Nhưng như đã nói, tất cả đều chỉ là bề nổi. Dọn mãi cũng không được, tuyên truyền mãi cũng không ai nghe, xử phạt chưa đủ lực lượng và chưa răn đe. Âu thuyền đang có hàng vạn mét bùn chưa được nạo vét. Hằng năm sở có làm nhưng cũng “không thấm vào đâu!” - ông Ngô Văn Cát - Phó Trưởng ban quản lý âu thuyền - cho hay.
Bí thư Thành uỷ Đà Nẵng Nguyễn Xuân Anh đã trực tiếp thị sát cống nước xả thải, yêu cầu phải giải quyết ngay vì sợ “không ai đến tắm biển”. Trao đổi về vấn đề này, Giám đốc Cty Thoát nước và xử lý nước thải Đà Nẵng - ông Mai Mã - thừa nhận, do mật độ dân số, du khách tăng kéo theo lượng nước thải sinh hoạt tăng lên gấp 3-4 lần. Trước đây đến mùa mưa nước thải sinh hoạt mới tràn ra biển cùng nước mưa nhưng nay, mùa hè nước thải sinh hoạt vẫn tràn ra ngoài. Trong khi đó, các máy bơm tại đây đã vận hành 10 năm, công suất bơm không đáp ứng yêu cầu xử lý nước thải hiện tại. Mà nếu đợi Dự án cải thiện môi trường nước thành phố do JICA (Nhật Bản) và Ngân hàng Thế giới tài trợ thì Sở Tài nguyên và Môi trường “liền nhắc” còn rất lâu mới triển khai!
Thực tế cho thấy sự phát triển nóng về dân cư, về du lịch của Đà Nẵng đang bị vướng phải cái áo quá chật - đó là cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng kịp. Phó Trưởng ban quản lý âu thuyền Thọ Quang - nhận định: “Cái tồn tại của âu thuyền hiện nay là vấn đề xử lý ô nhiễm vẫn còn rất thủ công. Đối với một thành phố lớn như Đà Nẵng, âu thuyền Thọ Quang phải được đầu tư trang thiết bị hiện đại, công nghệ xứng tầm là một cảng cá lớn của miền Trung. Mỗi năm lượt tàu về Đà Nẵng đều tăng, những năm trước là 19.000 lượt/chiếc nhưng vừa rồi lên đến 22.000 lượt/chiếc. Từ khi có chủ trương của thành phố gom tất cả thuyền neo đậu về hết âu thuyền khiến nơi đây đã quá tải trở nên quá tải. Chính điều này sẽ càng gây ra hệ lụy dai dẳng về ô nhiễm môi trường mà cứ đi dọn bằng tay, bằng thủ công thì mãi mãi không bao giờ xong!”.
Ông Cát cho biết, mới đây Sở NNPTNT Đà Nẵng phê duyệt đề án nâng cấp mở rộng cảng cá Thọ Quang đáp ứng tiêu chí Cảng cá động lực 1 khu vực miền Trung với mức đầu tư lên đến 217 tỉ đồng. “Tôi hy vọng với sự đầu tư xứng tầm này, âu thuyền Thọ Quang sẽ giải quyết được vấn đề môi trường, thậm chí chúng ta cũng có thể nghĩ đến việc đưa khách du lịch đến tham quan một cảng cá hiện đại, thưởng thức và mua bán sản phẩm thuỷ sản tại đây như nhiều nước đã làm”.
Về những trạm xử lý nước thải của thành phố, các sở ban ngành Đà Nẵng vẫn đang họp để tìm biện pháp giải quyết. Trung tuần tháng 8, nhiều xe xúc lấp những đoạn “kênh nước thải” ở biển - nhưng tất cả chỉ là tạm thời. Đáng lo hơn, nếu tình hình này cứ tiếp diễn, du lịch Đà Nẵng sẽ đối mặt với những hình ảnh xấu, những tiếng xấu đồn xa về một bãi biển đẹp nhưng bốc mùi. Một thành phố được ca ngợi đáng sống, thì nay chính người dân đang chật vật đối mặt với ô nhiễm.
