Sống đời thanh bạch
Chúng tôi đến thăm nhà của ông già Biển Hồ - Quách Trọng Hoan (77 tuổi, xã Biển Hồ, Tp Pleiku, Gia Lai) vào một chiều mưa nặng hạt. Không khó lắm để tìm đến căn nhà nhỏ của người đàn ông dành hơn một phần tư đời người làm cái nghề trần gian có một. Dưới màn mưa, căn nhà của ông nằm nép mình sau những khóm trúc thẳng tắp trông thơ mộng như trong bộ phim võ hiệp.
Vừa bước vào đến cổng, hình ảnh đầu tiên hiện lên trước mắt chúng tôi là một ông già với râu tóc bạc phơ đang ngồi đốt vàng mã. Nghe thấy tiếng người lạ, ông Hoan giật mình ngẩng mặt lên chào. Dẫn khách vào nhà, ông vội vàng chạy xuống bếp lúi húi nhóm lửa nấu nước và để chúng tôi tự do tham quan.
Trong căn nhà lụp xụp, nơi trang trọng nhất ông giành ra để làm gian thờ. Nơi đây được ông đặt 1 bức tượng phật, một tấm ảnh Bác Hồ và 4 câu thơ do ông sáng tác: “Tâm đi theo Phật, hồn theo Bác/ Xa lánh công danh lánh nợ tình/ Hết giặc lui về làm việc thiện/ Sống đời thanh bạch thác oai linh”.
Bên chén nước trà nghi ngút khói, ông Hoan nhớ lại cuộc đời mình. Như bao đứa trẻ khác ở làng Liêm Trung (xã Xích Thổ, huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình), ông Hoan sinh ra và lớn lên trong một gia đình nghèo khổ. Năm lên 9, ông đang chăn trâu bên bờ con sông Hoàng Long, cùng lúc này chuyến đò chở lúa ngang sông bất ngờ bị đắm. Chẳng do dự, ông liền nhảy ùm xuống nước rồi cứu được hai mạng người đang chơi vơi giữa dòng nước lớn. Cũng bắt đầu từ đó, ông Hoan nổi tiếng về lòng dũng cảm và khả năng bơi lội.
Thời gian cứ thế trôi qua, cậu bé Hoan ngày nào cũng dần lớn lên bên sông Hoàng Long êm đềm chảy. Năm 1965, như bao trai làng khác đi theo tiếng gọi của Tổ quốc, Hoan lên đường chiến đấu. Sau thời gian huấn luyện, Hoan theo đơn vị lên vùng Tà Khống (Lào) đóng quân.
Đến năm 1968, trên đường tiến quân về Tp Pleiku, đơn vị của ông Hoan trúng phục kích của địch. Ông bị thương nặng và được 2 bộ đội địa phương cõng lên vai rút chạy. Khi đi đến bức tượng phật ở Biển Hồ, ông đề nghị đồng đội thả mình xuống. Ông Hoan quỳ trước tượng phật rồi thề, nếu còn sống trở về sau ngày đất nước thống nhất, ông sẽ quay về Biển Hồ làm việc thiện.
Sau đó ông Hoan ngất đi, đến khi tỉnh dậy đã thấy mình đang được chữa trị trong một Bệnh xá Quân y. Lúc bấy giờ tình hình chiến sự cực kì cam go nên ông Hoan được chuyển ra miền Bắc điều trị. Khi bình phục, ông được cử đi học tại trường Đoàn của tỉnh Hà Nam Ninh, rồi đi học Đại học Kinh tế kế hoạch.
Khi ông Hoan ra trường cũng là lúc chiến tranh kết thúc, ông trở về quê lấy vợ. Nhớ lời thề ngày nào, năm 1978 ông Hoan dẫn gia đình vào mảnh đất Gia Lai làm kinh tế mới. Lúc này, ông được giao nhiệm vụ làm cán bộ định canh, định cư ở các bản làng. Cũng từ đây ông bắt đầu một nhiệm vụ mới đầy cam go, thử thách...
Núi ông Hoan
Công cuộc xây dựng đất nước sau ngày giải phóng lúc bấy giờ đang rất khó khăn. Những tưởng cuộc sống cứ thế êm đềm trôi qua, nhưng rồi những thế lực thù địch, đặc biệt là tổ chức phản động Fulro luôn tìm cách kích động đồng bào dân tộc thiểu số.
Với bản chất của người lính cụ Hồ, ông Hoan xung phong vào các huyện Ia Grai và Chư Pah tham gia chống Fulro cùng lực lượng công an. Ông đóng giả người dân, lên ngọn núi ở làng Bàng (xã Ia Mơ Nông, huyện Chư Pah) khai khẩn nương rẫy. Để tìm ra tung tích kẻ cầm đầu tổ chức phản động, ông Hoan luôn tìm cách tiếp cận với người dân bản địa. Khi thì thăm hỏi những gia đình có người đau ốm, khi thì tổ chức uống rượu chung vui với người đồng bào.
Thế rồi, sau một thời gian ngắn, ông cùng lực lượng chức năng xác định “trung tá Fulro” Rơ Châm Loăk là kẻ cầm đầu bọn Fulro ở Tây Nguyên. Sau đó, nhờ uy tín với dân làng, ông Hoan đã thuyết phục vợ của Loăk cùng tham gia bắt giữ chồng mình.
Dần dần các thành viên Fulro ở Tây Nguyên cũng ra đầu thú xin khoan hồng. Sau đó, Loăk phải đi học tập cải tạo 3 tháng. Giờ đây, “trung tá Fulro” Loăk ngày nào đã quay về với con đường sáng và trở thành một tỷ phú từ canh tác cà phê.
Nhờ chiến công này, người dân làng Bàng tin yêu và ông ngày càng có uy tín trong lòng bà con. Dân làng cũng đặt tên ngọn núi nơi ông Hoan từng làm nương rẫy để truy lùng Fulro là núi Chư Hoan, theo tiếng Jarai có nghĩa là Núi ông Hoan. Hoàn thành nhiệm vụ được giao, ông Hoan trở về tiếp tục làm cán bộ định canh định cư.
Ngày tháng cứ thế trôi đi, trong lòng ông Hoan vẫn canh cánh lời thề trước tượng phật năm nào. Vậy rồi ông viết đơn xin nghỉ việc, từ giã vợ con nơi phố phường, ông Hoan một mình lên Biển Hồ dựng chòi “ở ẩn”.
"Ai cần, gọi tôi"
Thời gian đầu, ông Hoan phải mượn đất của người khác, dựng một chòi nhỏ để có chỗ chui ra chui vào. Đến năm 1991, khi mua được mảnh đất ở mép Biển Hồ, ông mới có một ngôi nhà thật sự. Dù cho vợ con đã cố gắng nài nỉ thế nào ông cũng không trở về phố phường, bên gia đình đầm ấm. Ngày lại ngày, ông Hoan lặng lẽ thu gom rác và xác các động vật chết, trôi nổi trên mặt hồ để bảo vệ nguồn nước sinh hoạt cho người dân và cứu người gặp nạn.
Dù Biển Hồ có diện tích mặt nước 250ha nhưng ông thuộc như trong lòng bàn tay nơi nào nước sâu, chỗ nào vực thẳm, đá nhọn. Để thuận lợi cho việc cứu người, ông Hoan ghi số điện thoại của mình kèm dòng chữ “ Ai cần, gọi tôi” lên cánh cửa nhà. Khi nhận được tin có người tìm cách quyên sinh hay tai nạn đuối nước ở Biển Hồ là ông tức tốc chạy bộ hoặc chèo thuyền đến cứu.
Đến nay, ông đã cứu sống 7 người không may bị đuối nước, vớt gần 84 thi thể người xấu số chết đuối. Ông được bà con nơi đây quý mến và gọi ông bằng cái tên thân mật Ơi IaNuêng, theo tiếng Jrai nghĩa là Ông già Biển Hồ.
Nhấp ngụm nước trà, ông Hoan tâm sự: “Ông cứu người để làm việc thiện theo đúng như lời thề ngày trước chứ cũng chẳng mong được đền đáp gì cả. Những người được ông cứu sống, có người quay lại cảm ơn nhưng cũng có người đi mãi chẳng bao giờ quay lại. Ông xem đó là chuyện bình thường, đã làm việc thiện là không cần báo đáp.”
Ông Hoan dừng lại một lát rồi kể tiếp, cách đây hơn 10 năm, vụ đắm thuyền trên Biển Hồ làm chết 7 em học sinh đang học lớp 11 khiến ông day dứt nhất. Ngày hôm ấy có lũ trẻ đến Biển Hồ đi dã ngoại, chúng thuê 1 chiếc xuồng để chèo ra giữa hồ tham quan. Khi biết chúng có ý định chèo xuống ra hồ, ông Hoan tìm cách ngăn cản. Nhưng mọi cố gắng của ông Hoan như bắt nhái bỏ đĩa, không xuống được ngả này, những đứa trẻ lại tìm ra ngả khác để đi.
Những tưởng lũ trẻ đã lên bờ quay về, ông Hoan cũng quay về nhà vì có việc bận. Nhưng chỉ khoảng 30 phút sau ông nghe tiếng kêu cứu nên chạy vội ra thì chiếc xuồng và lũ trẻ đã chìm nghỉm. Ông Hoan quặn lòng khi lặn tìm thi thể từng đứa trẻ. Sau khi đã vớt được các cháu lên bờ, ông Hoan thấy lòng mình day dứt không yên.
Sau một đêm thức trắng, ông quyết định xây đền Vạn Linh ở góc vườn dưới bóng cây đa cổ thụ sát Biển Hồ để làm nơi thờ cúng cho những đứa tre tử nạn sau vụ chìm xuồng được siêu thoát.
“Bây giờ ông đã già rồi, sức không còn khỏe như thanh niên để lặn, để bơi cứu, vớt người bị nạn nữa. Bây giờ ông chỉ ngày ngày tụng kinh niệm phật, mong rằng mọi người đừng suy nghĩ tiêu cực mà tìm cách quyên sinh” - ông chia sẻ.
Hiện tại, các con ông giờ đã yên bề gia thất, thành đạt và ngỏ ý mời ông về ở cùng để con cháu phụng dưỡng nhưng ông từ chối và bảo chỉ muốn sống thanh thản một mình trong căn nhà nhỏ bên Biển Hồ thơ mộng.
