Chạy theo lợi nhuận, quên công ích
Dự án Khu đô thị mới Cửa Tiền phường Vinh Tân (thành phố Vinh), có quy mô 22,15ha, theo thiết kế là một đô thị hiện đại với các tổ hợp gồm: Các khu nhà cao tầng (từ 3-18 tầng), Khu nhà liền kề, Khu biệt thự, Nhà ở gắn với dịch vụ thương mại và các khu thể dục thể thao, Khu nhà trẻ mầm non, vườn hoa, cây xanh, Khu vui chơi giải trí phục vụ dân sinh, nghỉ ngơi và du lịch…
Dự án đã được khởi công cách đây vài năm. Tuy nhiên, tại thời điểm đoàn giám sát của HĐND tỉnh Nghệ An về làm việc (tháng 9.2017), thì chủ đầu tư (Cty Danatol) đang lo tập trung xây dựng hạ tầng khu nhà ở thấp tầng nhưng “chậm xây dựng các công trình công cộng, dịch vụ kèm theo quy hoạch chi tiết được duyệt, ảnh hưởng đến đời sống nhân dân, trật tự xã hội tại khu vực”.
Cũng tại phường Vinh Tân, vào năm 2009, dự án Khu chung cư và biệt thự ven hồ Vinh Tân (chủ đầu tư là Tổng Cty Đầu tư và Phát triển nhà Hà Nội - HANDICO) được khởi công, với quy mô “khủng”: Tổng vốn đầu tư 1.424 tỉ đồng, diện tích đất 77,8ha, 1.501 căn hộ, trong đó có 611 căn hộ chung cư cao tầng, 425 căn hộ tái định cư, 598 nhà liền kề và gần 300 căn biệt thự nhà vườn; đáp ứng nhu cầu nhà ở cho 10.000 người dân. Chủ đầu tư cho biết sẽ xây dựng các công trình hạ tầng xã hội như trường học, nhà trẻ, trạm y tế, bưu điện, hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, đồng thời cải tạo môi trường khu vực, biến khu đầm lầy thành một khu đô thị mới hiện đại, khang trang. Tuy nhiên, sau gần chục năm xây dựng, kết quả giám sát cho thấy, chủ đầu tư đang tập trung xây dựng các hạng mục để bán thu hồi vốn, còn các công trình phúc lợi công cộng thì… chậm trễ.
Thực trạng nói trên còn có ở nhiều dự án khác như dự án chung cư Lộc Châu, dự án Golf biển Cửa Lò (cùng ở thị xã Cửa Lò)…
Một số chủ đầu tư còn thực hiện “chiêu” điều chỉnh quy hoạch làm tăng mật độ xây dựng, tăng tầng, tăng diện tích nhà liền kề, biệt thự (quy hoạch chia lô), giảm diện tích cây xanh, công cộng… Cơ quan chức năng đã “điểm danh” một số dự án như dự án Tổ hợp khách sạn, Siêu thị kinh doanh dược thiết bị y tế và nhà ở tại xã Nghi Phú của Cty TNHH Minh Khang; dự án Khu nhà ở tổng hợp Vinhland tại Nghi Kim, thành phố Vinh,…
“Khi trình dự án, chủ đầu tư bao giờ cũng “vẽ” ra một mô hình đô thị, chung cư hiện đại, đáp ứng các tiêu chí về công trình công cộng, phúc lợi… Nhưng khi xin được dự án rồi, họ tìm cách kéo dài thời gian thi công các công trình công cộng, hoặc xin điều chỉnh để “bớt xén”… Chỉ có người mua nhà là chịu thiệt, mà không biết kêu vào đâu”, một đại biểu HĐND tỉnh Nghệ An, chia sẻ.
Nhếch nhác, xuống cấp
Một số hộ tại khu chung cư Glory Place của Cty Vinhland tại phường Trường Thi (thành phố Vinh) phản ánh, sau khi đưa vào sử dụng một thời gian thì thang máy hỏng, gạch lát nền, cửa sổ bong tróc, hỏng hóc… làm cư dân ở đây khốn khổ, bất an. Đoàn giám sát cũng ghi nhận tại chung cư Mường Thanh Diễn Châu, vách tầng hầm có hiện tượng rò rỉ nước, một vài vị trí cầu thang bộ bong tróc lớp da trát, tường sàn tầng 14, một số vị trí có hiện tượng rấm, gạch lát hành lang nhiều vị trí bị bong rộp; các dự án nhà ở xã hội ở phường Lê Lợi, chung cư Tân Phúc tại phường Vinh Tân, khu chung cư Nam Nguyễn Sỹ Sách, chung cư CT1-A tại phường Quang Trung, khu chung cư Lộc Châu tại Cửa Lò... có một số bộ phận xuống cấp, hư hỏng như sơn tường trần một số vị trí bị rêu mốc, bong rộp, phần hạ tầng xung quanh công trình như nền gạch lát sân, vỉa hè, tấm đan mương thoát nước có hiện tượng nứt vỡ, lún sụt…
Khi người dân phản ánh, một số chủ đầu tư có đến xem xét, sửa chữa, nhưng sau một thời gian, những trục trặc, hư hỏng lại xuất hiện. Khi phóng viên trao đổi với một chủ đầu tư về hiện tượng nước tràn vào phòng chung cư khi có mưa lớn, vị này hồn nhiên: “Mưa lớn nước tạt vào thì không thể tránh được”, và cho biết thêm: Vì chung cư rẻ tiền nên chất lượng… chỉ có thế thôi. Nhiều hộ dân, sau khi mua nhà chung cư, than thở: “Tôi đã vỡ mộng về một căn nhà hiện đại, tiện nghi”.
Các chung cư, được kỳ vọng sẽ tạo ra bộ mặt mới, hiện đại cho kiến trúc đô thị. Tuy nhiên, nhiều chung cư, đặc biệt là nhà ở xã hội, chất lượng một số hạng mục phụ trợ, hạ tầng, kiến trúc mỹ quan, vệ sinh môi trường của một số công trình chưa đảm bảo; một số công trình hoàn thành mới đưa vào sử dụng một thời gian ngắn đã có biểu hiện xuống cấp.
Lỗ hổng quản lý
Các dự án chung cư, đất đô thị, thường là con gà đẻ trứng vàng, đem lại siêu lợi nhuận cho các chủ đầu tư. Tuy nhiên, bên cạnh những chủ đầu tư thực hiện đúng các quy định về nghĩa vụ tài chính, thì nhiều chủ đầu tư trở thành những con nợ khó đòi của cơ quan chức năng, với số tiền lên lới hàng nghìn tỉ đồng. Theo Cục Thuế tỉnh Nghệ An, hiện có 21 dự án nợ tiền sử dụng đất, với số tiền hơn 406 tỉ đồng, trong đó có 9 dự án nợ và chậm nộp tiền sử dụng đất lớn, dây dưa kéo dài nhiều năm, mặc dù đã bị cưỡng chế.
Các dự án nợ lớn được “điểm danh”: Khu đô thị Thương mại, dịch vụ tổng hợp xã Diễn Kỷ (huyện Diễn Châu) do Cty Cổ phần xây dựng, dịch vụ và hợp tác lao động làm chủ đầu tư (hơn 80 tỉ đồng); khu nhà ở tại phường Quỳnh Thiện (thị xã Hoàng Mai) do Cty Kỹ nghệ Đại Bách Khoa làm chủ đầu tư (gần 58 tỉ đồng); tổ hợp Trung tâm thương mại, chung cư cao cấp và phố thương mại tại phường Hưng Bình (TP. Vinh) do Chi nhánh Cty CP Đông Á làm chủ đầu tư (gần 26,5 tỉ đồng); dự án BMC Vinh Plaza tại phường Quán Bàu (TP.Vinh) do Cty TNHH MTV vật liệu xây dựng và xây lắp Thương mại BMC làm chủ đầu tư (gần 40 tỉ đồng)… Theo bà Cao Thị Hiền - Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Nghệ An - điều đáng nói là một số chủ đầu tư có dự án dở dang, chậm tiến độ hoặc đang nợ nghĩa vụ tài chính nhưng vẫn tiếp tục được chấp thuận đầu tư các dự án mới.
Có đến 24 dự án chưa có quyết định giao đất, tổng diện tích 457,3ha, có những dự án lên tới 400.000m2. Tuy nhiên, các chủ đầu tư vẫn ồ ạt xây dựng, các biện pháp xử lý hầu như không có hiệu quả, có hiện tượng buông lỏng quản lý. Theo HĐND tỉnh Nghệ An, “công tác thanh tra, kiểm tra mặc dù đã được quan tâm nhưng chưa thường xuyên, quyết liệt, hiệu quả chưa cao; việc phát hiện và xử lý sau thanh tra, kiểm tra còn hạn chế”.
Kết quả giám sát cho thấy, nhiều chủ đầu tư có xu hướng “ôm” đất, sau khi xin được dự án không triển khai, hoặc triển khai dây dưa, chậm trễ. Có đến 100/166 (60%) dự án chậm tiến độ hoặc không triển khai thực hiện, gây lãng phí tài nguyên đất, ảnh hưởng mỹ quan đô thị, xáo trộn đến đời sống của dân. Một số dự án đầu tư có diện tích nhỏ, hầu hết là nhà ở thấp tầng, hoặc chung cư độc lập; một số dự án xen trong khu dân cư gây áp lực rất lớn đến hệ thống hạ tầng (trường học, trạm y tế, khu vui chơi, thể dục thể thao, cây xanh...). Tuy nhiên khi được hỏi, đại diện cơ quan chức năng tỉnh Nghệ An đều khẳng định: Tất cả đều đúng quy hoạch, không có vấn đề gì, không có chuyện xé nát quy hoạch, lợi ích nhóm (?).
Nghệ An hiện có 59 nhà chung cư được xây mới từ năm 2000 đến nay với 6.057 căn hộ của 37 dự án kinh doanh bất động sản đã đưa vào sử dụng. Các dự án nhà ở - chung cư cao tầng hình thành (đã và đang xây dựng) với khoảng 45.000 nhà ở biệt thự, liền kề và căn hộ chung cư cao tầng, với phân khúc diện tích căn hộ chung cư từ 50m2 - 65m2, giá bán từ 500 - 700 triệu đồng/căn. Tuy nhiên, có 69/166 dự án chậm tiến độ, 31/166 dự án có kế hoạch thu hồi. Theo khảo sát, đã có hiện tượng cung vượt quá xa cầu.
Kết quả giám sát cho thấy, nhiều chủ đầu tư có xu hướng “ôm” đất, sau khi xin được dự án không triển khai, hoặc triển khai dây dưa, chậm trễ. Có đến 100/166 (60%) dự án chậm tiến độ hoặc không triển khai thực hiện, gây lãng phí tài nguyên đất, ảnh hưởng mỹ quan đô thị, xáo trộn đến đời sống của dân.
