Đặt viên đá xây dựng Khu tưởng niệm Nghĩa sĩ Hoàng Sa: Đi trên hải trình bốn thế kỷ

Chuyến đi tiếp bước hải trình bốn thế kỷ, khởi từ đội thủy quân được chúa Nguyễn Hoàng phái ra Hoàng Sa đặt bia chủ quyền, cũng là hải trình ngư dân Việt không một ngày vắng bóng đi về khai thác hải sản…

Hơi thở Hoàng Sa

Hoàng Sa trong tâm tưởng mỗi người Việt là vùng biển đảo tươi đẹp, trầm luân qua từng trang sử bi hùng, qua từng mẩu ký ức mờ xa của các nhân chứng từng sống, làm việc tại đảo trước năm 1974. Bởi vậy khi có mặt trên vùng biển Hoàng Sa những ngày tháng 5.2014, và dù quần đảo Hoàng Sa còn mịt mờ trong khói sóng mênh mông và bị “chặn ngang” bởi dàn khoan Hải Dương 981 của Trung Quốc như một con quái vật trước mặt, chúng tôi vẫn cảm thấy chưa bao giờ Hoàng Sa lại gần gũi đến thế. Gần đến mức như có thể sờ nắn được, có thể nghe thấy từng hơi thở trầm uất, ngắt quãng và cả những giọt nước mắt gặp lại người thân lâu ngày xa cách…

Chúng tôi như nếm được vị mặn của biển, mùi hương của gió và tiếng rì rầm sóng Hoàng Sa vỗ mạn tàu. Sau những giờ quần nhau với tàu Trung Quốc, chúng tôi ai cũng rã rời. Nhưng đêm đến, khi neo tàu giữa biển, trăng sao Hoàng Sa yên bình, đẹp, thi vị đến lạ lùng. Tình cảm ngưỡng vọng, thương nhớ Hoàng Sa khắc khoải bao năm phút chốc trào dâng. Làm sao có thể cầm lòng được khi ở đáy sâu hơn ngàn mét nước dưới thân tàu là cả nghĩa địa của bao lớp tiền nhân đã ngã xuống vì chủ quyền biển đảo thiêng liêng của đất nước?

Làm sao không đau đớn khi ngoài lớp lớp những hùng binh của Đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải từ các triều đại phong kiến, còn trùng trùng mộ phần của ngư phủ miền Trung những ngày rất gần? Và chúng tôi, ai cũng có cảm giác lạnh dọc sống lưng khi những chuyện kể từ những trang sách sử, trong các lễ hội khao lề thế lính Hoàng Sa ở đảo Lý Sơn… một lần nữa hiện về sống động đến mức tưởng chừng như đang nghe, đang đụng chạm… qua những cơn gió lạnh, khắc khoải chạy vuốt thân tàu.

Hơn một tuần trên vùng biển nóng Hoàng Sa, chúng tôi có dịp sang thăm nhiều tàu cảnh sát biển Việt Nam. Chứng kiến được khả năng tinh nhuệ các chiến sỹ trẻ khi tác chiến, một tinh thần quyết liệt vì chính nghĩa, vì dân tộc, chúng tôi cảm thấy yên lòng. Những con tàu thực thi pháp luật của Việt Nam không chỉ có máy lớn, đảm bảo tốc độc cao, sự cơ động hữu hiệu mà còn được trang bị nhiều phương tiện hiện đại. 

Giữa đêm đen trên biển, chúng tôi có thể thấy rõ tàu địch. Các chiến sỹ không chỉ đếm được số tàu, định vị chính xác vị trí đối phương, mà còn có thể đo được kích thước, hướng di chuyển, tốc độ… của tàu địch, đoán định được mưu đồ. Chúng tôi thật sự tin tưởng vào khả năng phòng vệ lãnh hải của đất nước. 

Nhưng rồi, khi chứng kiến những con tàu cá mong manh thô sơ của ngư dân miền Trung thẳng tiến vào vòng vây nóng bỏng của hàng trăm tàu Trung Quốc, chúng tôi mới hiểu thế nào là sức mạnh của chính nghĩa.

Không còn “quá giang” nỗi phẫn uất

Những ngày này, tin tức về tàu cá Trung Quốc tấn công tàu cá Việt Nam ở khắp các vùng biển chủ quyền của Việt Nam liên tục cấp báo về đất liền. Gần nhất, ngày 3.1.2016, bốn tàu đánh cá thuộc đội tàu khu phố 5 thị trấn Cửa Việt (QT90709-TS, QT90019-TS, QT 91019- TS và QT91379-TS) gồm 32 thuyền viên đang hành nghề lưới rê đáy tại toạ độ 17 độ 30N -107 độ 20 E - thuộc hải phận Việt Nam, cách đảo Cồn Cỏ, huyện Cồn Cỏ, Quảng Trị khoảng 20 hải lý - thì 10 tàu cá của ngư dân Trung Quốc kéo đến gây rối và phá hoại.

Tàu cá Việt Nam (bên trái) bị tàu cá Trung Quốc uy hiếp tại vùng biển Hoàng Sa, tháng 5.2014. Ảnh: H.V.M

Bất chấp ngư dân Việt Nam đã ra hiệu đang thả lưới đánh bắt cá, một tàu Trung Quốc cùng 9 tàu khác hộ vệ đã thả neo kéo rê, cắt qua vùng nước các ngư dân đang thả lưới, phá hoại hoàn toàn 12 cheo lưới, gây thiệt hại gần 100 triệu đồng. Nhận được tin báo của ngư dân, Bộ chỉ huy BĐBP tỉnh Quảng Trị đã báo cáo lên Bộ Tư lệnh Biên phòng; đồng thời trao đổi tình hình với lực lượng Hải Quân vùng 3, Hải đội Cảnh sát biển 202 để có biện pháp xử lý; hướng dẫn các ngư dân bảo vệ tính mạng, tài sản. Đến 18 giờ 30 ngày 4.1, tàu Cảnh sát biển Việt Nam đến hiện trường thì các tàu ngư dân của Trung Quốc bỏ chạy. Tang vật để lại là chiếc neo phá hại đã bị đứt và vướng vào lưới của ngư dân Việt Nam.

Liên tục nhiều năm qua, thông tin tàu Trung Quốc đâm chìm tàu của ngư dân Việt Nam, cướp hải sản, phá ngư lưới cụ xuất hiện đều đặn trên các phương tiện thông tin đại chúng. Nhưng phải đến khi được đi trên hải trình của ngư dân, có mặt trên vùng biển Hoàng Sa, vào cuộc đối đầu với các loại tàu tác chiến cũng như dân sự của Trung Quốc hung hăng lấn biển, tấn công tàu Việt Nam, những nhà báo chúng tôi mới không còn phải “quá giang” qua lời kể đầy phẫn uất, đau đớn của ngư dân gặp nạn, mà chúng tôi cảm nhận tất cả cảm xúc bạo liệt đó một cách trực tiếp.

Chúng tôi vẫn còn nhớ như in một buổi sáng trên vùng biển Hoàng Sa, vừa chạy lên bong tàu sau khi nghe báo động thì chứng kiến cảnh 4 con hải cảnh của Trung Quốc đang vây hãm, phun vòi rồng và đâm húc tàu kiểm ngư 7752 của Việt Nam đang làm nhiệm vụ. Bốn vòi rồng của tàu Trung Quốc cùng lúc tấn công khiến tàu kiểm ngư 7752 lúc này chỉ còn là cái bóng mờ mịt giữa trận “mưa đá”. 

Chúng tôi dồn cả ra mạn tàu, ai nấy ruột gan như có lửa đốt. “Kéo dài chắc chìm mất thôi!” – ai đó buột miệng. Không kiềm chế được uất ức, chúng tôi đấm mạnh tay vào thành tàu. Các kiểm kiểm ngư viên đứng cạnh vội ôm giằng lấy chúng tôi kéo vào trong. Chúng tôi nhìn nhau, rưng nước mắt… “Thoát rồi!” – bên ngoài bỗng nhiều người cùng hét lên. Chúng tôi vọt ra, chứng kiến tàu kiểm ngư 7752 đã phá được vòng vây. 

Bốn con hải cảnh Trung Quốc vẫn hung hăng bám đuổi một lúc mới quay đầu về phía dàn khoan HD981. Và cùng thời điểm tàu kiểm ngư 7752 bị tấn công, ở các điểm khác, hàng chục tàu kiểm ngư, cảnh sát biển của Việt Nam cũng bị tàu Trung Quốc vây hãm, xịt vòi rồng, đâm húc…

Vinh dự kế tục…

Những ngày có mặt trên vùng biển Hoàng Sa, chúng tôi đã chứng kiến và nghe kể về hàng trăm cuộc đối đầu kiểu chiến tranh du kích cùng những cảm xúc uất nghẹn như vậy từ những người thực hiện nhiệm vụ chấp pháp bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của Việt Nam. Đã có rất nhiều tàu kiểm ngư và cảnh sát biển bị tàu Trung Quốc đâm húc hư hại, có nhiều người bị thương và thoát chết trong gang tấc, nhưng chúng tôi vẫn ngoan cường bám sát giàn khoan HD 981, kiên trì tuyên truyền, yêu cầu phía Trung Quốc rút gian khoan khỏi vùng biển Việt Nam.

Tàu HP 926 bị tàu You Lian 9 đâm sập mạn trái trưa 23.5.2014 Ảnh: Đặng Trung Kiên

Chúng tôi không thể nào quên được trưa 23.5.2014, sau nhiều giờ quần thảo giữa khơi, tàu kiểm ngư HP 926 của chúng tôi bị tàu You Lian 9 của Trung Quốc đâm thẳng vào mạn trái làm sập mạn và chao đảo, nước từ những lỗ thủng cuồn cuộn trào lên. Sau cú đâm, quái vật You Lian còn đuổi thêm một đoạn nữa, rồi khựng lại như con trâu chưa hả cơn hăng tiết. 

Chiều hôm đó, anh Kha – cán bộ kiểm ngư - nói nhỏ: "Có nhiều người bị sốc. Anh em đã gắn bó lâu năm với tàu, nhìn mạn tàu bị xé toạc, làm sao không xót được". Nghe vậy thuyền trưởng Nguyễn Cao Duy nói với mọi người: "Anh em mình đã xác định nguy hiểm có thể đến bất cứ lúc nào. Mình phải đổ máu một tí thì bà con, làng xóm mình mới sống yên được chứ". Đứng trước hiểm nguy, chúng tôi chợt nhớ trước giờ xuất phát, nhiều anh em đang làm nhà, chuẩn bị cưới vợ, có người vợ sắp sinh, hoặc bố mẹ hấp hối trên giường bệnh... Chỉ huy đơn vị cho phép lựa chọn, nhưng tất cả đều gác lại niềm riêng vì Tổ quốc. 

Chúng tôi đem vấn đề này trao đổi với ông Phan Đình Cát – phụ trách lực lượng Kiểm ngư Vùng 4, ông Cát chỉ ngắn gọn và chắc chắn: “Tất cả anh em đều sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì chủ quyền Tổ quốc, không một chút do dự". Đúng là không ai do dự, chỉ có sự phẫn uất trước sự ngang ngược của tàu Trung Quốc.

Và không chỉ kiên cường, những cháu con của Đội hùng binh Hoàng Sa kiêm quản Trường Sa hôm nay còn rất đỗi tự hào được bảo vệ Hoàng Sa. Như ông Phan Đình Cát đã nói: “Đây là một vinh dự lớn, vinh dự được kế tục sự nghiệp giữ gìn biển, đảo của cha ông ta”. Tôi và những phóng viên khác cũng đã may mắn có được vinh dự đi trên hải trình này, hải trình dài bốn thế kỷ của dân tộc và sẽ còn tiếp nối, bởi Hoàng Sa luôn luôn, mãi mãi là của Việt Nam.