“Tàu lắc quá, tôi không đi được”
2 năm nay, ở cảng cá Cà Ná (huyện Thuận Nam) tồn tại một cảnh tượng đối lập: Một bên là lượt lượt tàu cá ra vào cảng và một bên là con tàu vỏ thép to đùng nằm “án binh bất động”. Con tàu này trị giá 16 tỉ đồng (công suất 830 mã lực, dài 28m, rộng 8,2m), do Công ty TNHH MTV Đóng tàu Cam Ranh đóng theo thiết kế mẫu DV-02 của Bộ NNPTNT, hạ thủy vào ngày 24.12.2015.
Vừa leo lên một tàu vỏ gỗ đậu gần đấy để ghi hình con tàu vỏ thép của ngư dân Thắng, tôi nghe một ngư dân luống tuổi lè lưỡi: “Tàu thế mà bảo sao không lắc”. Tàu “sinh ra” để thu mua hải sản, sinh kế, nhưng giờ thành… chỗ nghỉ trưa cho các ngư dân khác sau chuyến biển. Ông Thắng bảo đó không phải là con tàu mà ông mơ ước, dù ông là người chọn mẫu. “Lúc chọn mẫu, tôi cứ đinh ninh đáy con tàu bằng nên mới đồng ý đóng. Không ngờ, tàu đóng xong, nhìn nửa trên thấy bầu tròn, nhưng đáy tàu lại có hình chữ V nhọn hoắt như vậy” - ông Thắng nói.
Thực cảnh nằm bờ cũng bắt đầu từ chữ V ấy. Đi được 4 chuyến, ông Thắng thất thần, không dám đi nữa vì sợ tàu lật úp giữa biển. Ông cũng sợ con tàu của mình gây tai họa cho tàu khác khi cập vào thu mua hải sản: “Lúc cập, tàu cá của ngư dân cũng chao đảo khủng khiếp.
Tàu mình như muốn “xáng” vào tàu người ta. Không lẽ lúc nào tôi cũng phải tìm chỗ gần đảo, núp ở đó rồi người ta chạy vào bán? Như thế thì ai dám bán cho tôi nữa. Cơ quan chức năng còn bảo tôi không được đi ngang sóng, trong khi đó là đường ngắn nhất đến tàu bạn hàng. Tôi chạy bằng cách nào? Không lẽ chạy tuốt lên trên, rồi vòng qua, chi phí nào chịu nổi? Sao kỳ quặc vậy?”.
Chủ tàu phản ánh, bao nhiêu cuộc họp hành, kết luận của các cơ quan, ban ngành diễn ra nhưng đến nay, số phận con tàu vẫn “nằm trên hai đường ray”. Tàu nằm bờ, ông Thắng bỏ tiền túi ra bảo dưỡng, thuê người trông, trong khi hằng ngày ông vẫn phải đi tàu gỗ thu mua hải sản để kiếm sống qua ngày. Không còn tiền túi “nuôi tàu”, 2 căn nhà trị giá gần 2 tỉ đồng của gia đình ông theo đó “đội nón” ra đi. Cả đại gia đình, gồm anh em, con cái phải ở chung một ngôi nhà chật ních trong một con hẻm ở đường Hải Thượng Lãn Ông, TP.Phan Rang - Tháp Chàm.
“Hai tháng nay, không còn tiền mua dầu nhớt nữa, tôi bỏ luôn cho tàu nằm đó, cũng không vệ sinh gì nữa. Ngân hàng bảo tôi đi vài chuyến rồi cho vay vốn lưu động thu mua hải sản nhưng tôi đi rồi cũng không thấy cho vay” - ông Thắng mệt mỏi.
Cơ quan chức năng nói gì?
Dẫn chúng tôi xuống hầm máy tối om, ông Thắng bảo, máy chính thì ổn nhưng chiếc máy này được thay cho chiếc máy “nổ lên rồi tắt lịm” lúc hạ thủy tàu. Giờ máy nổ rồi, nhưng cái máy phát điện lại sinh chứng. Khởi động máy lên là tiếng nổ “ạch ạch” cách quãng rất dữ, sau đó là bao nhiêu cái cầu dao lóe sáng, cháy sém. Thất kinh, ông Thắng luôn sợ mỗi khi khởi động máy.
Xử lý trên văn bản không xong chuyện, ông Thắng phản ánh “tàu lắc”, các đơn vị liên quan gồm Đăng kiểm, Chi cục Thủy sản… cùng chủ tàu đi thực tế ra biển. Kết quả, các đơn vị liên quan cùng kết luận tàu không lắc như phản ánh và lắc trong chu kỳ cho phép. “Lúc đó tôi không hiểu nội dung nên họ bảo ký thì tôi ký chứ tôi không đồng tình với kết quả đó” - ông Thắng nói.
Chúng tôi mang các thắc mắc của ông Thắng đến gặp ông Đặng Văn Tín - Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Ninh Thuận. Ông Tín nói, trách nhiệm của ông là tiếp thu ý kiến các bên và báo cáo chính quyền chỉ đạo xử lý chứ không có quyền hành gì.
Ông Tín nêu 3 nguyên nhân dẫn đến tàu vỏ thép của ông Thắng “nằm bờ”: Một là, gia đình không có vốn lưu động thu mua hải sản. Hai là, chủ tàu không biết vận hành tàu. Và cuối cùng là chủ tàu không tìm được bạn hàng.
“Lúc kết luận tàu không lắc, các anh có đọc biên bản cho ông Thắng nghe không?”, chúng tôi đặt câu hỏi. “Có hết, thậm chí tôi còn hỏi lại là có thắc mắc gì nữa không”. “Vậy, anh có biết ông Thắng ít học, khi đọc không hiểu nội dung biên bản không?”, “Cái này không đúng”. Ông Tín cũng không quan tâm đến chuyện ông Thắng bán nhà để có chi phí “chăm” tàu vỏ thép nằm bờ mà chúng tôi đề cập. “Đó là quan hệ dân sự” - ông Tín nói. Theo ông Tín, việc “máy phát điện khi hoạt động khiến nhiều thiết bị điện bị cháy” là do “đăng kiểm giám sát ngoài đó”, chứ ông không biết.
GĐ Sở NNPTNT tỉnh Ninh Thuận Trịnh Minh Hoàng phủ nhận con tàu của ông Thắng không đảm bảo chất lượng. Ông Hoàng nói: “Ngoài Trung ương đã vào kiểm tra về thiết kế rồi. Con tàu không có vấn đề gì đâu”. “Vậy, vì sao chủ tàu không đi biển?”, chúng tôi đặt câu hỏi. “Ổng (ông Thắng - PV) cứ lấy lý do không đủ người đi, rồi điều kiện gia đình không có để không đi biển. Hiện nay, ổng cứ lấy lý do như vậy nên các ngành liên quan đã họp, đề xuất tìm một đơn vị, hộ nào đó nhượng lại cho họ đi”.
Trong khi đó, ông Thắng khẳng định, ông vẫn có bạn đi biển bình thường. Minh chứng là con tàu vỏ gỗ mà ông sử dụng đi thu mua hải sản luôn có bạn tàu. “Còn việc họ bảo tôi không có vốn, tôi nói thẳng là tôi không được vay vốn lưu động, tàu không hoạt động được thì tiền đâu ra mà vốn” - ông Thắng phản ứng.
Trong văn bản báo cáo Bộ NNPTNT mới đây, ông Trần Quốc Nam - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận - cho biết, trong số các tàu đã được đầu tư để đánh bắt xa bờ đi vào hoạt động, vẫn có một số tàu chủ yếu vẫn hoạt động ở vùng lộng, chưa thực sự vươn khơi đánh bắt trên các vùng biển xa bờ. Các chủ tàu không có kinh nghiệm hoạt động trên các vùng biển xa; không còn vốn lưu động để đầu tư cho hoạt động dịch vụ khai thác hải sản xa bờ.
“Các thiết kế của tàu vỏ sắt chưa phù hợp với điều kiện tự nhiên và đặc điểm của tàu khai thác hải sản, còn tồn tại nhiều nhược điểm so với tàu cá vỏ gỗ, do đó ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất. Điều này đã được bộc lộ qua quá trình hoạt động của tàu cá đã đi vào hoạt động (bố trí buồng máy chật hẹp, tàu bị rung lắc trong điều kiện sóng gió cấp 5, các trang thiết bị khai thác, thượng tầng bố trí không phù hợp, ảnh hưởng đến ổn định tàu…).
Qua khảo sát các tàu cá đóng mới của tỉnh đã đi vào hoạt động trong thời gian qua, nhận thấy chủ yếu tàu vỏ gỗ và composite hoạt động tương đối hiệu quả. Trên địa bàn có 1 dự án tàu vỏ thép, đến nay đã có 5 chuyến đi thu mua ở khu vực huyện đảo Phú Quý (bình quân mỗi chuyến 3-4 ngày); tuy nhiên, trong quá trình hoạt động, trang thiết bị trên tàu bị hư hỏng nhiều, lỗ khoảng 750 triệu đồng. Hiện tại tàu đang neo đậu tại cảng cá Cà Ná” - văn bản viết.
Chiều ngày 10.8, chúng tôi nỗ lực liên lạc với ông Lê Quang Lâm - Tổng Giám đốc Cty TNHH MTV Đóng tàu Cam Ranh - hẹn làm việc nhưng ông không nghe máy.
