Hợp đồng có chấm dứt khi cá nhân chết?

Ng.T.Thúy Hường |

Ông A khi còn sống là người lo toan kinh tế chính trong gia đình. Vợ ông chủ yếu ở nhà nội trợ và chăm sóc con. Vợ chồng ông có 3 người con đều đang độ tuổi đi học (20 tuổi, 18 tuổi và 15 tuổi). Khi còn sống, ông A có mua được một căn nhà hiện gia đình ông đang ở, diện tích khoảng 200 m2, trị giá hiện khoảng 10 tỉ đồng và thuê một ki-ốt 30 m2 trong một trung tâm thương mại ở khu vực sầm uất của thành phố để kinh doanh túi xách. Vì mất đột ngột, nên ông A không kịp di chúc gì.

Còn thời hạn, nhưng hợp đồng vẫn chấm dứt

Ông A mất được thời gian ngắn thì vợ ông nhận được thông báo của một ngân hàng yêu cầu trả khoản vay 1 tỷ đồng mà ông vay lúc còn sống để đầu tư vào việc thuê Ki-ốt ở một trung tâm thương mại, kinh doanh túi xách. Ít lâu sau, Trung tâm thương mại cũng thông báo việc thuê Ki-ốt sẽ chấm dứt vì lý do ông A, một bên trong hợp đồng thuê đã qua đời. Kèm theo những thông báo đó là bản photo hai hợp đồng vay tiền và thuê Ki-ốt.

Do ông A làm trụ cột chính trong gia đình, nên vợ ông không biết nhiều về những công việc làm ăn của chồng, chỉ biết mỗi tháng việc kinh doanh túi xách đem lại cho gia đình vài chục triệu đồng tiền lời, và đây cũng là nguồn thu nhập chính của gia đình. Quá bối rối, vợ ông A mang theo 2 hợp đồng đến nhờ luật sư tư vấn. Hợp đồng thứ nhất, ông A vay 1 tỷ đồng của ngân hàng X, thời hạn vay một năm (mới ký được 6 tháng) vì vậy, thời hạn hợp đồng vẫn còn tới 6 tháng. Hợp đồng thuê Ki-ốt 3 năm (mới ký được một năm), thời hạn còn tới 2 năm. Điều chị băn khoăn nhất là cả 2 hợp đồng vay tiền và thuê Ki-ốt đều còn thời hạn, nhưng ngân hàng và trung tâm thương mại đều thông báo về việc chấm dứt hợp đồng và yêu cầu chị cùng các con phải thực hiện nghĩa vụ do chồng để lại.

Sau khi chia sẻ với chị và những mất mát, thiệt thòi khi chồng mất, luật sư giải thích cho chị biết, mặc dù thời hạn trong hợp đồng còn nhưng do ông A, một bên giao kết trong hợp đồng, đã qua đời, mà trong hợp đồng không có thoả thuận về điều khoản chuyển giao hợp đồng khi ông A qua đời, nên nguyên tắc chung là hợp đồng sẽ bị chấm dứt theo quy định tại điều 382 Bộ luật Dân sự 2015 về chấm dứt nghĩa vụ khi bên có quyền là cá nhân chết hoặc pháp nhân chấm dứt tồn tại.

Cụ thể, điều luật quy định: “Khi các bên có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định về việc nghĩa vụ được thực hiện chỉ dành cho cá nhân hoặc pháp nhân là bên có quyền mà cá nhân chết hoặc pháp nhân chấm dứt tồn tại thì nghĩa vụ cũng chấm dứt”. Ngoài ra, điều 22 Bộ luật Dân sự 2015 quy định hợp đồng chấm dứt trong trường hợp sau đây: “1. Hợp đồng đã được hoàn thành; 2. Theo thỏa thuận của các bên; 3. Cá nhân giao kết hợp đồng chết, pháp nhân giao kết hợp đồng chấm dứt tồn tại mà hợp đồng phải do chính cá nhân, pháp nhân đó thực hiện; 4. Hợp đồng bị hủy bỏ, bị đơn phương chấm dứt thực hiện; 5. Hợp đồng không thể thực hiện được do đối tượng của hợp đồng không còn; 6. Hợp đồng chấm dứt theo quy định tại điều 420 của bộ luật này; 7. Trường hợp khác do luật quy định”.

Như vậy khi ông A qua đời, mặc dù thời hạn hợp đồng còn, nhưng hợp đồng không thể tiếp tục được thực hiện, nên buộc phải chấm dứt theo quy định đã trích dẫn ở trên. Giả sử khi giao kết hợp đồng thuê Ki-ốt, ông A có thoả thuận, trong thời hạn hợp đồng, nếu ông qua đời, quyền thuê Ki-ốt sẽ được chuyển giao cho vợ con ông, thì Trung tâm thương mại không thể chấm dứt hợp đồng trước thời hạn được.

Phải kế thừa nghĩa vụ trả nợ

Tương tự hợp đồng vay tiền của Ngân hàng X, cũng bị chấm dứt, dù thời hạn hợp đồng vay tiền còn tới 6 tháng. Chưa hết, vợ con ông A còn phải thực hiện nghĩa vụ tài sản khi chồng, cha chết theo quy định tại Điều 615 Bộ luật Dân sự 2015: “1. Những người hưởng thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản do người chết để lại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác. 2. Trường hợp di sản chưa được chia thì nghĩa vụ tài sản do người chết để lại được người quản lý di sản thực hiện theo thỏa thuận của những người thừa kế trong phạm vi di sản do người chết để lại. 3. Trường hợp di sản đã được chia thì mỗi người thừa kế thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại tương ứng nhưng không vượt quá phần tài sản mà mình đã nhận, trừ trường hợp có thỏa thuận khác. 4. Trường hợp người thừa kế không phải là cá nhân hưởng di sản theo di chúc thì cũng phải thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại như người thừa kế là cá nhân”.

Cụ thể, trong trường hợp này, do cha mẹ của ông A đã qua đời trước khi ông A chết, nên vợ và 3 người con của ông có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản để lại. Mặc dù ông A là trụ cột kinh tế của gia đình, nhưng căn nhà vợ con ông đang sống được mua trong thời kỳ hôn nhân và không có thoả thuận là tài sản riêng của ông A, nên được xác định là tài sản chung của vợ chồng. Hơn nữa, giấy tờ nhà cũng thể hiện chủ sở hữu là ông A và vợ. Vậy di sản ông A để lại là ½ căn nhà, trị giá khoảng 5 tỷ, lớn hơn so với khoản vay 1 tỷ của ngân hàng X. Vợ ông A cũng cho biết thêm là chị và các con chưa chia di sản thừa kế và muốn giữ lại căn nhà cứ để 4 mẹ con ở.

Luật sư tư vấn cho vợ ông A, nếu có khả năng, thì nên khéo léo thỏa thuận với Trung tâm thương mại để được tiếp tục thuê Ki-ốt rồi lấy tiền lãi từ việc kinh doanh hàng tháng trả nợ cho ngân hàng. Như vậy, sẽ giữ lại được căn nhà để ở và có tiền cho mẹ con sinh sống. Chị cảm ơn luật sư và ra về vì ít nhiều thì cũng tìm được hướng ra cho cuộc sống của 4 mẹ con sau này.

Ng.T.Thúy Hường
TIN LIÊN QUAN

NSƯT Chí Trung: “20 năm Táo Quân là quãng thời gian tươi đẹp của tôi”

Hiền Hương (thực hiện) |

NSƯT Chí Trung tiếp tục đảm nhận vai Táo Giao thông ở Táo Quân 2023 (ngoài cùng, bên phải). Anh chia sẻ với Lao Động hành trình 20 năm đã có ở Táo Quân và 6 tháng trải nghiệm cuộc sống về hưu sau khi nhận quyết định nghỉ chế độ từ tháng 6.2022.

Chứng khoán: Thị trường giữ trạng thái đi ngang trong ngắn hạn

Gia Miêu |

Xu hướng đi ngang ngắn hạn của thị trường chứng khoán dự báo sẽ tiếp tục được duy trì và chỉ số sẽ chuyển trạng thái vào sau kỳ nghỉ lễ.

Vì sao Đại học quốc gia Hà Nội giới hạn thi đánh giá năng lực 2 lần?

Linh Chi - Dương Anh |

Từ năm 2023, Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) sẽ giới hạn mỗi thí sinh chỉ được đăng ký thi đánh giá năng lực tối đa 2 lần. Điều này được GS.TS Tiến Thảo - Giám đốc Trung tâm khảo thí ĐHQGHN lý giải là do muốn tạo công bằng cho các thí sinh.

Khán giả Việt Nam tiếc nuối chia tay huấn luyện viên Park Hang-seo

Chi Trần |

Người hâm mộ Việt Nam tiếc nuối khi phải nói lời chia tay huấn luyện viên Park Hang-seo sau hơn 5 năm gắn bó.

Tranh luận trả lương tháng 13 và thưởng Tết nguyên đán

TUỆ NHI |

Dù đã 26 tháng Chạp nhưng nhiều người vẫn chưa được nhận lương tháng thứ 13 hay tiền thưởng Tết và đùa rằng với họ niềm vui xuân vẫn chưa về.

Chênh lệch sốc giữa tài sản 1% người giàu nhất thế giới và 99% còn lại

Song Minh |

1% người giàu nhất thế giới đã trở nên giàu có hơn rất nhiều, nhanh hơn rất nhiều so với 99% phần còn lại của thế giới.

Ghe chở hoa xuân rực rỡ, tấp nập về chợ hoa trên sông lớn nhất TPHCM

KHÁNH LINH - CHÂN PHÚC |

TPHCM - Từ chiều nay 25 tháng Chạp (ngày 16.1), ghe hoa từ các tỉnh miền Tây đã tấp nập cập bến Bình Đông (quận 8, TPHCM), chợ hoa “Trên bến dưới thuyền” cũng chính thức khai mạc. Tết này, hoa về bến Bình Đông đa dạng về chủng loại, rực rỡ sắc màu, giá cả không tăng so với những Tết trước.

Ông Park Hang-seo: Tôi sẽ là người hâm mộ nhiệt thành của đội tuyển Việt Nam

AN NGUYÊN |

Huấn luyện viên Park Hang-seo bày tỏ sự tiếc nuối khi không thể giành chức vô địch AFF Cup 2022 và nói lời tạm biệt sau hành trình 5 năm gắn bó với bóng đá Việt Nam.