Luật sư Nguyễn Hữu Thế Trạch (Đoàn Luật sư TP.HCM) cho hay, trong mọi trường hợp phạm tội, người phạm tội phải đạt độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự (TNHS).
Cụ thể, Điều 12 BLHS 2015 quy định:
- Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu TNHS về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà BLHS hình sự có quy định khác (ví dụ: các tội đòi hỏi người phạm tội phải từ 18 tuổi trở lên như tội danh quy định tại Điều 145, Điều 146…);
- Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu TNHS về tội rất nghiêm trọng, tội đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một trong các Điều được quy định tại khoản 2 Điều 12 BLHS 2015, trong đó có tội trộm cắp tài sản (khoản 3, khoản 4 Điều 173 BLHS).
Như vậy, trong mọi trường hợp, người dưới 14 tuổi không là người phạm tội cho dù người đó đã thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong cấu thành tội phạm của một tội danh cụ thể quy định trong BLHS.
Nhận định vấn đề về việc xúi giục trẻ em trộm cắp, luật sư Trạch cho rằng, các đối tượng đã lợi dụng quy định nêu trên, lợi dụng sự non nớt về mặt nhận thức của trẻ, trẻ em trở thành “công cụ lý tưởng” phục vụ cho việc phạm tội của người trưởng thành.
Hiện nay, tình trạng lôi kéo, dụ dỗ, xúi giục, ép buộc trẻ em thực hiện hành vi phạm tội không còn hiếm. Gần đây nhất là sự việc một người phụ nữ xúi giục đứa trẻ dưới 14 tuổi lấy trộm tiền, thẻ cào của cụ bà bán tạp hóa trên đường Lê Văn Sỹ (TP.HCM).
Trong vụ việc nêu trên, có thể được xem là trường hợp đồng phạm “đặc biệt”. Cụ thể, người phụ nữ đóng vai trò là người thực hành, là người dù không trực tiếp thực hiện hành vi được mô tả trong cấu thành tội phạm nhưng có hành vi xúi giục đứa trẻ để đứa trẻ thực hiện hành vi trộm cắp nhưng bản thân đứa trẻ không phải chịu TNHS cùng với người phụ nữ do chưa đạt độ tuổi chịu TNHS.
Như vậy, về bản chất, người phụ nữ sử dụng đứa trẻ như một công cụ, phương tiện phạm tội nên người phụ nữ này phải chịu TNHS với tư cách là người thực hành nếu thiệt hại cùa vụ việc đủ định lượng để truy cứu TNHS theo Điều 173 BLHS.
