Vụ đánh bạc nghìn tỉ liên quan đến Nguyễn Thanh Hóa, Phan Văn Vĩnh: Trách nhiệm ngân hàng và lỗ hổng thanh toán trung gian

Cổng thanh toán trung gian: Cấp chứng nhận ồ ạt nhưng không… quản lý

Theo thông tin từ NHNN, tính từ khi Cty Cổ phần thanh toán quốc gia Việt Nam (NAPAS) được cấp giấy chứng nhận là cổng thanh toán trung gian đầu tiên ở Việt Nam (giấy phép lần đầu được cấp tháng 1.2015, lần 2 vào tháng 9.2015) cho đến nay đã có tới 27 Cty được NHNN cấp phép.

Trong số này, đã có rất nhiều cái tên được cơ quan công an nhắc đến trong quá trình triệt phá đường dây đánh bạc nghìn tỉ do công an Phú Thọ đang điều tra, xử lý. Đó là, cổng thanh toán NAPAS, Cty Cổ phần thanh toán điện tử VNPT (VNPT EPAY), Cty Cổ phần Ngân lượng (NGANLUONG) và đặc biệt là Cty TNHH Đầu tư và phát triển an ninh công nghệ cao (AN CNC) của Nguyễn Văn Dương hợp tác với Phan Sào Nam cùng đồng bọn được NHNN cấp giấy phép ngày 22.3.2017 (theo QĐ số 29-GP-NHNN).

Điều đáng nói là, theo thông tin từ Bộ Công an, hoạt động đánh bạc của đường dây Rikvip bắt đầu hoạt động từ ngày 18.4.2015, gồm 42 trò mô phỏng các hình thức đánh bạc, hoạt động trái phép thông qua website rikvip.com, rikvip.vn; từ tháng 8.2016 đổi tên thành Tip.club và dưới dạng các ứng dụng cho điện thoại và máy tính. Hoạt động thanh toán, chuyển tiền được thông qua các Cty trung gian thanh toán (VNPT EPAY, Ngân Lượng, HOMEDIRECT và Giải trí số) để con bạc có thể sử dụng thẻ cào viễn thông, thẻ game nạp vào game bài (gọi chung là “gạch thẻ”); hợp tác với Cổng thanh toán quốc gia NAPAS để con bạc nạp tiền từ tài khoản ngân hàng; phát hành thẻ game Vcard và Gocoin để con bạc nạp tiền chơi bạc.

Cty CNC của Nguyễn Văn Dương hoạt động bất hợp pháp nhiều năm nhưng vẫn được NHNN cấp phép và NHNN vẫn không hề quản lý về những hoạt động thanh toán này.

Cần làm rõ khoản tiền 168 tỉ tiền đánh bạc chuyển qua hệ thống ngân hàng

Việc các DN trung gian thanh toán qua ví điện tử cho phép khách hàng sử dụng thẻ cào điện thoại để nạp tiền vào ví điện tử là không đúng quy định nếu chiếu theo Điều 9, Điều 13 của Thông tư số 39/2014 của NHNN về hướng dẫn dịch vụ trung gian thanh toán. Song, cho đến nay, NHNN cũng mới chỉ đang soạn thảo một thông tư quy định về giám sát các hệ thống thanh toán.

Thiếu giám sát, chế tài, các doanh nghiệp được NHNN cấp phép cho dịch vụ thanh toán trung gian được hoạt động như một ngân hàng. Tại buổi Cty CNC được NHNN cấp phép, Nguyễn Văn Dương đã nói rằng: “Người sử dụng chỉ cần một chiếc điện thoại đã được tích hợp hệ thống thanh toán của CNC để thực hiện tất cả các giao dịch cần thiết. Hệ thống thanh toán của CNC là Chatbot, người dùng có thể thực hiện các giao dịch thanh toán từ thông dụng như nạp, rút, chuyển tiền đến các hoạt động tư vấn quản lý tài chính cá nhân”. Rõ ràng đã có những lỗ hổng quá lớn.

Theo thông tin từ cơ quan công an, điều tra bước đầu xác định, tổng số tiền đánh bạc nạp qua các cổng thanh toán là 9.583,2 tỉ đồng (342 tỉ đồng/tháng), trong đó, tiền từ thẻ viễn thông và thẻ game là 9.296 tỉ đồng, chiếm 97%; tiền từ các ngân hàng là 168 tỉ đồng, chiếm 1,75%. Tiền tham gia đánh bạc qua các đại lý được giao dịch trực tiếp bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản qua ngân hàng, bước đầu xác định khoảng 5.631,5 tỉ đồng.

Hiện khoản tiền đánh bạc lên đến 168 tỉ đồng, cơ quan công an đang điều tra. Song, NHNN không thể chối bỏ trách nhiệm với khoản tiền này cũng như một phần trong khoản tiền 5.631,5 tỉ đồng thông qua 
giao dịch.

Có hay không sự “thông đồng” giữa các cá nhân của ngân hàng với Phan Sào Nam?

Qua điều tra, cơ quan công an kết luận: Sau khi chiếm hưởng, các đối tượng tổ chức đánh bạc dùng nhiều thủ đoạn khác nhau để hợp thức hóa nguồn tiền, như đầu tư các dự án, góp vốn kinh doanh, mua bất động sản, gửi tiết kiệm, chuyển đổi thành vàng, ngoại tệ, chuyển ra nước ngoài. Riêng Phan Sào Nam gửi 3,5 triệu USD tại ngân hàng Bank of Singapore…

Làm sao Phan Sào Nam có thể chuyển một khoản tiền lớn ra nước ngoài? Nghị định 70/2014/NĐ-CP quy định chi tiết chuyển tiền một chiều trong các trường hợp: Học tập, chữa bệnh ở nước ngoài; Đi công tác, du lịch, thăm viếng ở nước ngoài; Trả các loại phí, lệ phí cho nước ngoài; Trợ cấp cho thân nhân đang ở nước ngoài; Chuyển tiền thừa kế cho người hưởng thừa kế ở nước ngoài; Chuyển tiền trong trường hợp định cư ở nước ngoài; Chuyển tiền một chiều cho các nhu cầu hợp pháp khác.

Nghị định cũng quy định: “Tổ chức tín dụng được phép có trách nhiệm xem xét các chứng từ, giấy tờ do người cư trú, người không cư trú xuất trình để bán, chuyển, xác nhận nguồn ngoại tệ tự có hoặc mua từ tổ chức tín dụng được phép để mang ra nước ngoài căn cứ vào yêu cầu thực tế, hợp lý của từng giao dịch chuyển tiền”.

Trao đổi với Báo Lao Động về việc vì sao Phan Sào Nam - nguyên Chủ tịch HĐQT Cty cổ phần VTC online, bị can trong vụ đánh bạc nghìn tỉ vừa bị công an triệt phá - lại chuyển được hàng triệu USD ra nước ngoài (gửi 3,5 triệu USD tại ngân hàng của Singapore), ông Phạm Văn Hòa - Ủy viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, Phó Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp - cho rằng, cần phải làm rõ vai trò của ngân hàng liên quan trong việc Phan Sào Nam chuyển được lượng lớn tiền ra nước ngoài và xử lý nghiêm các tập thể, cá nhân liên quan.

Ông Phạm Văn Hòa cho biết: “Theo pháp luật hiện hành, khi muốn chuyển tiền ra nước ngoài người dân sẽ chọn một tổ chức tín dụng (ngân hàng, tổ chức tín dụng phi ngân hàng, tổ chức tài chính vi mô và quỹ tín dụng nhân dân) để thực hiện việc chuyển tiền và đối với yêu cầu thực tế nào thì tổ chức tín dụng đó sẽ hướng dẫn cụ thể trình tự, thủ tục để thực hiện yêu cầu đó. Tuy nhiên, từ đường dây đánh bạc nghìn tỉ vừa bị công an Phú Thọ triệt phá mới thấy được sự thất thoát ngoại tệ của Việt Nam bằng con đường chuyển ra nước ngoài rất lớn và các đối tượng có nhiều cách, chiêu bài để chuyển ngoại tệ của chúng ta ra nước ngoài bằng nhiều con đường, trong đó tôi nghi ngờ có sự tiếp tay của cán bộ ngân hàng.

Ông Hòa cho rằng, từ việc chuyển tiền của Phan Sào Nam ra nước ngoài thì các cơ quan chức năng, cơ quan điều tra phải làm rõ, tìm ra nguyên nhân và phải quy trách nhiệm của lãnh đạo ngân hàng thương mại nào đã cho phép chuyển số tiền phi pháp của Phan Sào Nam ra nước ngoài. Việc chuyển tiền này có đúng quy định của pháp luật không hay lại có sự “thông đồng” của các cá nhân của ngân hàng với Phan Sào Nam, thậm chí phải làm rõ trách nhiệm của lãnh đạo ngân hàng và các cán bộ tham mưu trong lĩnh vực đó đã cho phép để Phan Sào Nam được chuyển tiền phi pháp ra nước ngoài.

“Đây là một hành động tiếp tay giúp làm thất thoát lớn ngoại tệ của Việt Nam đi ra nước ngoài trong thời gian qua. Do vậy phải làm rõ và xử lý nghiêm trách nhiệm của các cá nhân, ngân hàng liên quan để răn đe sau này. Từ sự việc trên, theo tôi Ngân hàng Nhà nước phải đánh giá lại quy trình kiểm soát việc chuyển tiền để quy trách nhiệm rõ hơn cũng như để ngăn ngừa không xảy ra tình trạng như vậy nữa. Đây là bài học đắt giá, bài học kinh nghiệm cho việc thất thoát ngoại tệ mà tổ chức tín dụng, ngân hàng cần phải rút kinh nghiệm” - ông Hòa nhấn mạnh.