Tưởng có công, ai ngờ bị truy tố
Vụ việc bắt đầu vào tháng 2.2017, khi những người đi săn phát hiện tại khu vực rừng giáp ranh 2 xã Tam Hợp và Lưu Kiền (huyện Tương Dương, Nghệ An) xảy ra tình trạng phá rừng, nên đã trình báo với chủ rừng là Ban Quản lý rừng phòng hộ huyện Tương Dương. Có tổng số 189 cây gỗ pơmu bị chặt phá, trong đó, xã Tam Hợp có 24 cây thuộc tiểu khu 683 và tiểu khu 697 (khối lượng 41,97m3), xã Lưu Kiền có 165 cây, thuộc tiểu khu 681 (khối lượng 246,7m3). Qua xem xét hiện trường, ngành chức năng nhận thấy vụ việc có tính chất nghiêm trọng nên đã báo cáo về Hạt Kiểm lâm huyện Tương Dương.
Sau đó, công an đã vào cuộc, khởi tố vụ án để điều tra, sàng lọc và làm việc với nhiều đối tượng nghi vấn, nhưng đến nay vẫn không tìm ra được thủ phạm. Tháng 12.2017, Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Nghệ An ra quyết định khởi tố 4 bị can về tội “thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”, gồm: Phan Văn Trung (Trạm trưởng Trạm quản lý bảo vệ rừng phòng hộ Tam Hợp), Lê Đình Quyết (Trạm trưởng Trạm quản lý bảo vệ rừng Bản Ang), Nguyễn Viết Kiên (kiểm lâm địa bàn xã Tam Hợp, thuộc Hạt kiểm lâm huyện Tương Dương) và Nguyễn Viết Cường (kiểm lâm địa bàn xã Lưu Kiền).
Trong số này, bị can Nguyễn Viết Kiên được cho tại ngoại và đã nhiều lần gửi đơn đến ngành chức năng đề nghị xem xét lại vụ việc vì có dấu hiệu oan sai. Theo điều tra của phóng viên, 24 cây gỗ bị chặt phá ở Tam Hợp được xác định thiệt hại 400 triệu đồng, con số này được tính trên cơ sở áp dụng giá biểu tính thuế tài nguyên (giá gỗ ngay địa bàn thị trấn, nơi ôtô có thể vào vận chuyển được). Tuy nhiên, hiện 41,97m3 vẫn nằm nguyên tại tiểu khu 683 và 697, chưa bị di chuyển ra khỏi rừng - tức gỗ chưa mất. Đặc biệt, khu vực xảy ra vụ việc nằm ở vùng rừng núi dốc cao, hiểm trở gần như biệt lập, không có lối mòn, và ít người qua lại.
Anh Kiên cho biết, vụ việc xảy ra trong lâm phần do Ban Quản lý rừng phòng hộ Tương Dương quản lý, nhưng trong quá trình công tác, anh không có bất kỳ thông tin nào của chủ rừng, UBND xã, lâm nghiệp xã về tình trạng khai thác rừng trái phép tại 2 tiểu khu 683, 697. Ngoài ra, việc xác định thời điểm gỗ bị chặt phá cũng rất mập mờ, chưa cụ thể, có thể xảy ra vào giai đoạn anh nghỉ tết hoặc nghỉ bù, chăm sóc cha ruột đang nằm viện, nên không thể kiểm soát việc khai thác rừng. “Khi phát hiện vụ việc, các kiểm lâm và chủ rừng đã chủ động báo về Hạt kiểm lâm, công an. Tôi nghĩ mình là người có công, không ngờ lại bị khởi tố” - anh Kiên chua chát.
Không có đường lên rừng
Theo quy định hiện hành, mỗi kiểm lâm được giao phụ trách 1.000ha rừng. Tuy nhiên, ở xã Tam Hợp hiện có đến 22.500ha, nhưng chỉ có 2 kiểm lâm (anh Kiên và 1 người khác). Việc khai thác rừng trái phép nằm ngoài tầm kiểm soát của kiểm lâm. Trong khi đó, trách nhiệm của các cơ quan có thẩm quyền như: Chủ rừng, hạt kiểm lâm, chính quyền của huyện và xã … vẫn chưa được làm rõ.
Sau khi vụ việc xảy ra, các đơn vị có liên quan trong lĩnh vực bảo vệ rừng đã gửi văn bản đến Công an tỉnh Nghệ An, đề nghị làm rõ thêm những dấu hiệu, chứng cứ buộc tội anh Kiên vì chưa có căn cứ xác đáng, tránh gây oan sai cho đối tượng. Anh Kiên là kiểm lâm được tăng cường về địa bàn xã, luôn được đánh giá hoàn thành tốt nhiệm vụ. Đề nghị xem xét lại cách tính giá trị thiệt hại, vì biểu tính thuế này là giá gỗ ngay địa bàn thị trấn, nơi ôtô vào vận chuyển được. Nếu tính giá trị thực tế (theo biểu thuế sau khi trừ đi chi phí vận xuất vận chuyển) tổng giá trị thiệt hại của gỗ chỉ khoảng 40 triệu đồng.
Ngành chức năng cũng đề nghị giám định chính xác thời gian chặt hạ các cây gỗ. Qua dấu vết khai thác tại hiện trường, có thể gỗ đã bị chặt từ nhiều năm trước, nhưng chưa được đưa ra khỏi rừng. Nếu chặt hạ trong thời gian tháng 1.2017, thì anh Kiên đang được nghỉ tết, sau đó là nghỉ phép để chăm sóc cha ruột bị bệnh. Đặc biệt, đối tượng nghi vấn khai thác gỗ là đồng bào dân tộc H’Mông sinh sống trên địa bàn, thường lấy gỗ về làm nhà, thường xuyên đi lại vào rừng canh tác, sản xuất nương rẫy, nên rất khó phát hiện hành vi vi phạm.
Trao đổi với PV Báo Lao Động, 1 cán bộ có chức trách thuộc Chi cục kiểm lâm tỉnh Nghệ An cho biết: “Việc xác định thiệt hại gỗ được tính theo giá ban hành của UBND tỉnh Nghệ An. Số lượng gỗ hiện vẫn còn nguyên ở hiện trường, đang lập phương án để đưa ra ngoài, nhưng việc này là cực kỳ khó. Gỗ thì chưa mất nhưng rừng đã bị hư hại".
Một cán bộ kiểm lâm huyện Tương Dương khẳng định: “Từ xa xưa cho đến lúc bị chặt hạ, đây là khu vực rừng tuyệt đối an toàn, bởi không có đường lên. Từ Hạt kiểm lâm đi lên khu vực hiện trường phải mất đến 3 ngày, phải thuê người dẫn đường, nếu không sẽ bị lạc. Khi đi, phải tính toán để đưa đủ nước uống, nếu không muốn chết khát trong rừng. Rừng bị chặt phá ở Tương Dương, nhưng đối tượng nghi vấn ở những địa phương lân cận, đến nay chưa tìm ra được thủ phạm. Nếu nhiều người cùng kéo 1 khúc gỗ ra ngoài, phải mất đến cả tuần, những người muốn vào rừng phải đi như… chó, phải dùng cả 2 tay 2 chân do dốc đứng, việc kiểm lâm thường xuyên lên đó kiểm tra là không thể”.
