Trong kết luận điều tra vừa ban hành, ngoài đề nghị truy tố với 38 bị can liên quan đến đại án Việt Á, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an (C03) cũng xác định sai phạm của hai nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế Trương Quốc Cường và Nguyễn Trường Sơn.
Theo kết luận, ông Sơn biết test xét nghiệm là sản phẩm thuộc Đề tài nghiên cứu do Bộ Khoa học và Công nghệ giao Học viện Quân y chủ trì, là tài sản thuộc sở hữu Nhà nước; các hồ sơ, tài liệu do Công ty Việt Á cung cấp không đầy đủ theo quy định tại Nghị định 36 về quản lý trang thiết bị y tế...
Tuy nhiên, do tham mưu của bị can Nguyễn Minh Tuấn - cựu Vụ trưởng Vụ Trang Thiết bị và Công trình y tế, Phó Chủ tịch Hội đồng tư vấn cấp số đăng ký sinh phẩm chẩn đoán Bộ Y tế, ông Sơn vẫn ký Quyết định số 774 cấp số đăng ký lưu hành tạm thời test xét nghiệm cho Công ty Việt Á.
Sau đó, tuy test xét nghiệm vẫn thuộc quyền sở hữu của Bộ Khoa học và Công nghệ, chưa có Quyết định giao quyền sở hữu cho Công ty Việt Á nhưng theo tham mưu của bị can Tuấn, ông Sơn vẫn ký Quyết định số 5071 cấp số đăng ký lưu hành chính thức test xét nghiệm cho Công ty Việt Á; giúp Công ty Việt Á sử dụng để sản xuất, kinh doanh, thu lợi trái phép, gây thiệt hại tài sản cho Nhà nước, tổ chức, cá nhân.
"Hành vi của ông Nguyễn Trường Sơn có dấu hiệu của tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ quy định tại Điều 356 Bộ luật hình sự", kết luận nêu.
Song, C03 cho rằng, ông Sơn ký Quyết định cấp số đăng ký lưu hành không phải là nhiệm vụ thường xuyên (thuộc chức năng, nhiệm vụ của ông Trương Quốc Cường - khi đó cùng giữ chức Thứ trưởng Bộ Y tế. Khi đó, ông Cường đề xuất phân công người khác nên Bộ Y tế phân công ông Sơn ký).
"Ông Sơn không thông đồng, thỏa thuận để làm lợi cho Công ty Việt Á; không được hưởng lợi; không có động cơ vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác", kết luận cũng nêu.
Mặt khắc, ông Sơn đã bị Kỷ luật cảnh cáo về Đảng theo Quyết định của Uỷ ban Kiểm tra Trung ương, kỷ luật Cảnh cáo về Chính quyền theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ.
Vì vậy, cơ quan điều tra áp dụng các điều khoản Bộ Luật hình sự và Nghị quyết của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao để miễn trách nhiệm hình sự. Cơ quan Cảnh sát điều tra không khởi tố điều tra, đề nghị truy tố.
Cũng theo kết luận, việc cấp số đăng ký lưu hành test xét nghiệm cho Công ty Việt Á, ông Trương Quốc Cường là Thứ trưởng Bộ Y tế, được giao phụ trách Vụ Trang thiết bị và Công trình y tế, Chủ tịch Hội đồng cấp số đăng ký lưu hành sinh phẩm.
Tuy nhiên, việc ký các Quyết định cấp số đăng ký lưu hành được Bộ trưởng Bộ Y tế giao cho ông Sơn thực hiện; việc họp Hội đồng cấp số đăng ký lưu hành sinh phẩm, ông Cường ủy quyền cho Nguyễn Minh Tuấn - Vụ trưởng chủ trì.
"Vì vậy, ông Trương Quốc Cường không có sai phạm, trách nhiệm trong việc cấp số đăng ký lưu hành test xét nghiệm cho Công ty Việt Á trái quy định pháp luật", C03 đánh giá.
Về việc kiểm tra giá hiệp thương test xét nghiệm, theo C03, khi Bộ Y tế quyết định giá hiệp thương không có căn cứ, Bộ Tài chính có văn bản đôn đốc kiểm tra để xác định giá chính thức làm cơ sở thanh toán nhưng Bộ này không thực hiện.
Sau đó, theo kiến nghị của Bộ Tài chính, ngày 1.6.2020, Thủ tướng Chính phủ đã có ý kiến chỉ đạo Bộ Y tế chủ trì kiểm tra giá hiệp thương. Song Bộ Y tế không kịp thời thực hiện mà ông Cường còn ký văn bản sổ 3793 gửi Thủ tướng Chính phủ kiến nghị, đùn đẩy trách nhiệm kiểm tra giá hiệp thương cho Bộ Tài chính.
Đến khi Thủ tướng Chính phủ tiếp tục có ý kiến chỉ đạo, thì ngày 29.8.2020, ông Cường mới ký Quyết định thành lập Đoàn kiểm tra giá hiệp thương.
Đoàn kiểm tra phát hiện Công ty Việt Á có sai phạm về nguyên vật liệu sản xuất, có thành viên Đoàn kiểm tra có ý kiến đề nghị Bộ Y tế thu hồi số đăng ký của Công ty Việt Á.
Nguyễn Nam Liên - Trưởng Đoàn kiểm tra đã báo cáo nhưng Nguyễn Thanh Long - khi này là Bộ trưởng Bộ Y tế, không chỉ đạo giải quyết mà có bút phê “Vụ báo cáo Thứ trưởng Trương Quốc Cường để chỉ đạo xử lý theo quy định".
Liên tiếp tục báo cáo ông Cường nhưng ông này không cho ý kiến chỉ đạo cụ thể mà chỉ bút phê “Đề nghị Đoàn kiểm tra khẩn trương giải quyết vì triển khai quá chậm, báo cáo Bộ trưởng".
"Ông Trương Quốc Cường có dấu hiệu né tránh, đùn đẩy trách nhiệm cho ông Nguyễn Thanh Long trong kiểm tra, chỉ đạo kết luận kiểm tra giá hiệp thương", C03 đánh giá.
Tuy nhiên, ông Trương Quốc Cường không thông đồng, thỏa thuận để làm lợi cho Phan Quốc Việt và Công ty Việt Á; không được hưởng lợi; không có động cơ vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác.
Sai phạm trong việc kiểm tra, trách nhiệm chính thuộc về Nguyễn Thanh Long với vai trò Bộ trưởng Bộ Y tế, trực tiếp phụ trách Vụ Kế hoạch và Tài chính do Nguyễn Nam Liên làm Vụ trưởng.
Việc không có kết quả kiểm tra giá hiệp thương là chủ đích của Nguyễn Nam Liên và Nguyễn Thanh Long; nên C03 không xem xét trách nhiệm hình sự.
Ông Trương Quốc Cường đang thụ án 3 năm tù giam về tội "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" liên quan đến vụ Buôn bán thuốc giả là thuốc chữa bệnh xảy ra tại VN Pharma.
